شاخص هم وزن چیست
شاخص کل قیمت (Teh a Excha ge P ice I dex) که به اختصار آن را شاخص کل مینامند، نشاندهنده تغییرات سطح عمومی قیمتها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان میکند. این تغییرات نسبت به تاریخ مبدأ که در سال ۱۳۶۹ است، بیان میشود. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب میشود. این شاخص، همان شاخصی است که در خبرها و گزارشها اطلاعرسانی میشود و نمادی از رشد یا افت بازار عنوان میشود.
مقدار شاخص کل
ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت موردنظر است. از مجموع ارزش جاری شرکتهای پذیرفتهشده در بورس، ارزش جاری بازار به دست میآید. این شاخص فقط تغییرات قیمت سهام در سطح بازار را نشان میدهد و فاقد معیاری دیگر نظیر سود نقدی است.
وقتی میگوییم شاخص کل ۳ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکتهای بورسی به میزان ۳ درصد نسبت به سال پایه رشد یافته است. نکتهی دیگر آن است که این شاخص تمام شرکتها را در نظر میگیرد و اگر سهامی متوقف باشد، قیمت آخرین معامله منظور میشود. اگر شما سهام تمامی شرکتهای بازار را متناسب با وزن سرمایهای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید تغییر شاخص کل دقیقاً میزان سود و ضرر شمارا نشان میدهد.
برای مثال اگر شاخص کل نسبت به اول سال از ۵۰۰۰۰ واحد به ۷۵۰۰۰ واحد رسیده باشد میانگین بازدهی سود و قیمت سهامها رشد ۵۰ درصد داشته است و این به این مفهوم نیست که همهی شرکتهای موجود در محاسبات شاخص، ۵۰ درصد سود داشتهاند بلکه ممکن است شرکتی ۲۰۰ درصد سود داشته و شرکتی هم ۷۰ درصد ضرر داشته این شاخص میانگین قیمت و سود تمام شرکتهای بورسی را نشان میدهد.
به طور کلی، شاخص کل قیمت، میانگین تمام بازار است. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکتها و ادغام شرکتها تعدیل میشود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تأثیر نداشته باشد. مهمترین نکته در این شاخص، وزن شرکتها میباشد. همانطور که در فرمول شاخص میبینیم ارزش جاری سهام که شامل تعداد سهام و قیمت آن است در شاخص کل دخیل است. بنابراین هرچه شرکت ارزش بازاری بیشتری داشته باشد، تغییرات قیمت آن بر شاخص کل بیشتر است. شاخص بورس، شاخصی کلی، ساده و در دسترس است و اطلاعاتی راجع به کلیت تغییرات قیمت بازار به ما میدهد.
شاخص کل هم وزن چیست؟
در شرح شاخص کل بورس اشاره شد که سهام شرکتهای بزرگتر و با ارزش بازار بالاتر، اثر بیشتری بر مقدار شاخص کل دارند که این به نوبه خود ضعف این شاخص را نشان میدهد. اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هموزن وجود دارد که اندازه شرکتها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکتها یکسان در نظر گرفته میشود.
به عنوان مثال در گروه فلزات اساسی، شرکت فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرفی در همین گروه، نماد فولای (صنایه فولاد آلیاژی یزد) شرکتی بسیار کوچکتر با ارزش بازار پایینتر است. اگر شاخص کل بر مبنای هموزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هموزن دارد.
تفاوت میان شاخص کل و شاخص هم وزن
پیشتر ذکر شد که تفاوت عمده این دوشاخص در وزن شرکتهای محاسبه شده در شاخص است که شاخص کل تمایز میان سهامهای بزرگ و کوچک قائل میشود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکتها در نظر میگیرد. از دید فعالان بازار سرمایه، شاخص کل هم وزن دید شفافتری نسبت به روند بازار میدهد و امتیاز بیشتر سهمهای شاخص ساز در محاسبات شاخص کل، را از آنان میگیرد. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکتهای بازار کاهشیافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکتهای بازار رشد کرده است.
درواقع، شاخصکل معیاری برای رشد بازار نیست. گاهی شاهد آن هستیم که خیلی از سهمها افتهای زیادی داشتند ولی شاخص کل صعودی بوده؛ یعنی سرمایه سهامداران از بین رفته ولی شاخص به سقف میرسد. ولی شاخص هم وزن، وزن برابری سهام را نشان میدهد؛ وقتی کلیت بازار منفی است شاخص هم وزن منفی و چنان چه کلیت بازار مثبت است شاخص هم وزن نیز مثبت خواهد شد، ولی شاخص کل نمیتواند نماینده عمومی قیمتها باشد.
واضح است که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به دست میدهد که در آن نقش شرکتهای بزرگ، پررنگتر است. درواقع اگر برای سهامداری رشد سهمهای بزرگ مهم باشد، شاخص کل میتواند به اون نشان دهد که شرایط به چه صورت است. اما اگر میخواهیم جزئیات بیشتری بدست آوریم و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیریم.
شاخص کل هم وزن بورس چیست؟
فهرست این مقاله
شاخص کل هم وزن
یکی از مواردی که درروند مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مطلوب جهت خرید، به آن برمیخوریم، شاخصهای ارزیابی بازار سهام است. در هر فعالیتی که توسط انسان صورت میگیرد، نتایج قبلی و معیارهای ارزیابی پیشین میتواند به اون کمک کند تا در فرآیندهای بعدی باتجربه بهتری پیش رود. فعالیت در بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نیست. شاخصهای ارزیابی در بازار سهام میتواند در ارتباط با اندازهگیری برخی پارامترها و ارزیابی آنها کمک شایانی کند.در مطلب حاضر، قصد داریم به شاخصهای ارزیابی بازار سهام با تأکید ویژهبر شاخص کل هم وزن بورس بپردازیم.
در حالت کلی، سهامدار از طریق قیمت سهام، وضعیت صورتهای مالی و میزان بازدهی صنعت، اقدام به خرید و فروش سهم میکند. هر یک از این موارد دارای معیارهایی هستند که در این تصمیمگیری به وی کمک خواهند کرد. قیمت به مثابه مهمترین ویژگی ظاهری یک سهم دیده میشود و شاخصهای قیمتی و تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن بررسی آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است. در بازار بورس شاخصهای زیادی توسط فعالان استفاده میشود و کاربرد دارند. این شاخصها در تحلیلهای بازار از گذشته تا آینده و پیشبینی روندها به کمک ابزارهای نموداری استفاده میشوند. هر شاخص متغیر خاص مورد تعریف خود را شامل میشود و نمیتوان نتایج حاصل از شاخصها را نسبت به هم مقایسه کرد بلکه باید هر شاخص را نسبت به خودش و در بازه زمانی بررسی و تحلیل کرد. ازجمله شاخصهای مهمی که فعالان بازار با آن آشنا هستند میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
شاخص کل هم وزن، زیرمجموعهای از شاخص کل است. درواقع شاخص کل هم وزن از دل شاخص کل قیمت بدست آمده است. در ادامه به توضیح شاخص کل، چرایی بوجود آمدن شاخص کل هم وزن و تفاوت این دو میپردازیم.
شاخص کل چیست؟
شاخص کل قیمت (Teh a Excha ge P ice I dex) که به اختصار آن را شاخص کل مینامند، نشاندهنده تغییرات سطح عمومی قیمتها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان میکند. این تغییرات نسبت به تاریخ مبدأ که در سال ۱۳۶۹ است، بیان میشود. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب میشود. این شاخص، همان شاخصی است که در خبرها و گزارشها اطلاعرسانی میشود و نمادی از رشد یا افت بازار عنوان میشود. هرچند که تعبیر درستی نیست و در ادامه این مطلب، مفصل دلیل آن را شرح میدهیم. شاخص کل با فرمول ذیل، محاسبه میشود:
مقدار شاخص کل
ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت موردنظر است. از مجموع ارزش جاری شرکتهای پذیرفتهشده در بورس، ارزش جاری بازار به دست میآید. این شاخص فقط تغییرات قیمت سهام در سطح بازار را نشان میدهد و فاقد معیاری دیگر نظیر سود نقدی است. وقتی میگوییم شاخص کل ۱۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکتهای بورسی به میزان ۱۰ درصد نسبت به سال پایه (۱۳۶۹) رشد یافته است. نکتهی دیگر آن است که این شاخص تمام شرکتها را در نظر میگیرد و اگر سهامی متوقف باشد، قیمت آخرین معامله منظور میشود. اگر شما سهام تمامی شرکتهای بازار را متناسب با تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن وزن سرمایهای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید تغییر شاخص کل دقیقاً میزان سود و ضرر شمارا نشان میدهد. برای مثال اگر شاخص کل نسبت به اول سال از ۱۰۰۰۰ واحد به ۱۵۰۰۰ واحد رسیده باشد میانگین بازدهی سود و قیمت سهامها رشد ۵۰ درصد داشته است و این به این مفهوم نیست که همهی شرکتهای موجود در محاسبات شاخص، ۵۰ درصد سود داشتهاند بلکه ممکن است شرکتی ۱۰۰۰ درصد سود داشته و شرکتی هم ۵۰۰ درصد ضرر داشته این شاخص میانگین قیمت و سود تمام شرکتهای بورسی را نشان میدهد. به طور کلی، شاخص کل قیمت، میانگین تمام بازار است. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکتها و ادغام شرکتها تعدیل میشود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تأثیر نداشته باشد. شایانذکر است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمیشود. مهمترین نکته در این شاخص، وزن شرکتها میباشد. همانطور که در فرمول شاخص میبینیم ارزش جاری سهام که شامل تعداد سهام و قیمت آن است در شاخص کل دخیل است. بنابراین هرچه شرکت تعداد سهام بیشتری داشته باشد، تغییرات قیمت آن بر شاخص کل بیشتر است. شاخص بورس، شاخصی کلی، ساده و در دسترس است و اطلاعاتی راجع به کلیت تغییرات قیمت بازار به ما میدهد.
پس از مشکلاتی که در ارزیابی شاخص کل پیش آمد، نیاز به شاخصی دقیقتر باقابلیت انعطاف بیشتر حس شد. گاهی نیاز بود که صرفاً تغییرات شاخص قیمت بررسی شود و وزن سهمها در آن دخیل نباشد، که شاخص کل فاقد این ویژگی بود. معاملات کد به کد و هدفدار روی سهمهای بزرگ در جهت مثبت کردن مصنوعی بازار از دیگر عواملی بود که نیاز به شاخص هم وزن را افزایش داد. پس از کش و قوسهای فراوان، شاخص هم وزن از تاریخ ۵ اسفند ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفت. در این شاخص کلیه شرکتهای پذیرفتهشده در بورس با وزنی برابر در محاسبات لحاظ میکنند، لذا اثر معاملات کد به کد و هدفدار، بر این شاخص خنثی شد. افزایش قیمتی هر سهمی در این شاخص به یکمیزان است. شاخصهای هم وزن با افزایش سرمایه تعدیل نمیشوند و تنها با اضافه شدن یا حذف شرکت و تقسیم سود نقدی تعدیل میشوند.
تفاوت بین شاخص ارزشی و شاخص کل هم وزن
پیشتر ذکر شد که تفاوت عمده این دوشاخص در وزن شرکتهای محاسبه شده در شاخص است که شاخص کل تمایز میان سهامهای بزرگ و کوچک قائل میشود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکتها در نظر میگیرد. از دید فعالان تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن بازار سرمایه، شاخص کل هم وزن دید شفافتری نسبت به روند بازار میدهد و امتیاز بیشتر سهمهای شاخص ساز در محاسبات شاخص کل، را از آنان میگیرد. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکتهای بازار کاهشیافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکتهای بازار رشد کرده است.
درواقع، شاخصکل معیاری برای رشد بازار نیست. گاهی شاهد آن هستیم که خیلی از سهمها افتهای زیادی داشتند ولی شاخص کل صعودی بوده؛ یعنی سرمایه سهامداران از بین رفته ولی شاخص به سقف میرسد. ولی شاخص هم وزن، وزن برابری سهام را نشان میدهد؛ وقتی کلیت بازار منفی است شاخص هم وزن منفی و چنان چه کلیت بازار مثبت است شاخص هم وزن نیز مثبت خواهد شد، ولی شاخص کل نمیتواند نماینده عمومی قیمتها باشد. این موضوع بر محاسبه دقیق شاخص کل نیز اثر میگذارد. چراکه معاملات هدفدار کد به کد نیز در عدد شاخص لحاظ شده است.
بنابراین اگر گفته شود: “شاخص کل صعودی است” یا “شاخص کل مثبت است”، الزاماً به معنی رشد همه شرکتهای حاضر در بازار نیست. صحیحتر آن است که رشد بازار را با شاخص کل هم وزن بورس، بسنجیم. متأسفانه عدم دانش کافی در این زمینه، عدهای را به گمراهی میراند و باعث میشود تعبیر درستی از وضعیت بازار نداشته باشند. در شاخص کل ممکن است اکثر شرکتها بازدهی منفی داشته باشند اما تنها مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث مثبت شدن شاخص کل بشود. در شاخص هم وزن، شاخص بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکتها نشان داده میشود نه بر اساس سرمایه بیشتر.با توجه به اینکه، تعداد شرکتهای پذیرفتهشده در بورس و اوراق بهادار تهران به اندازهای است که به سادگی میتواند با نوسانات تحت تأثیر قرار گیرد، بنابراین استفاده از شاخص کل به عنوان معیار ارزیابی چندان کمکی به شناخت روند نمیکند تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن و صرفاً میتوان شدت هیجانات بازار را لمس کرد.
نکتهی دیگر درباره شاخص هم وزن این است که در هر صنعت نیز به تناسب تعداد شرکتها اثرگذار است نه بزرگی شرکتها و تعداد سهام آنها. نوسانات شاخص هم وزن به واسطه ویژگیهای فوق، کم است. بنابراین ریسک این شاخص نسبت به شاخص کل کمتر است. کاربرد دیگر شاخصهای هم وزن غیر از افزایش قدرت تحلیل و تصمیمگیری در سرمایهگذاران، در صندوقهای شاخصی است که باعث کاهش ریسک، سادگی و شفافیت میشود.
با این تفاسیر، ذکر تفاوتها و مزایا و معایب، کدام شاخص مفیدتر است؟
واضح است که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به دست میدهد که در آن نقش شرکتهای بزرگ، پررنگتر است. درواقع اگر برای سهامداری رشد سهمهای بزرگ مهم باشد، شاخص کل میتواند به اون نشان دهد که شرایط به چه صورت است. اما اگر میخواهیم جزئیات بیشتری بدست آوریم و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیریم.
چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟
توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت میکنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.
برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.
به این مقاله امتیاز دهید تا با کمک شما کیفیت آن را بسنجیم
راهبری دیدگاهها
سلام لطفا علامت اختصاری شاخص کل هم وزن را ذکر فرمایید .
چجوری پیش بینی کنم که که در اینده چه سهمی رشد میکنه؟
سلام نیاز به آموزش هست ۰۲۱۹۱۰۰۷۵۹۰ درساعات اداری برای اطلاع با این شماره تماس بگیرین
با سلام دوست عزیز به شما پیشنهاد مطالعه این مطلب را می دهیم
اگر هر دو شاخص مثبت باشندیعنی بیشتر سهام ها رشد کردند؟
زمانی که شاخص هم وزن منفی است، بیانگر این مسئله است که بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رو به کاهش رفته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد، بیانگر رشد بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار است. این در حالی است که در شاخص کل بورس این احتمال وجود دارد که اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، اما مثبت بودن چند شرکت بزرگ به تنهایی کافیست که شاخص کل بورس مثبت گردد و این برخلاف شاخص هم وزن است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر مثبت و منفی بورس نشان داده می شود؛ لذا شاخص هم وزن قابل اعتماد تر است.
وقی هردو بازار مثبت باشه یعنی بیشتر سهام ها رشد کردن؟
با سلام دوست عزیز زمانی که شاخص هم وزن منفی است، بیانگر این مسئله است که بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رو به کاهش رفته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد، بیانگر رشد بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار است. این در حالی است که در شاخص کل بورس این احتمال وجود دارد که اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، اما مثبت بودن چند شرکت بزرگ به تنهایی کافیست که شاخص کل بورس مثبت گردد و این برخلاف شاخص هم وزن است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر مثبت و منفی بورس نشان داده می شود؛ لذا شاخص هم وزن تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن قابل اعتماد تر است.
سلام وقتی که شاخص کل منفی است ولی شاخص هموزن مثبت،مفهومش چیست؟
با سلام دوست عزیز زمانی که شاخص هم وزن منفی است، بیانگر این مسئله است که بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رو به کاهش رفته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد، بیانگر رشد بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار است. این در حالی است که در شاخص کل بورس این احتمال وجود دارد که اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، اما مثبت بودن چند شرکت بزرگ به تنهایی کافیست که شاخص کل بورس مثبت گردد و این برخلاف شاخص هم وزن است که بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها و نه بر اساس سرمایه بیشتر مثبت و منفی بورس نشان داده می شود؛ لذا شاخص هم وزن قابل اعتماد تر است.
راهبری دیدگاهها
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
شاخص کل: مهمترین شاخص در بورس تهران
معروفترین شاخصی که مسلماً در مورد آن بارها و بارها خواهید شنید شاخص کل است؛ اما شاخص های دیگری نیز هستند که معمولاً در خبرها و گزارشها در مورد تغییرات آنها صحبت میشود. این شاخص ها قابلیت مقایسه و ترکیب با یکدیگر را ندارند اما وقتی همه آنها را در کنار هم بررسی میکنید، به شما کمک میکند تا تصمیم بهتری بگیرید. سایر شاخص های مهم عبارتاند از: شاخص قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، شاخص ۳۰ شرکت بزرگتر، شاخص صنعت، شاخص مالی، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و شاخص آزاد شناور.
دانستن مفهوم و کاربرد همهی این شاخص ها مانند خوردن یک فیل میماند. یک ضربالمثل خارجی میگوید: یک فیل را چطور میشود خورد؟ لقمهلقمه!
بنابراین برای اینکه همه این شاخص ها را بفهمید و کاربرد آن را یاد بگیرید گامبهگام با ما پیش تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن بیایید و از هیچچیز نترسید.
ما ابتدا شاخص کل را برای شما توضیج میدهیم و در درس ششم به سراغ سایر شاخص های بورسی می رویم.
شاخص کل چیست؟
شاخص کل متشکل از بیش از ۳۰۰ سهم شرکت های مختلف بورسی است که منعکسکننده تغییرات قیمت سهام و همینطور پرداخت سود سهام به سهامداران است. درواقع شاخص کل میانگین بازده سرمایه گذاران در بورس را نشان میدهد و به همین دلیل به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم میگویند.
فرض کنید شما دو سهم الف و ب را در سبد سهام خود دارید. سهم الف ۳۰% و سهم ب ۷۰% سبد شما را تشکیل میدهد و بازده هرکدام به ترتیب ۲۰ و ۳۰ درصد باشد، وقتی شما بخواهید میانگین سود سالانه خود را حساب کنید، نمیتوانید از میانگینگیری ساده استفاده کنید و حاصل جمع دو عدد ۲۰ و ۳۰ را تقسیم بر دو کرده و میانگین سود خود را ۲۵ درصد اعلام کنید. میدانید چرا؟
اگر هرکدام از سهام الف و ب ۵۰% سبد شما را به خود اختصاص داده بودند، پاسخ درست برای میانگین بازده همان ۲۵% بود؛ اما چون سهم ب فضای بیشتری از سبد سهام شما را به خود اختصاص داده است، بنابراین اثر بیشتری هم بر میانگین بازده شما دارد.
برای محاسبه بازده باید از روش زیر استفاده کنید:
درواقع برای محاسبه میانگین بازده پرتفوی باید حاصلضرب وزن هر سهم در پرتفوی در بازده سهم مربوطه را محاسبه کنید و اعداد بهدستآمده را باهم جمع کنید تا میانگین بازده کل سبد سهام شما به دست آید.
در محاسبه شاخص کل نیز از همین روش استفاده میشود. درواقع تغییرات بازده شرکت های بزرگتر اثر بیشتری نسبت به تغییرات بازده شرکت های کوچکتر بر شاخص دارند. توجه کنید که ممکن است شاخص در ابتدای سال ۶۰۰۰۰ واحد و انتهای سال ۷۵۰۰۰ واحد باشد که نشاندهنده رشد ۲۵ درصدی شاخص طی سال است؛ یعنی میانگین سود شرکت های بورسی طی سال ۲۵ درصد است؛ اما لزوماً اینطور نیست که همه شرکتها ۲۵ درصد سود داشتهاند. ممکن است یک شرکت ۵۰ درصد سود و شرکتی دیگر ۱۰ درصد زیان و شرکت های دیگر نیز به همین شکل، عملکرد متفاوتی داشته باشند؛ اما میانگین موزون همه شرکتها، حاکی از سود ۲۵ درصدی کل بازار است.
(پایان درس چهارم دوره آموزشی آشنایی با شاخص ها)
اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش نظرات مطرح کنید. همینطور با اشتراکگذاری این مقاله در شبکههای اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.
معرفی شاخص های بورس اوراق بهادار ایران
شاخص در لغت به معنی نمودار، مرتفع یا عددی که میانگین ارزش مجموعهای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند.
انواع شاخص در بورس اوراق بهادار 8 نوع است که هر کدام از آنها تحلیل های مربوط به خود را دارد و جایگاهی مربوط به خود را در بورس اوراق بهادار دارد.
در این مقاله به شناخته ترین شاخص های بورس در بازار اوراق بهادار میپردازیم.
1-شاخص کل قیمت (TEPIX)
بورس اوراق بهادار ایران از سال 1369 اقدام به انتشار و محاسبه شاخص قیمت خود با نام تپیکس (TEPIX) نمود.
این شاخص از 52 شرکت که در آن زمان کل شرکت های پذیرفته شده در بورس را شامل میشد در برمی گرفت.
فرمول شاخص کل بورس تهران
شاخص قیمت کل شرکت های پدیرفته شده در بورس را در برمیگیرد وقتی که شرکت بسته باشد قیمت اخرین معامله در نظر گرفته میشود. p قیمت سهم و q حجم آن سهم، D مجموع حجم سهام همه شرکت هاست. پر واضح است در محاسبه شاخص کل هم وزن فقط میانگین قیمت ها را لحاظ میکنند و تعداد سهام شرکت ها اهمیتی ندارد این کار باعث می شود اثر شرکت ها در شاخص هم وزن، مستقل از اندازه شرکت باشد و شرکت کوچک هم بتواند در شاخص اثر گذار باشد.
جامع، موزون و دردسترس بودن را میتوان جزو مزایای خوب این شاخص معرفی کرد. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکتها و ادغام شرکتها تعدیل میشود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد.
شایان ذکر است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمیشود.
2-شاخص صنایع
شرکت های پذیرفته شده در بورس در صنایع مختلفی طبقهبندی میشوند. این طبقهبندی که بر اساس روش ISIC صورت میگیرد، منجر به تفکیک 28 صنعت در بورس تهران شده است. بورس تهران اقدام به محاسبه شاخص قیمت برای هر صنعت ها میکند که همگی با فرمولی مشابه شاخص کل قیمت محاسبه میشوند. در یک تفکیک کلیتر، شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران به دو گروه مالی و صنعتی تقسیم بندی شدهاند.
بورس اوراق بهادار تهران برای هر کدام از دو گروه (گروه مالی و گروه صنعتی) به محاسبه شاخص قیمت برای آنها میپردازد و هر دو در طراحی، محاسبه و تعدیل از معیارهای شاخص کل قیمت پیروی می کنند.
3- شاخص 50 شرکت برتر
بورس تهران با دو روش اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قيمت 50 شركت فعالتر ميكند. در روش اول كه منجر به محاسبه شاخص 50 شركت فعالتر – ميانگين ساده مي شود از روش ميانگين ساده استفاده ميشود. روش دوم نيز تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن همانند TEPIX محاسبه و تعديل ميشود و منجر به محاسبه شاخص 50 شركت فعالتر – ميانگين موزون مي شود.
اين شاخص نشاندهنده سطح عمومي قيمت 50 شركت منتخب بورس است. آن چه در انتخاب 50 شركت مزبور كه در دورههاي سه ماهه صورت ميگيرد، بيشترين اهميت را دارد تعداد روزهاي دادوستد شركتها است. به تعبير ديگر بر خلاف ساير بورس ها كه به طور معمول، ميزان سرمايه را براي انتخاب شركت هاي منتخب ملاك قرار مي دهند و تنها آن را مقيد به ميزان مشخصي از نقدشوندگي مي كنند، بورس تهران نقدشوندگي يا فعاليت شركتها را ملاك اصلي براي گزينش 50 شركت قرار داده و به همين سبب شاخص مزبور را شاخص 50 شركت فعالتر ناميده است.
4-شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)
شاخص قيمت و بازده نقدي يا همان شاخص بازده كل با نماد TEDPIX از فروردين 1377 در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغييرات اين شاخص نشانگر بازده كل بورس است و از تغييرات قيمت و بازده نقدي پرداختي، متأثر می شود. اين شاخص كليه شركتهای پذيرفته شده در بورس را در بردارد و شيوه وزندهی و محاسبه آن همانند شاخص كل قيمت (TEPIX) است و تنها تفاوت ميان آن دو در شيوه تعديل آنها است.
همانطور كه در بخش پيشين اشاره شد شاخص قيمت و بازده نقدي علاوه بر موارد تعديل شاخص قيمت در صورت پرداخت سودنقدي نيز تعديل پايه ميشود. شاخص قيمت و بازدة نقدي بورس تهران با فرمول زير محاسبه مي شود.
فرمول شاخص قیمت و بازده نقدی بورس تهران
5-شاخص بازده نقدی
شاخص بازده نقدي كه با نماد TEDIX منتشر ميشود، بيانگر سطح عمومي بازده نقدي پرداختي شركتها است و مقدار آن از تقسيم پايه شاخص كل قيمت بر پايه شاخص قيمت و بازده نقدي، به دست ميآيد.
6-شاخص سهام شناور آزاد (TEFIX)
به صورت کلی سهام شرکتهای بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری میکنند و معمولاً سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکتهای بورسی به شمار میآیند و در صورت خریداری سهام شرکتهای بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب میکنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولاً در شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش میشود، سهام شناور آزاد گفته میشود.
در این میان هر چقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایهگذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را میسنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش میکند؛ این شاخص میتوانند تصویر مناسبی از شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.
7-شاخص بازار اول و دوم
بورس اوراق بهادار بر اساس مؤلفههایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش میشود یا اصطلاحاً سهام شناور آزاد و …شرکتهای بورسی را دستهبندی کرده است. بر اساس این تقسیمبندی، شرکتهایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و دیگر شرکتهای بورسی در بازار دوم دستهبندی میشوند.
در این میان شرکتهایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم میشوند. برای هر یک از این دستهبندیها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهایی را نشان میدهد که در این گروهها حضور دارند.
8-شاخص 30 شرکت برتر
۳۰ شرکت بزرگتر شامل شرکتهایی میشود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگتر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد مینماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است.معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگتر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی میدهند.
با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمتها یا بازدهی را نشان میدهد، کاهش یا افزایش آن لزوماً بیانگر صعود یا نزول قیمت تمامی شرکتها نیست؛ چون ممکن است بخشی از شرکتها با افزایش قیمت همراه باشند اما نزول قیمت تعداد بیشتری از شرکتها یــا شرکتهایی با حجم بیشتر، سطــح عمومی قیمتها و در نتیجه میزان شاخص را کاهش دهد.
از طرفی شاخصها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان میدهند؛ به عبارت دیگر سطح شاخصها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده میشود.
شاخص کل: مهمترین شاخص در بورس تهران
معروفترین شاخصی که مسلماً در مورد آن بارها و بارها خواهید شنید شاخص کل است؛ اما شاخص های دیگری نیز هستند که معمولاً در خبرها و گزارشها در مورد تغییرات آنها صحبت میشود. این شاخص ها قابلیت مقایسه و ترکیب با یکدیگر را ندارند اما وقتی همه آنها را در کنار هم بررسی میکنید، به شما کمک میکند تا تصمیم بهتری بگیرید. سایر شاخص های مهم عبارتاند از: شاخص قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، شاخص ۳۰ شرکت بزرگتر، شاخص صنعت، شاخص مالی، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و شاخص آزاد شناور.
دانستن مفهوم و کاربرد همهی این شاخص ها مانند خوردن یک فیل میماند. یک ضربالمثل خارجی میگوید: یک فیل را چطور میشود خورد؟ لقمهلقمه!
بنابراین برای اینکه همه این شاخص ها را بفهمید و کاربرد آن را یاد بگیرید گامبهگام با ما پیش بیایید و از هیچچیز نترسید.
ما ابتدا شاخص کل را برای شما توضیج میدهیم و در درس ششم به سراغ سایر شاخص های بورسی می رویم.
شاخص کل چیست؟
شاخص کل متشکل از بیش از ۳۰۰ سهم شرکت های مختلف بورسی است که منعکسکننده تغییرات قیمت سهام و همینطور پرداخت سود سهام به سهامداران است. درواقع شاخص کل میانگین بازده سرمایه گذاران در بورس را نشان میدهد و به همین دلیل به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم میگویند.
فرض کنید شما دو سهم الف و ب را در سبد سهام خود دارید. سهم الف ۳۰% و سهم ب ۷۰% سبد شما را تشکیل میدهد و بازده هرکدام به ترتیب ۲۰ و ۳۰ درصد باشد، وقتی شما بخواهید میانگین سود سالانه خود را حساب کنید، نمیتوانید از میانگینگیری ساده استفاده کنید و حاصل جمع دو عدد ۲۰ و ۳۰ را تقسیم بر دو کرده و میانگین سود خود را ۲۵ درصد اعلام کنید. میدانید چرا؟
اگر هرکدام از سهام الف و ب ۵۰% سبد شما را به خود اختصاص داده بودند، پاسخ درست برای میانگین بازده همان ۲۵% بود؛ اما چون سهم ب فضای بیشتری از سبد سهام شما را به خود اختصاص داده است، بنابراین اثر بیشتری هم بر میانگین بازده شما دارد.
برای محاسبه بازده باید از روش زیر استفاده کنید:
درواقع برای محاسبه میانگین بازده پرتفوی باید حاصلضرب وزن هر سهم در پرتفوی در بازده سهم مربوطه را محاسبه کنید و اعداد بهدستآمده را باهم جمع کنید تا میانگین بازده کل سبد سهام شما به دست آید.
در محاسبه شاخص کل نیز از همین روش استفاده میشود. درواقع تغییرات بازده شرکت های بزرگتر اثر بیشتری نسبت به تغییرات بازده شرکت های کوچکتر بر شاخص دارند. توجه کنید که ممکن است شاخص در ابتدای سال ۶۰۰۰۰ واحد و انتهای سال ۷۵۰۰۰ واحد باشد که نشاندهنده رشد ۲۵ درصدی شاخص طی سال است؛ یعنی میانگین سود شرکت های بورسی طی سال ۲۵ درصد است؛ اما لزوماً اینطور نیست که همه شرکتها ۲۵ درصد سود داشتهاند. ممکن است یک شرکت ۵۰ درصد سود و شرکتی دیگر ۱۰ درصد زیان و شرکت های دیگر نیز به همین شکل، عملکرد متفاوتی داشته باشند؛ اما میانگین موزون همه شرکتها، حاکی از سود ۲۵ درصدی کل بازار است.
(پایان درس چهارم دوره آموزشی آشنایی با شاخص ها)
اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش نظرات مطرح کنید. همینطور با اشتراکگذاری این مقاله در شبکههای اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.
تعریف دقیق از شاخص کل بورس و شاخص هم وزن
وقتی میگوییم شاخص کل 3 درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکتهای بورسی به میزان 3 درصد نسبت به سال پایه رشد یافته است.
به گزارش پشت پرده، افراد تازه وارد به بازار سرمایه همیشه این سوال را مطرح میکنند که «شاخص کل بورس» چیست؟ زیرا این شاخص همیشه در خبرها شنیده میشود و مردم تعرف دقیقی از کلمه «شاخص کل بورس» ندارند. همچنین کلمه دیگری که مردم باید با آن آشنا شوند «شاخص هم وزن» است.
شاخص کل قیمت که به اختصار آن را شاخص کل مینامند، نشاندهنده تغییرات سطح عمومی قیمتها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان میکند. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب میشود. این شاخص، همان شاخصی است که در خبرها و گزارشها اطلاعرسانی میشود و نمادی از رشد یا افت بازار عنوان میشود.
مقدار شاخص کل
ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت موردنظر است. از مجموع ارزش جاری شرکتهای پذیرفتهشده در بورس، ارزش جاری بازار به دست میآید. این شاخص فقط تغییرات قیمت سهام در سطح بازار را نشان میدهد و فاقد معیاری دیگر نظیر سود نقدی است.
وقتی میگوییم شاخص کل ۳ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکتهای بورسی به میزان ۳ درصد نسبت به سال پایه رشد یافته است. نکتهی دیگر آن است که این شاخص تمام شرکتها را در نظر میگیرد و اگر سهامی متوقف باشد، قیمت آخرین معامله منظور میشود. اگر شما سهام تمامی شرکتهای بازار را متناسب با وزن سرمایهای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید تغییر شاخص کل دقیقاً میزان سود و ضرر شمارا نشان میدهد.
برای مثال اگر شاخص کل نسبت به اول سال از ۵۰۰۰۰ واحد به ۷۵۰۰۰ واحد رسیده باشد میانگین بازدهی سود و قیمت سهامها رشد ۵۰ درصد داشته است و این به این مفهوم نیست که همهی شرکتهای موجود در محاسبات شاخص، ۵۰ درصد سود داشتهاند بلکه ممکن است شرکتی ۲۰۰ درصد سود داشته و شرکتی هم ۷۰ درصد ضرر داشته این شاخص میانگین قیمت و سود تمام شرکتهای بورسی را نشان میدهد.
شاخص کل قیمت، میانگین تمام بازار است. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکتها و ادغام شرکتها تعدیل میشود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تأثیر نداشته باشد. مهمترین نکته در این شاخص، وزن شرکتها میباشد. همانطور که در فرمول شاخص میبینیم ارزش جاری سهام که شامل تعداد سهام و قیمت آن است در شاخص کل دخیل است. بنابراین هرچه شرکت ارزش بازاری بیشتری داشته باشد، تغییرات قیمت آن بر شاخص کل بیشتر است. شاخص بورس، شاخصی کلی، ساده و در دسترس است و اطلاعاتی راجع به کلیت تغییرات قیمت بازار به ما میدهد.
شاخص کل هم وزن چیست؟
در شرح شاخص کل بورس اشاره شد که سهام شرکتهای بزرگتر و با ارزش بازار بالاتر، اثر بیشتری بر مقدار شاخص کل دارند که این به نوبه خود ضعف این شاخص را نشان میدهد. اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هموزن وجود دارد که اندازه شرکتها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکتها یکسان در نظر گرفته میشود.
به عنوان مثال در گروه فلزات اساسی، شرکت فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرفی در همین گروه، نماد فولای (صنایه فولاد آلیاژی یزد) شرکتی بسیار کوچکتر با ارزش بازار پایینتر است. اگر شاخص کل بر مبنای هموزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هموزن دارد.
شاخص کل چیست؟
شاخص کل تغییرات سطح عمومی قیمت تمامی شرکتهایی که در بازار سرمایه مورد معامله قرار میگیرد را محاسبه میکند و برای این کار از میانگین قیمت سهمها استفاده میکنند.
میانگین تغییرات از سال پایه مورد محاسبه قرار میگیرد و سال پایه سال ۱۳۹۶ است. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب میشود.
برای توضیح دقیقتر باید گفت که ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصل ضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت است که روزانه مورد معامله قرار میگیرد؛ و از مجموع ارزش جاری شرکتهای پذیرفتهشده در بورس، ارزش جاری بازار به دست میآید.
لازم به ذکر است که در این شاخص مقدار سود تقسیمی شرکتهای بورسی محاسبه نمیشود، ایراد دوم این است که این شاخص فقط برای شرکتهای بورس تهران کاربرد دارد، به عبارت دیگر این شاخص برای شرکتهای پذیزفته شده در فرابورس ایران تعریف نشده است.
ایراد سوم شاخص کل بورس این است که سهام شرکتهای بزرگتر و با ارزش بازار بالاتر، اثر بیشتری بر مقدار شاخص کل دارند و شرکتهای کوچکتر تاثیر کمتری بر شاخص کل بورس دارند. به عنوان نمونه شرکت فولاد مبارکه ارزش بسیار بالایی دارد، به طوری که مجموع ارزش شرکتهای گروه خودروسازی به اندازه ارزش شرکت فولاد مبارکه نمیرسند. در نتیجه شرکت فولاد مبارکه وزن بیشتری در شاخص کل بورس دارد و اگر قیمت سهم بسیاری از شرکتهای بورسی ریزش کند، اما اگر تنها شرکت فولاد مبارکه رشد قوی داشته باشد، میتواند شاخص کل بورس را بالا بکشد.
لازم به ذکر است که وقتی میگوییم شاخص کل ۵ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکتهای بورس تهران به میزان ۵ درصد نسبت به سال پایه رشد یافته است.
شاخص هم وزن چیست؟
با توجه به معایبی که شاخص کل بورس دارد، تحلیل گران بازار سرمایه از شاخص دیگری به نام شاخص کل هم وزن استفاده میکنند که دید بهتری به تحلیلگر میدهد. زیرا در شاخص هم وزن به تمام شرکتها یک وزن میدهند و فرقی بین شرکتهای کوچک و شرکت بزرگ بازار وجود ندارد. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکتهای بازار کاهش یافته است.
اگر در یک روز شاخص کل رشد کند، اما شاخص هم وزن منفی باشد، بدین معنی است که شرکتهای بزرگ بازار سرمایه رشد قیمتی تجربه کرده اند و اکثر شرکتهای کوچک ریزش قیمتی را تجربه کرده اند و نقدینگی به سمت شرکتهای بزرگ رفته است.
در پایان لازم به ذکر است که شاخص کل بورس همیشه مورد انتقاد فعالان بازار سرمایه قرار داشته است، زیرا آن چه که در شاخص کل دیده میشود، در پرتفوی سهام داران دیده نمیشود، بنابراین رئیس سازمان بورس به تازگی خبر داده است که به دنبال ایجاد شاخص جدیدی است تا واقعیتهای بازار سرمایه را به روشنی بیان کند.
دیدگاه شما