منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟

​

سوآپ ارزی

سوآپ swap نوعی قرارداد معاوضه ای می باشد که بر عمدتا بر چهار نوع است برای مثال سوآپ ارزی قراردادی است که دو طرف این معامله سواپ ارز توافق می کنند که پرداخت های دوره ای در یک ارز مشخص را در یک دوره خاص مثلا ماهانه، سالانه داشته باشند تا بدهی طرف مقابل معامله سواپ تمام شود. در عوض طرف دوم نیز می پذیرد که همین کار یعنی همین پرداخت ها را برای طرف اول معامله سواپ داشته باشد

سوآپ در لغت به معنای معامله پایاپای (ارز)، معاوضه، عوض کردن، مبادله کردن، بیرون کردن، جانشین کردن و اخراج کردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو شرکت برای معاوضه جریان نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت از بدهی یا دارایی) است. قرارداد فوق تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی را که باید پرداخت شود مشخص می کند. معمولا محاسبه جریانات نقدی شامل ارزش های آتی یک یا چند متغیر بازار است. اولین قراردادهای سوآپ در اوایل دهه ۱۹۸۰ منعقد شدند. از آن زمان تاکنون بازار سوآپ رشد چشم گیری داشته است. در حال حاضر اکثر قراردادهای مشتقّات خارج از بورس به صورت سوآپ انجام می شود.

۱- دارایی پایه؛ موضوع قرارداد است و هدف از قراداد، انتقال ریسک اعتباری در معرض آن است. به طور معمول، دارایی پایه یکی از اقلام زیر است:

ورقه قرضه با ریسک اعتباری؛

وام؛

پرتفوی (سبد دارایی ها در بورس) مرجع متشکل از اوراق قرضه و وام ها؛

شاخص مربوط به بخشی از بازار اوراق قرضه؛

شاخص سهام.

۲- فروشنده سوآپ (Swap Seller)؛ طرف قراردادی که نرخ شناوری را دریافت و بازده کل را به طرف دیگر قرارداد پرداخت می کند. به فروشنده سوآپ، خریدار حمایت نیز گفته می شود.

۳- خریدار سوآپ (Swap Buyer)؛ طرف قراردادی که با پرداخت نرخ شناور و دریافت بازده کل موافقت می کند، به خریدار سوآپ فروشنده حمایت یا سرمایه گذار نیز گفته می¬شود.

۴- شخص مرجع یا تعهد مرجع؛ شخص مرجع همان صادرکننده ابزار بدهی است. این شخص می تواند شرکت، دولت و یا صادرکننده وام باشد.

۵- صرف سوآپ (Swap Premium)؛ پرداخت هایی که به وسیله خریدار حمایت صورت می گیرد، “پایه صرف” نام دارد و پرداخت های احتمالی که ممکن است فروشنده حمایت به پرداخت آنها مجبور شود به “پایه حمایت” موسوم است. خریدار و فروشنده در تاریخ معامله بر روی این صرف به توافق می رسند و صرف تا پایان مدت قرارداد ثابت می ماند.

انواع عمده سواپ عبارت است از: سواپ کالا، سواپ نرخ بهره، سواپ نکول اعتباری، سواپ ارز.

۱- سواپ کالا(commodity swap):

برای تبیین این نوع سواپ به مثالی توجه کنید:

شرکت الف تولید کنندهٔ مشتقات نفتی است و شرکت ب تولید کننده نفت. شرکت الف در ۵ سال آینده به سالانه ۱۰۰۰ بشکه نفت احتیاج دارد. برای تامین این مقدار نفت، شرکت الف با شرکت ب این گونه قرار داد می بندد که سالانه مبلغ ۲۰۰۰۰۰ دلار به این شرکت بپردازد. (قیمت نقدی هر بشکه در تاریخ عقد قرارداد، برابر ۲۰۰ دلار است). در مقابل شرکت ب متعهد می شود که سالانه مبلغ ۱۰۰۰ دلار به شرکت الف به صورت نقدی بپردازد. دلار برابر با قیمت نقدی یک بشکه نفت در سررسیدهای پرداخت است. بدین سان، شرکت الف اطمینان دارد که طی ۵ سال آینده، نفت را با بشکهٔ ۲۰۰ دلار خریداری می کند و شرکت ب نیز اطمینان دارد که محصول خود را در ۵ سال آینده بشکه ای ۲۰۰ دلار می فروشد (Hall, 2006, p. 708).

این الگوی سواپ با توجه به وضعیت بازار و یا وضعیت اعتباری طرفین و یا با توجه به عوامل دیگر، می تواند تغییر صورت پیدا کند؛ مثلاً، طرفین می توانند معاوضه را براساس اختیار معامله قرار دهند و یا اینکه یک دامنهٔ قیمتی خاص برای قیمت تعیین شده قرار دهند که اگر از این دامنه قیمت بیشتر تغییر داشت وضعیت پرداخت ها و دریافت ها تغییر پیدا کند. تنها مشخصه ای که در تمام حالات سواپ کالا رخ می دهد معاوضهٔ برخی جریان های نقدی است که مبنای محاسبهٔ این جریان ها کالاهای اساسی خاص است (معصومی نیا و الهی، ۱۳۹۰). با این حال، نمونه هایی از سواپ وجود دارد که در آن به جای جریان نقدی، کالا رد و بدل می گردد (Collins, 2006, p. 503).

۲- سواپ نرخ بهره (interest rate swap)

در بازار وام و اوراق قرضه، مؤسساتی که متکفل پرداخت وام باشند و یا مؤسساتی که وظیفهٔ تعیین نرخ بهرهٔ مجاز برای اوراق قرضهٔ منتشر شده برای یک مؤسسهٔ خاص را بر عهده دارند، محدودیت هایی برای گیرندگان وام و فروشندگان اوراق ایجاد می کنند که این امر موجب می گردد که در بیشتر موارد، بین سررسید و نوع پرداخت های بدهی با نوع و سررسید درآمد بنگاه ناهماهنگی ایجاد گردد. برای مثال، شرکت الف دارای در آمد متغیر ماهیانه است، ولی بدهی حاصل از فروش اوراق مشارکت خود را باید به صورت ثابت سالانه پرداخت نماید. در مقابل، شرکت ب دارای در آمد ثابت ماهیانه و سررسید بدهی سالیانهٔ متغیر است. پیش فرض ما این است که شرکت های مذکور در دستیابی به وام، دارای محدودیت هستند و نمی توانند وام های مطابق با وضعیت خود را دریافت دارند. با توجه به این وضعیت، مؤسسات برای از بین بردن ناهماهنگی ها و مخاطرات حاصل از آن ها، در بلند مدت اقدام به معاملهٔ سواپ نرخ بهره می کنند؛ به این صورت که در ساده ترین حالت، شرکت الف، که دارای اوراق مشارکت ۳ درصدی است، بهرهٔ ثابت خود را با شرکت ب که دارای بهرهٔ متغیر پرداختی لایبور است، تاخت زده و یا – به اصطلاح – سواپ می کند.

این الگو ساده ترین حالت است و بنگاه ها بنا بر نیاز خود و وضعیت پیش آمده می توانند تغییراتی را در آن ایجاد کنند که تنوع بسیاری در این الگو از سواپ به وجود آورده است. از انواع این سواپ عبارت است از: سواپ پیش رونده و سواپ کاهنده که سواپ هایی هستند که در آنها ممکن است اصل وام ها با هم برابر نبوده و یا حتی دوره های پرداختی هم تطابق نداشته باشند. از انواع دیگر این سواپ عبارت است از: سواپ تفاضلی، سواپ قابل فسخ و سواپ تجمعی.

در حقیقت، می توان سواپ نرخ بهره را این گونه تعریف نمود: تعویض دو جریان پرداختی بهره در قالب یک ارز (Cooper, 1991).

۳- سواپ نکول اعتباری(Credit swap)

مؤسساتی که در حوزهٔ اعطای وام فعالیت می کنند همیشه در معرض ریسک عدم پرداخت اقساط از طرف مشتریان قرار دارند. بدین سان، برای محفوظ ماندن از ریسک عدم پرداخت، سواپ های نکول اعتباری طراحی گردید. براساس این سواپ، بنگاه مالی به عنوان خریدار سواپ، متعهد به پرداخت مبلغی معین در سررسیدهای از پیش تعیین شده به فروشندهٔ سواپ می گردد که معمولاً یک شرکت بیمه ای است. در مقابل، فروشندهٔ سواپ متعهد می گردد که درصورت عدم پرداخت اقساط مشتریان به میزان توافق شده، آنها را جبران نماید (Farlex, 2012, p. 212).

۴- سواپ ارز(Currency Swap)

برای پاسخ دادن به این سوال که سوآپ ارزی چیست باید بدانیم که، معاملات سواپ ارز در سه مرحله صورت می گیرد: مرحلهٔ اول تبادل اصل وام یا دارایی ارزی در قالب دو ارز متفاوت است که معمولاً در تاریخ تبادل دارای ارزش یکسان هستند. مرحلهٔ دوم پرداخت بهره های از پیش تعیین شده به صورت ثابت یا متغیر از سوی دو طرف است. مرحلهٔ سوم تبادل اصل دارایی ارزی اولیه در تاریخ سررسید است.

این معامله در حقیقت، همان سواپ نرخ بهره است، با این تفاوت که در سواپ ارز، اصل وام یا دارایی مبادله می گردد، ولی در سواپ بهره، اصل وام به صورت فرضی است. تفاوت دیگر این است که اصل دارایی ها در سواپ بهره یکسان است، در حالی که در سواپ ارز در قالب دو ارز متفاوت می باشد.

حال با توجه به معرفی اجمالی انواع عمدهٔ سواپ و استخراج نقطه مشترک آن ها، می توان سواپ را به طور کلی، به این صورت تعریف نمود: توافق بین دو شخصیت بر تعویض دو جریان نقدی در آینده (Cooper, 1991). منظور از آینده براساس آنچه به سبب آن معاملات سواپ طراحی و تعریف شده مدت زمان های طولانی است.

سوآپ ارزی

سوآپ swap نوعی قرارداد معاوضه ای می باشد که بر عمدتا بر چهار نوع است برای مثال سوآپ ارزی قراردادی است که دو طرف این معامله سواپ ارز توافق می کنند که پرداخت های دوره ای در یک ارز مشخص را در یک دوره خاص مثلا ماهانه، سالانه داشته باشند تا بدهی طرف مقابل معامله سواپ تمام شود. در عوض طرف دوم نیز می پذیرد که همین کار یعنی همین پرداخت ها را برای طرف اول معامله سواپ داشته باشد

سوآپ در لغت به معنای معامله پایاپای (ارز)، معاوضه، عوض کردن، مبادله کردن، بیرون کردن، جانشین کردن و اخراج کردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو شرکت برای معاوضه جریان نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت از بدهی یا دارایی) است. قرارداد فوق تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی را که باید پرداخت شود مشخص می کند. معمولا محاسبه جریانات نقدی شامل ارزش های آتی یک یا چند متغیر بازار است. اولین قراردادهای سوآپ در اوایل دهه ۱۹۸۰ منعقد شدند. از آن زمان تاکنون بازار سوآپ رشد چشم گیری داشته است. در حال حاضر اکثر قراردادهای مشتقّات خارج از بورس به صورت سوآپ انجام می شود.

۱- دارایی پایه؛ موضوع قرارداد است و هدف از قراداد، انتقال ریسک اعتباری در معرض آن است. به طور معمول، دارایی پایه یکی از اقلام زیر است:

ورقه قرضه با ریسک اعتباری؛

وام؛

پرتفوی (سبد دارایی ها در بورس) مرجع متشکل از اوراق قرضه و وام ها؛

شاخص مربوط به بخشی از بازار اوراق قرضه؛

شاخص سهام.

۲- فروشنده سوآپ (Swap Seller)؛ طرف قراردادی که نرخ شناوری را دریافت و بازده کل را به طرف دیگر قرارداد پرداخت می کند. به فروشنده سوآپ، خریدار حمایت نیز گفته می شود.

۳- خریدار سوآپ (Swap Buyer)؛ طرف قراردادی که با پرداخت نرخ شناور و دریافت بازده کل موافقت می کند، به خریدار سوآپ فروشنده حمایت یا سرمایه گذار نیز گفته می¬شود.

۴- شخص مرجع یا تعهد مرجع؛ شخص مرجع همان صادرکننده ابزار بدهی است. این شخص می تواند شرکت، دولت و یا صادرکننده وام باشد.

۵- صرف سوآپ (Swap Premium)؛ پرداخت هایی که به وسیله خریدار حمایت صورت می گیرد، “پایه صرف” نام دارد و پرداخت های احتمالی که ممکن است فروشنده حمایت به پرداخت آنها مجبور شود به “پایه حمایت” موسوم است. خریدار و فروشنده در تاریخ معامله بر روی این صرف به توافق می رسند و صرف تا پایان مدت قرارداد ثابت می ماند.

انواع عمده سواپ عبارت است از: سواپ کالا، سواپ نرخ بهره، سواپ نکول اعتباری، سواپ ارز.

۱- سواپ کالا(commodity swap):

برای تبیین این نوع سواپ به مثالی توجه کنید:

شرکت الف تولید کنندهٔ مشتقات نفتی است و شرکت ب تولید کننده نفت. شرکت الف در ۵ سال آینده به سالانه ۱۰۰۰ بشکه نفت احتیاج دارد. برای تامین این مقدار نفت، شرکت الف با شرکت ب این گونه قرار داد می بندد که سالانه مبلغ ۲۰۰۰۰۰ دلار به این شرکت بپردازد. (قیمت نقدی هر بشکه در تاریخ عقد قرارداد، برابر ۲۰۰ دلار است). در مقابل شرکت ب متعهد می شود که سالانه مبلغ ۱۰۰۰ دلار به شرکت الف به صورت نقدی بپردازد. دلار برابر با قیمت نقدی یک بشکه نفت در سررسیدهای پرداخت است. بدین سان، شرکت الف اطمینان دارد که طی ۵ سال آینده، نفت را با بشکهٔ ۲۰۰ دلار خریداری می کند و شرکت ب نیز اطمینان دارد که محصول خود را در ۵ سال آینده بشکه ای ۲۰۰ دلار می فروشد (Hall, 2006, p. 708).

این الگوی سواپ با توجه به وضعیت بازار و یا وضعیت اعتباری طرفین و یا با توجه به عوامل دیگر، می تواند تغییر صورت پیدا کند؛ مثلاً، طرفین می توانند معاوضه را براساس اختیار معامله قرار دهند و یا اینکه یک دامنهٔ قیمتی خاص برای قیمت تعیین شده قرار دهند که اگر از این دامنه قیمت بیشتر تغییر داشت وضعیت پرداخت ها و دریافت ها تغییر پیدا کند. تنها مشخصه ای که در تمام حالات سواپ کالا رخ می دهد معاوضهٔ برخی جریان های نقدی است که مبنای محاسبهٔ این جریان ها کالاهای اساسی خاص است (معصومی نیا و الهی، ۱۳۹۰). با این حال، نمونه هایی از سواپ وجود دارد که در آن به جای جریان نقدی، کالا رد و بدل می گردد (Collins, 2006, p. 503).

۲- سواپ نرخ بهره (interest rate swap)

در بازار وام و اوراق قرضه، مؤسساتی که متکفل پرداخت وام باشند و یا مؤسساتی که وظیفهٔ تعیین نرخ بهرهٔ مجاز برای اوراق قرضهٔ منتشر شده برای یک مؤسسهٔ خاص را بر عهده دارند، محدودیت هایی برای گیرندگان وام و فروشندگان اوراق ایجاد می کنند که این امر موجب می گردد که در بیشتر موارد، بین سررسید و نوع پرداخت های بدهی با نوع و سررسید درآمد بنگاه ناهماهنگی ایجاد گردد. برای مثال، شرکت الف دارای در آمد متغیر ماهیانه است، ولی بدهی حاصل از فروش اوراق مشارکت خود را باید به صورت ثابت سالانه پرداخت نماید. در مقابل، شرکت ب دارای در آمد ثابت ماهیانه و سررسید بدهی سالیانهٔ متغیر است. پیش فرض ما این است که شرکت های مذکور در دستیابی به وام، دارای محدودیت هستند و نمی توانند وام های مطابق با وضعیت منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟ خود را دریافت دارند. با توجه به این وضعیت، مؤسسات برای از بین بردن ناهماهنگی ها و مخاطرات حاصل از آن ها، در بلند مدت اقدام به معاملهٔ سواپ نرخ بهره می کنند؛ به این صورت که در ساده ترین حالت، شرکت الف، که دارای اوراق مشارکت ۳ درصدی است، بهرهٔ ثابت خود را با شرکت ب که دارای بهرهٔ متغیر پرداختی لایبور است، تاخت زده و یا – به اصطلاح – سواپ می کند.

این الگو ساده ترین حالت است و بنگاه ها بنا بر نیاز خود و وضعیت پیش آمده می توانند تغییراتی را در آن ایجاد کنند که تنوع بسیاری در این الگو از سواپ به وجود آورده است. از انواع این سواپ عبارت است از: سواپ پیش رونده و سواپ کاهنده که سواپ هایی هستند که در آنها ممکن است اصل وام ها با هم برابر نبوده و یا حتی دوره های پرداختی هم تطابق نداشته باشند. از انواع دیگر این سواپ عبارت است از: سواپ تفاضلی، سواپ قابل فسخ و سواپ تجمعی.

در حقیقت، می توان سواپ نرخ بهره را این گونه تعریف نمود: تعویض دو جریان پرداختی بهره در قالب یک ارز (Cooper, 1991).

۳- سواپ نکول اعتباری(Credit swap)

مؤسساتی که در حوزهٔ اعطای وام فعالیت می کنند همیشه در معرض ریسک عدم پرداخت اقساط از طرف مشتریان قرار دارند. بدین سان، برای محفوظ ماندن از ریسک عدم پرداخت، سواپ های نکول اعتباری طراحی گردید. براساس این سواپ، بنگاه مالی به عنوان خریدار سواپ، متعهد به پرداخت مبلغی معین در سررسیدهای از پیش تعیین شده به فروشندهٔ سواپ می گردد که معمولاً یک شرکت بیمه ای است. در مقابل، فروشندهٔ سواپ متعهد می گردد که درصورت عدم پرداخت اقساط مشتریان به میزان توافق شده، آنها را جبران نماید (Farlex, 2012, p. 212).

۴- سواپ ارز(Currency Swap)

برای پاسخ دادن به این سوال که سوآپ ارزی چیست باید بدانیم که، معاملات سواپ ارز در سه مرحله صورت می گیرد: مرحلهٔ اول تبادل اصل وام یا دارایی ارزی در قالب دو ارز متفاوت است که معمولاً در تاریخ تبادل دارای ارزش یکسان هستند. مرحلهٔ دوم پرداخت بهره های از پیش تعیین شده به صورت ثابت یا متغیر از سوی دو طرف است. مرحلهٔ سوم تبادل اصل دارایی ارزی اولیه در تاریخ سررسید است.

این معامله در حقیقت، همان سواپ نرخ بهره است، با این تفاوت که در سواپ ارز، اصل وام یا دارایی مبادله می گردد، ولی در سواپ بهره، اصل وام به صورت فرضی است. تفاوت دیگر این است که اصل دارایی ها در سواپ بهره یکسان است، در حالی که در سواپ ارز در قالب دو ارز متفاوت می باشد.

حال با توجه به معرفی اجمالی انواع عمدهٔ سواپ و استخراج نقطه مشترک آن ها، می توان سواپ را به طور کلی، به این صورت تعریف نمود: توافق بین دو شخصیت بر تعویض دو جریان نقدی در آینده (Cooper, 1991). منظور از آینده براساس آنچه به سبب آن معاملات سواپ طراحی و تعریف شده مدت زمان های طولانی است.

پرکاربردترین مشتقات مالی

مشتقات مالی: افراد پول­‌های خودشان را در بازارهای مالی سرمایه­‌گذاری می­‌کنند تا در نتیجه آن یک درآمد خوبی بدست بیاورند. ولی به دلیل تغییرپذیر بودن قیمت­‌های مربوط به اوراق بهادار همانند کالاها، ارز، دارایی­‌ها و سایر موارد، سرمایه‌گذاری در این بازارها دارای ریسک است. در نتیجه این نوسانات، تمامی پیشبینی­‌ها به چالش کشیده می‌شوند. این شرایط منجر به افزایش احتمال کاهش ارزش سرمایه­‌گذاریتان می­‌شود. بنابراین اصلی­‌ترین نگرانی سرمایه­‌گذار عبارت از ریسک مربوط به بازار مالی و میزان سودآور بودن تجارت‌های صورت‌گرفته در این بازار است.

سرمایه­‌گذاری‌های متنوعی در دسترس‌اند که می­‌توانند منجر به تأمین و امنیت یک سرمایه­‌گذار در مقابل ریسک‌ها و نوسانات بازارهای مالی شوند. این سرمایه­‌گذاری­‌ها نه تنها منجر به محافظت از سرمایه­‌گذاران می­‌شود، بلکه همچنین درآمد آن‌ها را هم تضمین می­‌کند. مشتقات از جمله این نوع سرمایه­‌گذاری­‌ها می­‌باشد. در حقیقت شما در نتیجه مطلع شدن در مورد انواع بازارهای مشتقاتی که وجود دارند، شگفت‌­زده خواهید شد. ما در این مقاله مفاهیم و انواع مختلف مشتقات مالی را به صورت دقیق توضیح می­‌دهیم.

قبل از آنکه شروع به بحث در مورد انواع مشتقات مالی کنیم، اجازه دهید تا مقداری در مورد معنای مشتقات توضیح دهیم.

مشتقات چیست؟

مشتقات عبارت منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟ از یک سری قراردادهای مالی هستند که ارزش آنها بستگی به دارایی مربوطه دارد. ارزش این دارایی مربوطه در نتیجه شرایط بازار تغییر پیدا می­‌کند. مشتقات می­‌توانند از طریق پیش‌بینی تغییرات قیمت آینده دارایی مربوطه، مورد معامله قرار بگیرند.

قراردادهای مشتقات در سطح گسترده­‌ای و به منظور سفته­‌بازی و بدست آوردن درآمد مناسب مورد استفاده قرار منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟ می­‌گیرند. این قراردادها برای اهداف مختلفی همانند هجینگ، دستیابی به دارایی­‌های اضافی و سایر موارد مورد استفاده قرار می­‌گیرند.

انواع مشتقات

چهار نوع مشتقات وجود دارند که در بازارهای سرمایه اغلب کشورها مورد استفاده قرار می­‌گیرند. هر یک از این مشتقات نسبت به یکدیگر متفاوت هستند و در مورد شرایط بازار، عوامل ریسک و سایر موارد یک سری تفاوت‌هایی نسبت به یکدیگر دارند. انواع مختلف مشتقات عبارتند از:

• قراردادهای فوروارد
• قراردادهای فیوچرز
• قراردادهای اختیارات
• قراردادهای سواپ

در ادامه هر یک از این مشتقات مالی به صورت دقیق توضیح داده خواهند شد.

قراردادهای فوروارد

زمانی که دو طرف به منظور خرید یا فروش یک دارایی در یک تاریخ مشخص و در یک قیمت مشخصی در آینده با یکدیگر به توافق می­‌رسند، شرایط این توافق به صورت یک قرارداد فوروارد خواهد بود. قراردادهای فوروارد عبارت از توافقی مابین یک سری طرفین به منظور فروش چیزی در آینده است. قراردادهای فوروارد قابل شخصی‌سازی هستند و ریسک بالایی را در مورد طرف مقابل دارند.

به دلیل اینکه این قرارداد قابلیت شخصی­‌سازی دارد، اندازه قرارداد به شرایط موجود در آن بستگی دارد. قراردادهای فوروارد قابلیت خودتنظیمی دارند و هیچ نیازی به یکسان بودن تضمین­‌ها ندارد. تسویه قرارداد فوروارد در تاریخ سررسید صورت می­‌گیرد و به همین دلیل در دوره انقضاء باید معکوس شوند.

قراردادهای فیوچرز

یک قرارداد فیوچرز همانند قرارداد فوروارد، توافقی برای خرید یا فروش یک ابزار مربوطه در آینده است. به منظور اینکه یک قرارداد فیوچرز منعقد شود، هیچ نیازی به ملاقات خریدار و فروشنده نیست. در واقع توافق مابین این دو طرف از طریق بورس صورت می‌­گیرد. علاوه بر این، اتاق­‌های تهاتر به عنوان طرف مقابل طرفین خریدار و فروشنده عمل می­‌کند و در نتیجه ریسک اعتباری این نوع قرارداد کاهش می­‌یابد.

قرارداد فیوچرز یک قرارداد استانداردشده­ است، اندازه آن ثابت و قوانین آن از طریق بورس سهام مشخص می‌شود. به دلیل اینکه قراردادهای فیوچرز در بورس سهام لیست شده است و دارای ماهیت استاندارد هستند، این قراردادها به هیچ وجه قابل اصلاح نیستند. به بیان ساده می­‌توان گفت که قراردادهای فیوچرز دارای یک فرمت از قبل تعیین شده، دوره انقضای از قبل مشخص شده و اندازه از قبل معین شده هستند. به دلیل اینکه تضمین­ و تسویه قراردادهای فیوچرز به صورت روزمره صورت می­‌گیرد، این قراردادها به یک مارجین اولیه نیاز دارند.

قراردادهای اختیارات

قراردادهای اختیارات یا آپشن­ ها سومین نوع از قراردادهای مشتقات‌اند. قراردادهای اختیارات تفاوت زیادی نسبت به قراردادهای فوروارد و فیوچرز دارند؛ دلیل این موضوع عبارت از نبودن اجبار برای انفصال قرارداد در یک تاریخ مشخص است. دو نوع قرارداد اختیارات وجود دارد: کال (Call) و پوت (Put).

در اختیارات کال، خریدار بعد از وارد شدن به یک قرارداد، این حق را دارد که یک دارایی را در قیمت از پیش تعیین شده بخرد. این در حالی است که در اختیارات پوت، خریدار حق دارد، ولی بعد از وارد شدن به یک قرارداد هیچ الزامی نسبت به فروختن دارایی در قیمت از پیش تعیین شده ندارد.

در هر دو مورد از این قراردادها خریدار می‌تواند در دوره انقضا یا قبل از آن قرارداد را تسویه کند. بنابراین هر فردی که از قرارداد اختیارات استفاده می­‌کند، می‌تواند چهار پوزیشن مختلف را بگیرد؛ این پوزیشن­‌ها عبارت از پوزیشن لانگ (long) یا شورت (short) در اختیارات کال یا پوت می‌باشند. اختیارات در بازار فرابورس و بورس مورد داد و ستد قرار می­‌گیرند.

قراردادهای سواپ

قراردادهای سواپ به دلیل اینکه دارای قراردادهای مشتقات متنوعی هستند، پیچیده‌­ترین قراردادهای موجودند. قراردادهای سواپ عبارت از یک سری توافقات شخصی مابین طرفین است. طرفین قرارداد توافق می­‌کنند تا جریان نقدی خودشان در آینده را از طریق یک فرمول از پیش تعیین­‌شده با هم مبادله کنند.

اوراق بهادار مربوط به قراردادهای سواپ عبارت از نرخ بهره یا ارز است. به دلیل اینکه هر دو مورد نرخ بهره و ارز دارای ماهیت نوسانی هستند، قراردادهای سواپ دارای ریسک‌اند. قراردادهای سواپ منجر به تأمین شدن طرفین در مقابل ریسک‌های مختلف می­‌شوند.

این قراردادها در بورس­‌های مورد معامله قرار نمی­‌گیرند و بانکداران سرمایه­‌گذار عبارت از واسطه­‌های این قراردادها می­‌باشند. می­‌توان نتیجه­‌گیری کرد که قرادادهای مشتقاتی همانند فورواردها، فیوچرزها و اختیارات بهترین ابزار هجینگ می­‌باشند. معامله­‌کنندگان می­‌توانند نوسانات مربوط به قیمت­‌های آینده را پیش‌بینی کنند و از طریق آن سود مناسبی منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟ را کسب کنند.

گام‌های بلند پتروشیمی جم برای مدیریت ریسک و دستیابی به اهداف تعیین شده با بهبود ساختار سرمایه

شرکت پتروشیمی جم با عنایت به ساختار سرمایه موجود و از آنجایی که نسبت مالکانه این شرکت حدود ۷۰ درصد است، سیاست بهره‌مندی از افزایش بدهی را به‌منظور تأمین منابع مالی در دستور کار خویش قرار داده است.

نفتی ها /شرکت پتروشیمی جم با عنایت به ساختار سرمایه موجود و از آنجایی که نسبت مالکانه (حقوق صاحبان سهام بر کل دارایی‌ها) این شرکت در حال حاضر عددی حدود ۷۰ درصد است، سیاست بهره‌مندی از افزایش بدهی را به‌منظور تأمین منابع مالی در دستور کار خویش قرار داده است. از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده رشد شرکت را می‌توان کارآیی عملیاتی، سیاست تقسیم سود، کارآیی به‌کارگیری دارایی‌ها و سیاست‌های مالی که بیانگر نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام است، می‌توان اشاره کرد.

این شرکت برای تأمین مالی از طریق تأمین منابع بلند مدت و کوتاه مدت تلاش می‌کند استراتژی تطبیق را به کار گیرد. از طریق عمر یک دارایی و دوره زمانی منبع تأمین مالی آن دارایی، یک شرکت می‌تواند ریسک عدم توانایی شرکت برای تأمین مالی دارایی در سراسر عمر مفید آن دارایی را به حداقل برساند.

بر این اساس به منظور اجرای پروژه‌های سرمایه‌ای شرکت از منابع تأمین مالی بلندمدت استفاده می‌شود. ترکیب بهینه ساختار سرمایه به منظور تأمین بموقع منابع مالی مورد نیاز شرکت و نیز شاخص‌هایی جهت کنترل، پایش و تنظیم ساختار سرمایه شرکت در چهارچوب استراتژی‌های در دست تدوین، تهیه شده است که ضمن محاسبه و اندازه‌گیری توانایی‌های شرکت در بازپرداخت بدهی‌ها، میزان نسبت بدهی بهینه با توجه به ریسک‌های مالی و ریسک‌های سرمایه را حفظ کند.

شرکت ضمن بهره‌مندی از روش‌های متعارف تأمین مالی از جمله تسهیلات بانکی، حداکثر تلاش خود را برای استفاده از ابزارهای نوین مالی بویژه ابزارهای تأمین مالی در بازار سرمایه و سایر روش‌های تأمین مالی داخلی و بین‌المللی معطوف ساخته است. این در حالی است که در میان ریسک‌های خارجی، تحریم نیز بر برنامه‌های این شرکت تأثیرگذار است.

با وجود چندین دوره تحریم در اواخر خردادماه امسال وزارت خزانه‌داری امریکا با انتشار بیانیه‌ای مدعی شد، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا شبکه‌ای از تولیدکنندگان پتروشیمی ایرانی و همچنین شرکت‌های پوششی در چین و امارات را که از شرکت پتروشیمی تریلیانس و شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران حمایت می‌کنند تحریم کرده است که پتروشیمی جم از شرکت‌های تحریم شده است.

مدیریت وصول مطالبات

شرکت پتروشیمی جم در سال ۹۸، با تشکیل کمیته‌ای به نام کمیته مبادلات بین مجتمعی توانست تلاشی شایان در جهت رفع مغایرت فیمابین با شرکت‌های طرف قرارداد و تأمین کنندگان خوراک و دریافت کنندگان محصولات انجام دهد. به نحوی که این مغایرت‌ها به حداقل ممکن کاهش یافته و در حال حاضر این مغایرت‌ها نیز حل و فصل می‌شود.

مهم‌ترین ریسک‌های پیش روی جم

شرکت پتروشیمی جم، همانند هر بنگاه اقتصادی دیگر در معرض ریسک‌های مختلفی است که برای مدیریت و مهار آنها برنامه‌ریزی می‌شود. در مجموع وجود تحریم‌های بین‌المللی و قوانین محدود کننده تعاملات مالی و تجاری با ایران و محدودیت دسترسی به منابع مالی بین‌المللی و به تبع آن محدودیت در دسترسی مستقیم به تکنولوژی روز دنیا و شرکت‌های برتر جهان ازجمله منابع مهم ریسک محسوب می‌شود.

همچنین دسترسی دشوار برای تأمین تجهیزات خاص و بعضاً ضروری همچون کاتالیست‌های مورد نیاز برای تولید بعضی از محصولات، حضور رقبای خارجی قدرتمند در منطقه، عدم ثبات در قوانین و مقررات کشور از جمله مقررات ارزی، عدم ثبات در سیاست‌های تولید، توزیع و قیمت گذاری خوراک از سوی واحدهای بالادست صنعت پتروشیمی، افزایش هزینه مبادلاتی در زمینه تأمین قطعات، هزینه‌های لجستیک و نقل و انتقال ارز، استهلاک تجهیزات و ماشین‌آلات و لزوم بازسازی بخش‌هایی از تجهیزات مزبور با وجود محدودیت‌های موجود، تغییرات مداوم قیمت محصولات صادراتی و عدم رفع کامل بیماری کرونا و مشکلات ناشی از رکود اقتصاد جهانی ازدیگر منابع شناخته شده ریسک هستند.

در ادامه مهم‌ترین ریسک‌های شرکت تحلیل شده است.

ریسک بازار

فعالیت‌های شرکت در وهله اول آن را در معرض ریسک‌های مالی تغییرات در نرخ‌های مبادله ارزی قرار می‌دهد. شرکت به منظور مدیریت آسیب‌پذیری ناشی از ریسک ارزی، این موارد را به کار می‌گیرد: ۱- آسیب‌پذیری از ریسک بازار با استفاده از تجزیه و تحلیل حساسیت، اندازه‌گیری می‌شود. ۲- تجزیه وتحلیل حساسیت، تأثیر یک تغییر منطقی محتمل در نرخ‌های ارز در طی سال را ارزیابی می‌کند. ۳- دوره زمانی طولانی‌تر برای تجزیه و تحلیل حساسیت، ارزش در معرض ریسک را تکمیل می‌کند و به شرکت درارزیابی آسیب‌پذیری از ریسک‌های بازار، کمک می‌کند. لازم به ذکر است تاکنون هیچ گونه تغییری در آسیب‌پذیری شرکت از ریسک‌های بازار یا نحوه مدیریت و اندازه‌گیری آن ریسک‌ها، رخ نداده است.

ریسک نوسانات نرخ ارز

علی رغم آنکه بخش عمده مواد اولیه مصرفی شرکت از تأمین کنندگان داخلی و بین مجتمعی تأمین می‌شود، اما با توجه به وابستگی قیمت تمام شده این مواد مصرفی با نرخ‌های جهانی و نرخ ارز، نوسانات نرخ ارز تغییرات بهای تمام شده شرکت را به همراه خواهد داشت. در ضمن با توجه به فروش صادراتی محصولات و نیز وابستگی قیمت تمام شده فروش داخلی محصولات با نرخ‌های جهانی، نوسانات نرخ ارز در میزان درآمدهای عملیاتی شرکت تأثیرگذار است.

ریسک نوسانات نرخ بهره

تغییرات نرخ بهره با توجه به تأثیری که در هزینه تأمین مالی از یک سو و سود سرمایه‌گذاری‌ها از منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟ سوی دیگر دارد می‌تواند سود خالص شرکت را متأثر سازد.

ریسک قانونی

تغییر در قوانین و مقررات داخلی و بین‌المللی می‌تواند شرکت را در زمینه فروش محصولات و یا تأمین منابع اولیه، قطعات و لجستیک با ریسک مواجه ساخته و شرکت را با کاهش درآمد، افزایش هزینه و نهایتاً کاهش سود مواجه سازد.

ریسک تغییرات قیمت نهاده‌های تولید

ریسک‌های مرتبط با نهاده‌های تولید شامل مواد اولیه، دستمزد و سربار شرکت را می‌تواند با ریسک مواجه سازد. مواردی از قبیل نحوه و چگونگی تأمین مواد اولیه و جانبی از داخل و خارج از کشور، افزایش قانونی دستمزد نیروی کار پرسنل و نیز افزایش قیمت حامل‌های انرژی و مبالغ قراردادهای پیمانکاری مورد استفاده شرکت را می‌توان در زمره ریسک تغییرات قیمت نهاده‌های تولید برشمرد.

ریسک تجاری

ریسک تجاری به واقع ریسک مرتبط با ماهیت کسب وکار است. عواملی از قبیل عرضه محصولات مشابه جدید و یا عملکرد موفق‌تر رقبا درخصوص فروش محصولات مشترک می‌تواند باعث کاهش فروش محصولات شرکت شود. همچنین در صورت عدم بهره‌برداری بموقع طرح‌های توسعه شرکت‌های پلی پروپیلن جم (طرح‌های توسعه آمیزه سازی (کامپاندینگ)، ساخت مخزن خوراک و راه‌اندازی واحد گرید لوله) و طرح ABS/Rubber توسعه پلیمر پاد جم و در پی آن عدم تحقق بموقع درآمدهای برآورده شده حاصل از این طرح‌های توسعه، سودآوری شرکت پتروشیمی جم نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

ریسک نقدینگی

شرکت برای مدیریت ریسک نقدینگی، یک چهارچوب ریسک نقدینگی مناسب برای مدیریت کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تأمین وجوه و الزامات مدیریت نقدینگی تعیین کرده است. شرکت ریسک نقدینگی را ازطریق نگهداری اندوخته کافی و تسهیلات بانکی، از طریق نظارت مستمر بر جریان‌های نقدی پیش‌بینی شده و واقعی و از طریق تطبیق مقاطع سررسید دارایی‌ها و بدهی‌های مالی، مدیریت می‌کند.

ریسک اعتباری

شرکت سیاستی مبنی بر معامله تنها با طرف‌های قرارداد معتبر و اخذ وثیقه کافی، در موارد مقتضی را اتخاذ کرده است تا ریسک اعتباری ناشی از ناتوانی در ایفای تعهدات توسط مشتریان را کاهش دهد.

شرکت تنها با شرکت‌هایی معامله می‌کند که رتبه اعتباری بالایی داشته باشد. شرکت بخش عمده‌ای از فروش‌های داخلی را توسط کارگزاری بورس کالا به فروش می‌رساند که تضامین لازم جهت وصول ارزش محصول فروش رفته توسط کارگزار فروش اخذ می‌شود. قسمتی از فروش داخلی نیز از طریق اعتبارات اسنادی و با ضمانت بانک طرف معامله تضمین می‌شود. در فروش صادراتی به صورت فروش نقدی و تسویه کامل قبل از تحویل کالا به مشتریان خارجی و نیز بیمه محموله‌ها ریسک مربوط به اعتبار مشتریان در معاملات به حداقل می‌رسد.

پیراسته فر

در دیداررؤسای جمهورایران وروسیه( رئیسی - پوتین) چه گذشت؟عشق آباد

​ مذاکرات اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر

« کریدور شمال-جنوب » کجاست؟

پوتین:« سلام‌ » گرم مرا را به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برسانید .

در دیدار رئیسی و پوتین چه گذشت ؟ عشق آباد

روسای جمهور ایران و روسیه در حاشیه اجلاس خزر (۸ تیر ۱۴۰۱) به‌صورت ۲جانبه و گفت‌وگو دیدار کردند.

حمایت روسای جمهور ایران و روسیه از گسترش همکاری‌ها در حوزه انرژی و از جمله سوآپ

فارس نوشت:آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی شامگاه چهارشنبه(۸ تیر ۱۴۰۱) در آخرین بخش از برنامه‌های سفر به ترکمنستان در دیدار «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه گفت: پس از سفر بنده به روسیه، سفرهای متقابل متعددی از سوی مقامات مربوطه به منظور پیگیری توافقات دو کشور صورت گرفته و روند اجرای این توافقات از سرعت مطلوبی برخوردار است.

​

ششمین نشست سران کشورهای حاشیه دریای خزر به میزبانی ترکمنستان در شهر تاریخی «عشق آباد» برگزار شد.

​

رئیس جمهور با بیان اینکه ایران تعاملات و مناسبات خود با روسیه را در چارچوب یک روابط راهبردی دنبال می‌کند، افزود: روابط دو کشور در عرصه تبادلات تجاری و نیز همکاری‌ها در زمینه انرژی در سطح بالایی جریان دارد، اما با توجه به زمینه‌های موجود در دو کشور، این مناسبات همچنان ظرفیت زیادی برای گسترش دارند.

​
دکتر رئیسی بر ضرورت حمایت دو کشور از تقویت« کریدور شمال-جنوب » تاکید کرد و اظهار داشت: ایران و روسیه ظرفیت‌های مناسبی برای همکاری در حوزه‌های انرژی از جمله « سوآپ » دارند.

​
رئیس جمهور همچنین با تاکید بر اینکه مکانیزم‌های لازم برای تقویت روابط بانکی و پولی ایران و روسیه باید به طور مرتب تقویت شود، تصریح کرد: تبادلات مالی دو کشور باید در چارچوبی مستقل که سیستم تبادلات مالی غربی گسترش یابد تا هیچ کشوری نتواند بر آن اعمال نفوذ و فشار کند .
آقای « ولادیمیر پوتین » رئیس جمهور روسیه نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از اینکه به واسطه برگزاری ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر فرصت دیدار مجدد با آیت‌الله رئیسی برای او فراهم شده است، خاطرنشان کرد: در ماه‌های اخیر حجم مبادلات تجاری و روابط اقتصادی دو کشور افزایش خوبی داشته که این مسیر باید ادامه یابد.
پوتین همچنین از پیشنهاد رئیس جمهور کشورمان در زمینه افزایش همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های انرژی از جمله سوآپ استقبال کرد.

​
رئیس جمهور روسیه از آیت‌الله رئیسی درخواست کرد که سلام‌های گرم وی را منظور از ریسک اعتباری در سواپ چیست؟ به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ( مقام معظم رهبری ) برساند .

​

ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر روزچهارشنبه(۸ تیر ۱۴۰۱) به میزبانی ترکمنستان درپایتخت این کشور(عشق آباد)برگزار شد.

​

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:« سوآپ »( SWAP ) چیست؟

« سوآپ »(swap ) نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی در آینده است که در آن تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی که باید پرداخت شوند، مشخص است.

« قرارداد سوآپ » یا معاوضه یا تاخت نوعی از ابزار مشتقه است که در آن یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام می‌کند.

عواید چنین قراردادی بستگی به نوع ابزار مالی مورد معامله دارد. برای مثال در معاوضه یا سوآپ اوراق قرضه منظور از عواید می‌تواند سود آن اوراق و به صورت کوپن‌های مربوط به آن باشد. این‌گونه از قراردادها معمولاً شامل تاریخ پرداخت و نیز نحوه محاسبه عواید یا جریانهای نقدی مورد معامله است.

اولین سوآپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت .

​

در « سوآپ ارزی » ۲طرف معامله توافق می کنند که پرداخت ها در یک ارز مشخص به صورت دوره ای (ماهانه یا به صورت سالانه) انجام شود تا بدهی طرف مقابل این معامله سوآپ به اتمام برسد، در مقابل طرف دوم معامله نیز می پذیرد که برای پرداخت های معامله سواپ داشته باشد.

در این روش به طرفین معامله کمک می کند تا در مقابل « ریسک نوسانات نرخ ارز »مقاوم تر بوده و آن را بهتر مدیریت کنند. یعنی بجای اینکه دو کشور با یک نرخ در زمان حال معاملات خود را انجام دهند، با درنظر گرفتن یک نرخ متوسط و پرداختهای دوره ای ارز دو طرف معامله به مدیریت ریسک های ناشی از نوسانات نرخ ارز اقدام می کنند.

بخش های تشکیل دهنده‌ « سوآپ ارزی »

۱- « فروشنده سوآپ »(swap seller) : فروشنده سوآپ ارزی یا خریدار حمایت، به فردی گفته می‌شود که نرخ شناور از مبلغ قرارداد را دریافت کرده و پس از آن بازده‌ کل از مبلغ قرارداد را به طرف مقابل قرارداد پرداخت می‌کند.

۲- شخص مرجع : تعهد مرجع یا شخص مرجع، فردی است که ابزار پرداخت بدهی را فراهم میکند که میتواند صادرکننده وام، دولت، شرکت یا یک شخص حقیقی باشد.

۳- « خریدار سوآپ » (swap buyer) : نام های دیگر آن سرمایه‌گذار یا فروشنده حمایت می‌باشد که با دریافت کل بازده مبلغ قرارداد، نرخی شناور از قرارداد را به طرف مقابل پرداخت می‌کند.

۴- دارایی پایه : موضوع قرارداد سواپ ارزی می‌باشد که شامل وام و ورقه قرضه با ریسک اعتباری است.

۵- « صرف سوآپ »(swap premium) : پرداخت‌های انجام شده به وسیله‌ی فروشنده سوآپ می‌باشد که به آن « پایه صرف »می‌گویند، همچنین به پرداخت‌های انجام شده به وسیله‌ی خریدار حمایت« پایه حمایت » می‌گویند.

برای اطلاعات بیشتر به این لینک مراجعه کنید: