گستره در فارکس به چه معناست؟
کارگزاریهای فارکس برای هر جفت ارز قیمتهای مختلفی ارائه میکنند: قیمت خرید [۱] Bid و فروش [۲] Ask .
«قیمت خرید» قیمتی است که لغزش قیمتی چگونه اتفاق میافتد شما میتوانید ارز پایه را به آن قمیت بفروشید.
«قیمت فروش» قیمتی است که شما میتوانید ارز پایه را به آن قمیت بخرید.
به تفاوت بین این دو قیمت گستره [۳] Spread گفته میشود.
درآمد کارگزاریهایی که «کمیسیون نمیگیرند» از محل همین گستره است.
آنها به جای اینکه به ازای هر معامله هزینه جداگانهای دریافت کنند این هزینه را در قیمتهای خرید و فروش جفت ارزهایی میگنجانند که شما میخواهید معامله کنید.
از دیدگاه تجاری، این کار منطقی است. هر کارگزاری خدماتی ارائه میکند و باید به طریقی درآمد کسب کند.
- آنها ارزها را با قیمتی بالاتر از قیمت خرید خودشان به شما میفروشند.
- و همچنین ارزها را از شما با قیمتی پایینتر از قیمت فروش خودشان میخرند.
- به این تفاضل قیمت گستره گفته میشود.
در معاملات فارکس گستره چگونه محاسبه میشود؟
درست مثل این است که شما بخواهید گوشی قدیمی خود را به کسی بفروشید که گوشی دست دوم میخرد. (گوشی هوشمندی که فقط دو دوربین پشت دارد؟ آخ!)
اگر بخواهد سودی بکند باید گوشی شما را با قیمتی پایینتر از قیمتی بخرد که میخواهد به آن قیمت بفروشد.
اگر بتواند گوشی شما را به قیمت ۵۰۰ دلار بفروشد، برای اینکه بتواند سودی بکند، بالاترین قیمتی که میتواند از شما بخرد ۴۹۹ دلار خواهد بود.
به این تفاضل ۱ دلاری گستره گفته میشود.
پس وقتی یک کارگزاری ادعا میکند «کمیسیون صفر» یا «بدون کمیسیون،» این ادعا گمراه کننده است زیرا با وجود اینکه هزینه کمیسیون جداگانهای وجود ندارد ولی شما باز هم یک کمیسیون پرداخت میکنید.
فقط این کمیسیون در گستره قیمت خرید/فروش گنجانده شده است!
معمولاً گستره بر اساس پیپ محاسبه میشود که کوچکترین واحد حرکت قیمت یک جفت ارز است.
در بیشتر جفت ارزها هر پیپ معادل ۰.۰۰۰۱ است.
برای مثال در EUR/USD گستره ۲ پیپ ۱.۱۰۵۱/۱.۱۰۵۳ خواهد بود.
مظنه قیمت جفت ارزهایی که یک سمت آنها ین ژاپن است فقط با ۲ رقم اعشار اعلام میشود (مگر در صورتی که از پیپ کسری [پیپت] استفاده شود که در آن صورت ۳ رقم اعشار خواهد بود).
برای مثال در USD/JPY به صورت ۱۱۰.۰۰/۱۱۰.۰۴ خواهد بود. این مظنه نشان دهنده یک گستره ۴ پیپی است.
چند نوع گستره در فارکس وجود دارد؟
نوع گسترههایی را که در پلتفرم معاملاتی خود میبینید به کارگزار فارکس و شیوه کسب درآمد آنها بستگی دارد.
به طور کلی دو نوع گستره وجود دارد:
معمولاً کارگزاریهایی که به بر اساس مدل بازارگردانی [۴] Market Maker یا «میز معاملاتی» [۵] Dealing Desk کار میکنند گسترههای ثابت ارائه میکنند ولی کارگزاریهایی که بر اساس مدل «بدون میز معاملاتی» [۶] Non-Dealing Desk کار میکنند گسترههای متغیر ارائه میدهند.
گستره ثابت در فارکس چیست؟
گستره ثابت [۷] Fixed Spread فارغ از شرایط بازار و در تمام طول مدت بازار یکسان است. به عبارت دیگر، چه بازار مثل اخلاق کانیه بیثبات باشد و چه مثل قو آرام باشد، روی گستره تاثیری ندارد. گستره ثابت میماند.
کارگزاریهایی که بر اساس مدل بازارگردانی یا «میز معاملاتی» فعالیت میکنند، گستره ثابت ارائه میکنند.
کارگزاریها با استفاده از یک میز معاملاتی، پوزیشنهای بسیار بزرگی از تأمین کننده نقدینگی میخرند و این پوزیشنها را با حجمهای کوچکتر به معاملهگران عرضه میکنند.
این یعنی کارگزار در معاملات مشتریان نقش طرف مقابل [۸] Counterparty معامله را ایفا میکند.
میز معاملاتی این امکان را برای کارگزار فارکس فراهم میکند که گسترههای ثابت ارائه دهد زیرا آنها از این طریق میتوانند قیمتهایی را که برای مشتریان خود نمایش میدهند کنترل کنند.
مزایای معامله با گستره ثابت چیست؟
گستره ثابت به سرمایه کمتری نیاز دارد بنابراین برای معاملهگرانی که برای شروع معاملات خود پول زیادی ندارند گزینه ارزانتری است.
معامله کردن با گسترههای ثابت، محاسبه هزینههای معاملات را نیز قابل پیش بینیتر میکند. چون گستره تغییر نمیکند همیشه مطمئن هستید برای شروع یک معامله چقدر باید پرداخت کنید.
معایب معامله با گستره ثابت چیست؟
وقتی با گستره ثابت معامله میکنیم ممکن است قیمت دادن مجدد [۹] Requote ، بارها اتفاق بیوفتد زیرا قیمت گذاری فقط توسط یک منبع (یعنی کارگزاری شما) انجام میشود.
و منظور ما از بارها تقریباً به همان تعدادی است که خواهران کارداشیان در اینستاگرم پست میگذارند!
مواقعی هست که بازار فارکس بیثبات است و قیمتها به سرعت تغییر میکند. کارگزاری به دلیل ثابت بودن گستره نمیتواند گستره را برای تطابق با شرایط بازار گستردهتر کند.
بنابراین اگر شما سعی کنید با قیمت خاصی معامله کنید، کارگزاری معامله را «مسدود» میکند و از شما میخواهد که قیمت جدید را بپذیرید. و قیمت جدیدی به شما داده خواهد شد.
پیام قیمت دهی مجدد روی پلتفرم معاملاتی شما ظاهر خواهد شد و شما متوجه میشوید که قیمت تغییر کرده است و از شما خواسته میشود که آیا تمایل به پذیرش قیمت جدید دارید یا خیر. قیمت جدید تقریباً همیشه بدتر از قیمتی است که شما سفارش دادهاید.
لغزش قیمت [۱۰] slippage یک مسئله دیگر است. وقتی سرعت تغییر قیمتها سریع است کارگزاری نمیتواند گستره ثابت را همگام با این تغییرات حفظ کند و قیمتی که نهایتاً با آن معامله میکنید با قیمت ورودی مورد نظر شما کاملاً متفاوت خواهد بود.
لغزش قیمت شبیه وقتی است که شما در شبکه تیندر صفحه را به راست میکشید و قبول میکنید که با یک دختر یا پسر خوشتیپ بروید قهوه بخورید و وقتی شخص واقعی روبروی شما قرار میگیرد میبینید هیچ شباهتی به آن عکس ندارد.
گستره متغیر در فارکس چیست؟
گستره متغیر، همانطور که از نام آن برمیآید، همیشه تغییر میکند. در گستره متغیر، تفاوت بین قیمتهای خرید و فروش جفت ارزها به طور مداوم در حال تغییر است.
کارگزاریهای بدون میز معاملاتی (NDD) گسترههای متغیر ارائه میکنند. کارگزاریهای بدون میز معاملاتی قیمت جفت ارزها را از تأمین کنندگان نقدینگی چندگانه دریافت میکنند و این قیمتها را بدون مداخله یک میز معاملاتی به معاملهگر عرضه میکنند.
این یعنی آنها روی گستره کنترلی ندارند. و گسترهها بر اساس عرضه و تقاضای ارزها و نوسانات کلی بازار کمتر یا بیشتر میشود.
معمولاً ها در زمان انتشار دادههای اقتصادی و دورههای دیگری که در آن نقدشوندگی بازار کاهش پیدا میکند (مانند تعطیلات و وقتی وقایع آخرالزمانی اتفاق میافتد) بیشتر میشود.
به عنوان مثال شما میخواهید EURUSD را با گستره ۲ پیپ بخرید ولی درست وقتی شما میخواهید روی دکمه خرید کلیک کنید گزارش بیکاری ایالات متحده منتشر میشود و گستره به سرعت تا ۲۰ پیپ افزایش مییابد!
آه، و موقعی که ترامپ در دوره ریاست جمهوریاش به طور تصادفی درباره دلار آمریکا توییت میکرد، گستره هم افزایش پیدا میکرد.
مزایای معامله با گستره متغیر چیست؟
گسترههای متغیر، احتمال قیمتدهی مجدد را از بین میبرد. دلیلش این است که تغییر گستره بر پایه تغییرات قمیت به خاطر شرایط بازار است.
(ولی صرف اینکه قیمتدهی مجدد نباشد به این معنا نیست که با لغزش قمیت روبرو نخواهید شد.)
معاملات فارکس با گستره متغیر باعث میشود قیمتگذاری هم شفافتر شود به ویژه وقتی که در نظر بگیریم دسترسی به قیمتهای چند تأمین کننده نقدینگی معمولاً به معنای قیمت گذاری بهتر به خاطر رقابتی بودن قیمت گذاری است.
معایب معامله با گستره متغیر چیست؟
گسترههای متغیر برای اسکلپرها خیلی خوب نیست. زیاد شدن گستره میتواند به سرعت کل سود یک اسکلپر را ببلعد.
همچنین گسترههای متغیر برای معاملهگرانی که بر اساس اخبار معامله میکنند، به همان اندازه بد است. ممکن است گسترهها به اندازهای زیاد شود که یک موقعیت به ظاهر پرسود در یک چشم به هم زدن به یک موقعیت زیانده تبدیل شود.
گستره ثابت در برابر گستره متغیر: کدام بهتر است؟
اینکه بین گستره ثابت و متغیر کدام گزینه بهتر است به نیاز معاملهگر بستگی دارد.
ممکن است از نظر بعضی از معاملهگران استفاده از کارگزاریهای گستره ثابت بهتر از کارگزاریهای گستره متغیر باشد. از نظر عدهای دیگر نیز ممکن است عکس این موضوع صادق باشد.
به طور کلی، معاملهگرانی که حسابهای کوچکتری دارند و آنهایی که تعداد معاملاتشان کمتر است، استفاده از قیمت گذاری با گستره ثابت برایشان سودمندتر است.
و معاملهگرانی که حسابهای بزرگتری دارند و در طول ساعات اوج بازار (زمانی که گسترهها از هر زمانی کمتر است) پی در پی معامله میکنند، گسترههای متغیر برایشان سودمندتر خواهد بود.
معاملهگرانی که میخواهند معاملاتشان به سرعت انجام شود و باید از قیمتدهی مجدد اجتناب کنند، تمایل دارند با گسترههای متغیر معامله کنند.
هزینهها و محاسبات گستره
حالا که میدانید گستره و انواع آن چه هستند باید یک چیز دیگر هم یاد بگیرید…
ارتباط گستره با هزینههای واقعی معامله چگونه است.
این محاسبه خیلی ساده است و فقط به دو چیز نیاز دارید:
- ارزش هر پیپ
- تعداد لاتهای معامله
در مظنه بالا شما میتوانید EURUSD را در ۱.۳۵۶۴۰ بخرید و در ۱.۳۵۶۲۶ بفروشید.
این یعنی اگر شما بخواهید EURUSD بخرید و بعد بلافاصله آن را ببندید، ۱.۴ پیپ ضرر میکنید.
برای اینکه کل هزینه را بدست بیاورید باید هزینه هر پیپ را در تعداد لاتهای معامله ضرب کنید.
بنابراین اگر بر اساس مینی لات (۱۰۰۰۰ واحد) معامله میکنید، ارزش هر پیپ ۱ دلار است پس هزینه باز کردن یک پوزیشن ۱.۴۰ دلار خواهد بود.
هزینه پیپی خطی است. این بدان معناست که شما باید هزینه هر پیپ را در تعداد لاتهای معامله ضرب کنید.
اگر حجم پوزیشن خود را افزایش دهید هزینه معامله نیز که در گستره منعکس میگردد، بالا خواهد رفت.
برای مثال اگر گستره ۱.۴ پیپ باشد و شما ۵ مینی لات معامله میکنید پس هزینه معامله شما ۷.۰۰ دلار خواهد بود.
بازارساز خودکار (AMM) چیست و چگونه کار میکند؟
صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) با هدف حذف واسطه در مبادلات ارزهای دیجیتال ابداع شدهاند. این جملهای است که بارهاوبارها درباره این دسته از صرافیها شنیدهایم؛ اما آیا تاکنون، به این موضوع فکر کردهاید که چه زیرساختهایی برای تحقق هدف مذکور لازم است؟ اساساً صرافیهای غیرمتمرکز چگونه میتوانند مکانیزمهای بازارساز سنتی را کنار بزنند و معاملهگران را بدون واسطه به یکدیگر مرتبط کنند؟ فناوری اصلیای که در صرافیهای غیرمتمرکز برای ایجاد زیرساختهای معامله به کار گرفته میشود، بازارساز خودکار (Automated Market Maker) است. در این مقاله قصد داریم به این سؤال مهم پاسخ دهیم: «بازارساز خودکار چیست و چگونه کار میکند؟» ما را تا پایان همراهی کنید.
فهرست عناوین مقاله
بازارساز خودکار (AMM) چیست؟
یونی سواپ (Uniswap) بهعنوان اولین صرافی غیرمتمرکز، در سال 2018 لغزش قیمتی چگونه اتفاق میافتد کار خود را آغاز کرد. همچنین نخستین پلتفرم غیرمتمرکزی بود که از فناوری بازارساز خودکار (AMM) استفاده کرد. به زبان ساده، بازارساز خودکار، پروتکلی است که با استفاده از الگوریتمهای خودکار اجرا میشود. این پروتکل به کاربران صرافیها کمک میکند تا مستقیم و بدون نیاز بهواسطه، معاملات رمز ارزهای خود را نهایی کنند.
به کمک الگوریتمهای ریاضی بازارساز خودکار، قیمتگذاری ارزهای دیجیتال به صورت خودکار و مبتنی بر شرایط لحظهای حاکم در بازار صورت میپذیرد. انجام این مهم در صرافیهای متمرکز مانند بایننس و کوکوین، با استفاده از دفتر سفارش (Order Book) انجام میشود؛ بنابراین، در این صرافیها حتماً باید واسطهای برای قیمتگذاری نقشآفرینی کند. در صرافیهای غیرمتمرکز تمام این فرایند به کمک بازارساز خودکار بهصورت خودکار انجام میشود.
اشاره کردیم که الگوریتمهای ریاضی برای اجرایی شدن بازارساز خودکار به کار میروند. توجه کنید که فرمولهای ریاضی متنوعی برای این منظور وجود دارد. برخی از صرافیها مانند یونی سواپ از فرمولها و روابط ریاضی ساده استفاده میکنند. در مقابل، برخی دیگر از پلتفرمها مانند بالانسر (Balancer) از روابط پیچیدهتری بهره میبرند.
مثالی از روابط ریاضی الگوریتمهای بازارساز خودکار
اجازه دهید با استفاده از مثال، فرمولهای ریاضی پروتکل بازارساز خودکار صرافی یونی سواپ را بررسی کنیم. رابطه ریاضی مورد استفاده در این صرافی عبارت است از:
در رابطه مذکور، X و Y نماد قیمت جفت ارز دیجیتال معاملاتیاند که در استخر نقدینگی یونی سواپ حضور دارند. K نیز عددی ثابت است. از رابطه ریاضی مذکور میتوان اینطور فهمید که در نقدینگی کل استخر در صرافی، یونیسواپ باید همواره ثابت باقی بماند. به عبارت دیگر، حاصلضرب قیمت دارایی X و Y باید ثابت باقی بماند. البته بار دیگر لازم است اشاره کنیم که در صرافیهای غیرمتمرکز دیگر ممکن است از روابط ریاضی مختلفی استفاده شود.
بازارساز خودکار چگونه کار میکند؟
درباره بازارساز خودکار دو نکته مهم وجود دارد که باید در اینجا اشاره کنیم:
- جفتهای معاملاتی در یک صرافی غیرمتمرکز در قالب استخرهای نقدینگی منفرد وجود دارند. برای مثال، اگر میخواهید اتریوم (ETH) را با تتر (USDT) معامله کنید، باید در صرافی غیرمتمرکز مدنظر به دنبال استخر نقدینگی ETH/USDT بگردید.
- معمولاً هرکس میتواند در صرافی غیرمتمرکز بهعنوان بازارساز اختصاصی فعالیت کند. برای این منظور، صرافیها قوانینی را در نظر میگیرند که با لحاظ کردن آنها میتوانید عملیات بازارسازی را انجام دهید. برای مثال، برای ایجاد استخر نقدینگی ETH/USDT باید نسبت مشخصی از این دو توکن را واریز کنید.
فهم دو نکته یادشده به درک بهتر نحوه عملکرد بازارساز خودکار کمک میکند. عملکرد AMM با دفتر سفارش در صرافیهای متمرکز تفاوت دارد. در صرافی متمرکز برای نهایی کردن سفارش باید منتظر بمانید تا طرف دیگر سفارش در بازار با شرایط شما موافقت کند. این در حالی است که در صرافی غیرمتمرکز، با قرارداد هوشمند ی تعامل دارید که بازار مدنظر را برایتان میسازد.
شاید این سؤال برای شما ایجاد شود که قیمت داراییها در این روش، معامله چگونه تعیین میشود؟ از آنجا که هیچ دفتر سفارشی در کار نیست، هیچ نوع سفارشی نیز در AMM وجود ندارد. به جای آن، قیمتی که برای خریدوفروش دارایی دریافت میکنید، بر اساس روابط ریاضی بازارساز تعیین میشود. نمونهای از این روابط ریاضی را پیشتر ذکر کردیم.
درست است که برای نهایی شدن سفارشها در صرافی غیرمتمرکز با بازارساز خودکار، نیازی لغزش قیمتی چگونه اتفاق میافتد به حضور طرف مقابل وجود ندارد؛ اما باز هم باید کسی نقدینگی مدنظر برای معاملات را تأمین کند. برای این منظور کاربرانی هستند که نقدینگی را در قالب قرارداد هوشمند در استخر نقدینگی سپردهگذاری میکنند. تأمینکنندگان نقدینگی در ازای این کار پاداش دریافت میکنند.
استخر نقدینگی چیست؟
تا اینجا بررسی کردیم که بازارساز خودکار چیست و چگونه کار میکند. در این بین چندبار مفهوم استخر نقدینگی را ذکر کردیم. لازم است در این قسمت توضیحی درباره مفهوم استخر نقدینگی (Liquidity Pool) ارائه کنیم. استخر نقدینگی مکانی برای تجمع نقدینگی در صرافیهاست. افراد میتوانند سرمایه خود را در ازای دریافت پاداش مشخصی، در استخرهای نقدینگی سرمایهگذاری کنند.
استخرهای نقدینگی در صرافیهای غیرمتمرکز بهصورت منفرد برای ذخیره جفت ارزهای معاملاتی در نظر گرفته میشوند؛ بنابراین، کاربران برای سرمایهگذاری در این استخرها باید با نسبت مشخصی جفت ارزهای معاملاتی را به ودیعه بگذارند. طبیعی است که میزان سرمایهگذاری در استخرهای نقدینگی رابطه مستقیمی با کیفیت عملکرد بازارساز خودکار دارد. هرچه نقدینگی در استخرها بیشتر باشد، لغزش کمتری در ثبت سفارشها اتفاق میافتد؛ به این ترتیب، کاربران بیشتری برای کار کردن با یک پلتفرم ترغیب میشوند.
منظور از لغزش، تفاوت بین قیمت ثبت سفارش با قیمتی است که معامله انجام میشود. هرچه لغزش بیشتر باشد، ریسک ثبت معامله در صرافی نیز بیشتر میشود. در اینجا از مفهومی به نام ضرر ناپایدار سخن به میان میآید.
ضرر ناپایدار چیست؟
ضرر ناپایدار (Impermanent loss) زمانی رخ میدهد که نسبت قیمت توکنهای سپردهگذاریشده در استخر تغییر کند. هرچه میزان تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار نیز افزایش پیدا میکند. این مسئله سبب شده است تا بازارسازهای خودکار به سراغ استفاده از جفت ارزهای معاملاتی بروند که یک پای آنها را استیبل کوین هایی مانند تتر تشکیل میدهد. با توجه به اینکه قیمت استیبل کوینها ثابت است، ضرر ناپایدار نیز در جفت ارزهای شامل آنها ناچیز باقی میماند.
بیش از کسانی که معامله انجام میدهند، سرمایهگذاران در استخرهای نقدینگی هستند که باید مفهوم ضرر ناپایدار را درک کنند. این گزاره مدام در بازار تکرار میشود که اگر قیمت داراییها به همان محدوده قیمت در زمان سرمایهگذاری افراد برگردد، ضرر ناپایدار کاهش مییابد؛ این در حالی است که اگر دارایی خود را با قیمت متفاوتی نسبت به زمان واریز، برداشت کنید، قطعاً زیان خواهید کرد.
کلام پایانی
در این مقاله مفهوم بازارساز خودکار را بررسی کردیم. AMM یکی از اجزای اصلی در فناوری دیفای (DeFi) است. به کمک بازارساز خودکار، میتوان بازارهای غیرمتمرکز یکپارچه و کارآمدی را ایجاد کرد. هرچند مسئله تأمین نقدینگی در اجرای این فناوری در برخی از صرافیهای غیرمتمرکز محدودیتهایی را ایجاد کرده است، AMM هنوز فناوری جوانی است و احتمالاً در آینده، شاهد پیشرفتهای بیشتری در آن خواهیم بود.
وقوع بیش از ۱۰۰۰ زمین لغزش در لرستان طی سیل اخیر
مهر نوشت: عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران با اشاره به وقوع بیش از ۱۰۰۰ زمین لغزش در لرستان طی سیل اخیر، خطرات این پدیده و عوامل آن را توضیح داد و بر اقدام فوری پیش از بارندگی بعدی تاکید کرد.
مسعود مجرب، زلزله شناس عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران، با اشاره به وقوع بیش از هزار زمینلغزش در استان لرستان طی سیل اخیر گفت: برای اینکه زمینلغزش و احتمال آن در یک محل مشخص را بررسی کنیم باید عوامل ذاتی و محرک را در نظر بگیریم. از عوامل ذاتی میتوان توپوگرافی و شیب دامنه را مثال زد که مثلاً در البرز و زاگرس این عوامل را داریم چون دامنهها پرشیب هستند. عامل ذاتی دیگر جنس است. یعنی لایههای زمین که احتمال دارد در اثر عوامل محرکی مثل بارندگی تحریک شوند و در اثر چکانش بلغزند. در البرز و زاگرس و دامنههای دیگری که در ایران مرکزی داریم، میتوان این عوامل را دید.
مجرب ادامه داد: از عوامل محرک میتوان زلزله و بارندگی را نام برد که هر کدام با ساز و کار خود میتوانند دامنهها را تحریک کنند. تغییر کاربری هم یکی دیگر از این عوامل است یعنی با تغییر کاربری احتمال لغزش زمین زیاد میشود. عوامل دیگری هم هست و ترکیبی از اینها را هم میتوان در نظر گرفت.
وی در پاسخ به این پرسش که طی سیل اخیر در لرستان چه اتفاقی افتاده است گفت: سابقه زمین لغزشهای کشور را که میبینیم در زاگرس و البرز توزیع لغزش داشتهایم و بزرگترین زمینلغزش عالم با وسعت حدود ۱۵۵ کیلومتر مربع در سیمره اتفاق افتاده است. سیمره نزدیک پلدختر است. سن این زمینلغزش حدود ۹ تا ۱۰ هزار سال است که در اثر یک زلزله بزرگ اتفاق افتاده است. تودهای که لغزیده تا ۲۰ کیلومتر حرکت کرده است و روی گوگل ارث هم دیده میشود. یعنی منطقه ای است که پتانسیل زمینلغزش را دارد. بعد از زلزله سر پل ذهاب هم زمینلغزش مله کبود را داشتیم که زمیل لغزش بزرگی بود.
عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران افزود: خیلی جاها هم هست که لغزشها بعد از یک عملیات عمرانی اتفاق میافتند. یعنی دامنهها آماده هستند و با یک عامل محرک که میتواند انفجار، زلزله، بارندگی یا حتی تردد خودروها باشد لغزیده میشوند و به سمت پایین میآیند.
مجرب تصریح کرد: متأسفانه کشور ما خیلی پتانسیل لغزش دارد اما چون سیل و زلزله بااهمیتتر بوده خیلی به آن توجهی نشده است. خیلی از شریانهای حیاتی ما دچار آسیب شدهاند و هنوز هم ما از روشهای عمرانی برای پایدارسازی استفاده میکنیم. یعنی یک زمینشناس مهندس که آگاه باشد نمیرود مثل یک مریض منطقه را معاینه بالینی کند و تجویز کند و خوبش کند.
وی تأکید کرد: معمولاً ساز و کار ما این است که سریع یک دیوار حائل بچینیم و راهکارهای عمرانی این چنینی را دنبال میکنیم که خیلی وقتها هم بیفایده است در حالی که شاید یک راهکار ساده زمینشناسی داشته باشد و حل شود. نمونه بارزش در محور ساری کیاسر با زمینلغزشی رو به رو بودیم که جلوی آن مرتب دیوار میگذاشتند اما لغزش آن را هل میداد و جلو میبرد. عامل این لغزش، آب زیر زمینی بود و لایههای سست سازند شمشک، کافی بود آنجا یک زهکش درست میکردند و آب را از زمینلغزش دور میکردند و میایستاد و لزومی نداشت هزینههای هنگفت بشود.
عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران ادامه داد: رویکرد ما برای لغزش رویکرد کاملاً سنتی و استفاده از روشهای صرفاً عمرانی است و آسیب آن را هم میبینیم. بعد از یک بارندگی بنا به دلایل زیادی دچار لغزش میشویم. تعیین محل روستاهای ما ایراد دارد، پوشش گیاهی را از دست میدهیم، و … در شمال کشور خیلی از لغزشها به خاطر این است که ریشه درخت که خودش عامل تقویت زمین است را از بین بردهایم و این لغزشها را تشدید میکند و شریانهای حیاتی را تحت تأثیر قرار میدهد.
مجرب افزود: عاملی به نام ضریب ایمنی وجود دارد که بر اساس فرمول ریاضی نیروهای مقاوم به نیروهای محرک محاسبه میشود. در طبیعت ضریب ایمنی همه چیز یک است. هر گاه که نیروی محرک، اندکی بیش از نیروهای مقاوم شود دامنهها میریزند.
وی هشدار داد: در مناطق سیلزده باید ببینیم تحمل زمین ما چقدر است. آیا بارندگی که اتفاق افتاد نیروهای مقاوم را کم کرد؟ آیا نیروهای محرک قویتر شدهاند و بعد از یک بارندگی چند درصد اینها پتانسیل این را دارند که ضریب ایمنی را زیر یک بیاورند. هر جا ضریب ایمنی به عددی زیر یک بیاید لغزش اتفاق میافتد تا تعادل برقرار شود و ضریب ایمنی یک بشود.
عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران در پاسخ به اینکه پس از این لغزشها در بارندگی بعدی چه اتفاقی در لرستان میافتد گفت: نخستین چیزی که باید در نظر داشته باشیم این است زمین سستتر شده است. ممکن است سطح آب زیرزمینی تغییر کرده باشد. ممکن است پاشنه لغزشها و دامنهها شسته شده باشند. چرا تا سیل بعدی صبر کنیم؟ زاگرس لرزهخیز است. ممکن است یک زلزله مثل زلزله سیلاخور یا ناغان یا زلزله اخیر در سرپل ذهاب رخ بدهد و خیلی از این دامنهها میلغزد و پایین میآید.
مجرب یادآور شد: زمین لغزش بزرگ سیمره نشانگر سبقه لغزشی آن نقطه است. اینجا منطقه پرپتانسیلی است و اینطور نیست که دامنه لغزشی آنجا تحریک لغزش قیمتی چگونه اتفاق میافتد نشود و خطر لغزش نباشد. اتفاقاً این خطر بسیار زیاد است.
وی در پاسخ به اینکه برای مقابله با این خطر چه کار میشود کرد گفت: دو دسته اقدامها در سطح محلی و ملی داریم. خوشبختانه برای زلزله نقشههای پهنهبندی داریم. اولاً که نقشه پهنهبندی زمینلغزش با مقاصد کاربری عمرانی در کشور نداریم و در اولین قدم نیاز است این نقشهها تهیه شود. البته اینها بعد از اقدامات اولیه برای آن محل خاص است و برای کل کشور انجام میشود. مثلاً دستورالعملی به تازگی برای سازمان برنامه بودجه منتشر کردیم که مربوط به مخاطرات برای تونلهاست و یک فصل بزرگی مختص لغزش دارد.
عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران یادآور شد: در سطح ملی آیین نامه ۲۸۰۰ را داریم که نقشه پهنهبندی دارد ولو ناقص. همه قائلیم که این ناقص است و فقط برای ساختمان سازی معمولی به درد میخورد و اگر کسی بخواهد سازه مهم بسازد باید برود طیف ویژه ساختار درست کند که تحلیل خطر را دقیق انجام دهد. اما به هر حال در همان آیین نامه که تهیه کردیم فصل مفصلی از زمینلغزش هست.
مجرب تأکید کرد: مهندس عمران ما وقتی میخواهد سازهای را جانمایی و مکانیابی کند، اولین کارش این است که جای پرخطر برای ساخت سازه نروند و دید کاهش ریسک داشته باشد. دوم اینکه اگر میخواهد سطح کوچکتری را مورد مطالعه قرار دهد باید برای آن ریزپهنهبندی داشته باشیم و قبل از اینکه بخواهد اتفاقی بیافتد در سطحخ محلیتر پهنهبندی بکنیم.
وی ادامه داد: اما در موضوع مورد بحث ما، یعنی جایی که دیگر زمینلغزش اتفاق افتاده است، به آن بزرگ مقیاس و محلی میگوییم. در این مورد اول باید مثل بیماری که به پزشک مراجعه کرده، ببینیم عامل لغزش آب بوده یا جنس یا لایه ضعیف و چکانش این لغزش با زلزله بوده یا انفجار یا ترکیبی از این عوامل؟ باید مطالعهای انجام شود که ساده هم هست، اولین کار زمینشناسی عمومی معمولی است و بعد زمینشناسی مهندسی، بعد انجام عملیات ژئوفیزیک برای اینکه سطح لغزش را پیدا کنیم. اگر سطح لغزش را پیدا نکنیم هر علاجی بدهیم افاقه نمیکند. بعد باید چند گمانه بزنیم و بعد پایش کنیم. اگر پایش نکنیم، چطور بفهمیم سیستم نگهداری که طراحی کردیم، هر چه که هست، چطور عمل کرده است. بعد وقتی که حرکت محو شد و زمین پایدار شد میتوانیم بگوییم در پایدار سازی موفق بودهایم.
عضو انجمن مخاطرهشناسی ایران هشدار داد: با توجه به زمان محدودی که تا سیل بعدی داریم حداقل این است که شناسایی اولیه و اقدامهای اولیه را انجام بدهیم. آن وقت حتی ممکن است تشخیص بدهیم که یک نقطهی خاص، دیگر محل سکونت نیست و مردم باید جانشان را بردارند و بروند.
مجرب یادآور شد: دوم می ۲۰۱۴ یک زمینلغزش در روستای ارگو در بدخشان افغانستان رخ داد که طی آن چهارصد خانه دفن شدند و زیر دهها متر خاک ۲۷۰۰ نفر کشته شدند بدون اینکه یک جسد پیدا لغزش قیمتی چگونه اتفاق میافتد شود. اگر عکس ماهوارهای آنجا را ببینید، یک مهندس زمین از هر نوع که باشد، وقتی نگاه کند میتواند قبل از این لغزش، لغزشهای قدیمیتری هم ببیند. طبیعتاً نخستین پرسش این است که با وجود این سابقه برای چه اینجا ساخت و ساز کردهاند و یک روستا را این همه گسترش دادهاند که در قرن بیست و یکم ۲۷۰۰ نفر دفن شوند.
مجرب با تأکید بر اهمیت مکانیابی درست تصریح کرد: پهنه شمال تهران پهنه لغزشی است اما روی بزرگترین زمینلغزشی که در گذشته در دامنه شمال تهران رخ داده دانشگاه واحد علوم و تحقیقات را ساختهایم و آن را دقیقاً روی این زمینلغزش گذاشتهایم. وقتی حرف از مکانیابی میزنیم یعنی این. یعنی مطالعه نکردهایم و الان دیگر نمیشود جلویش را گرفت و تمام شده است.
تکامل فناوری دیفرانسیل لغزش محدود در فورد فیستا ST
یکی از اصلیترین مشخصاتی که خریداران در هنگام خرید یک خودروی اسپرت مدرن به آن توجه میکنند، وجود دیفرانسیل لغزش محدود (LSD) است. وجود این دیفرانسیلها بهخصوص برای خودروهای محرک عقب قدرتمند بسیار حیاتی است. این دیفرانسیلها نیز خود انواع گوناگونی دارند و پیشرفت فناوری به پیشرفت آنها نیز کمک کرده است. برای مثال زمانیکه آلفارومئو مدلهای اسپرت جولیا و استلویو را معرفی کرد این دو خودرو با دو نوع آپشن دیفرانسیل لغزش محدود قابل سفارش بودند که شامل یک دیفرانسیل لغزش محدود ساده و یک دیفرانسیل لغزش محدود الکترونیکی با قابلیت توزیع گشتاور میشدند.
دیفرانسیل را میتوان یک کامپیوتر آنالوگ مکانیکی دانست. این کامپیوتر منطق مختص به خود را دارد و در میتوان آن را مکانیزیمی ساده و در عین حال پیچیده دانست که بدون آن خودروها امکان حرکت ندارند. زمانیکه خودرو وارد پیچ میشود چرخی که در دایرهی خارجی پیچ قرار دارد باید سرعت بیشتری از چرخی که در دایرهی درونی پیچ قرار دارد داشته باشد و این اختلاف سرعت به کمک دیفرانسیل به دست میآید. دیفرانسیل این اجازه را به چرخهای هر محور میدهد که با سرعت متفاوتی بچرخند درحالیکه نیروی موتور را نیز دریافت میکنند. درون دیفرانسیل مجموعهای از چرخ دندهها با نام کرانویل و پینیون وجود دارند.
اما دیفرانسیلها یک مشکل عمده دارند که ایراد آنها را بهخصوص در خودروهای قدرتمند بیشتر نشان میدهد. در هنگام شروع حرکت هیچگاه هر دو چرخ تماس یکسانی با زمین ندارند و به همین دلیل نیروی یکسانی را دریافت نمیکنند. از دلایل عدم کشش یکسان در چرخها میتوان به نوع سطح مسیر و نوع تقسیم وزن خودرو و حتی میزان باد تایرها اشاره کرد.
در شرایط ایدهآل بهتر است که نیرو به چرخی انتقال پیدا کند که بیشترین تماس را با سطح زمین دارد اما در عمل بر عکس این اتفاق میافتد و چرخی که تماس کمتری دارد نیروی بیشتری دریافت میکند و این منجر به هرزگردی و هدر رفتن نیروی پیشرانه میشود. بهخصوص اگر یکی از چرخها در شرایطی باشد که از زمین بلند شود کل نیرو به سمت آن چرخ رفته و به این ترتیب خودرو دیگر قادر به حرکت نخواهد بود. این را باید بزرگترین نقطه ضعف دیفرانسیل ماشین دانست.
برای رفع چنین ایرادی به مکانیزمی نیاز داریم تا در صورت نیاز نیروی موتور را به سمت چرخ مقابل ارسال کند. یکی از این راهحلها استفاده از کلاچهای هیدرولیکی است. برای این منظور در یک سری صفحه کلاچ درون دیفرانسیل استفاده میشود. در صورتی که یکی از چرخها شروع به هرزگردی کند و سرعت بیشتری داشته باشد یک مکانیزم کلاچ را در هر دو سمت قفل کرده و به این ترتیب هر دو چرخ نیروی موتور را دریافت میکنند. این سیستم در خودروهای مسابقهای نیز مورد استفاده قرار میگیرد و عملکرد آن به صورتی است که درون پیچها از مدار خارج میشود تا خودرو بتواند ضمن دور زدن شتابگیری نیز کند.
یک ایدهی دیگر نیز دیفرانسیلها تورسن (Torsen) هستند. در این دیفرانسیلها از یک سری چرخدندهها استفاده میشود که کارکردی مشابه سیستم صفحه کلاچی را ارائه میدهند. در دیفرانسیلهای الکترونیکی مدرن مجموعهی کلاچها توسط یک کامپیوتر کنترل میشوند. کلاچها در این دیفرانسیلها میتوانند بهصورت جداگانه کنترل شوند و به این ترتیب کامپیوتر دقیقا میتواند کنترل کند که چه میزان نیرو به هر چرخ ارسال شود.
این نوع دیفراسنیلها در فورد فوکوس RS به حد کمال خود رسیدهاند. در این خودرو از سیستم انتقال نیروی جدید با نام Twinster استفاده شده است. در این سیستم دیفرانسیل به آن شکلی که میشناسیم وجود ندارد و لغزش قیمتی چگونه اتفاق میافتد تنها مجموعهای از کلاچها با کنترل الکترونیکی هستند که تعیین میکنند چقدر نیرو به هر چرخ ارسال شود. این کلاچها سرعت گردش هر چرخ را میتوانند کنترل کنند و حتی برای کاهش مصرف سوخت میتوانند ارسال نیرو به چرخها را قطع نیز کنند. بهگفتهی فورد در ساخت این کلاچها از مواد بسیار پیشرفتهای استفاده شده است که دچار خوردگی نمیشوند و به این ترتیب این کلاچها مادام العمر هستند. باید گفت که این هوشمندانهترین ایده در سیستمهای انتقال نیرو تاکنون است.
فورد مدل فیستا ST را هم به یک دیفرانسیل جدید به نام Quaife ATB مجهز کرده است. سیستم ATB یک دیفرانسیل لغزش محدود از نوع تورسن است که در آن در چند صفحه کلاچ نیز استفاده شده است. این سیستم نیز میتواند نیروی بیشتری را به چرخی که دارای کشش بیشتری است ارسال کند اما توانایی قفل کردن دیفرانسیل را بهصورت صد در صدی را ندارد. این سیستم بیشتر برای خودروهای دیفرانسیل جلو مناسب است و به چسبندگی بالاتر این خودروها در پیچها کمک میکند.
اسلیپیج Slippage چیست و چگونه می توان از آن اجتناب کرد
در این مقاله قصد داریم در مورد مفهومی به نام اسلیپیج یا لغزش (Slippage) صحبت کنیم. اسلیپیج پدیدهای است که مکررا در فارکس و سایر بازارهای مالی رخ میدهد و بر قیمتهای باز و بسته شدن یک معامله تاثیر میگذارد.
اسلیپیج Slippage عبارت است از انحراف قیمت اجرای سفارش نسبت به قیمت سفارشی که معاملهگر ثبت کرده بود. به بیان ساده، اسلیپیج تفاوت میان قیمت بستن/باز کردن سفارش و قیمت واقعی بستن/باز کردن معامله است. اسلیپیچ زمانی اتفاق میافتد که شما در قیمتی که بر روی چارت میبینید تصمیم میگیرید وارد معامله شوید اما معامله شما در قیمت دیگری باز خواهد شد. در نمودارها، اسلیپیج گاهی به صورت یک گپ کوچک در تایمفریمهای پایین ظاهر میشود.
اسلیپیج وقتی رخ میدهد که از روش سفارش بازار (Market Order،Market Execution) استفاده شود. این روش پیشرفتهترین و محبوبترین روش در فارکس است. در این روش، سفارشات به سرعت، تضمین شده و بدون ریکوت (Requote یا نرخگذاری مجدد) در قیمت فعلی بازار انجام می شوند اما از طرفی ممکن است گاهی شاهد کمی لغزش و اسلیپیج در زمان پردازش سفارشات هنگام اجرا باشیم. اسلیپیج میتواند مثبت یا منفی باشد.
(منظور از سفارش بازار یا Market Order ،Instant Execution سفارشی است که بلافاصله در قیمتی که بروکر شما ارائه کرده است اجرا می شود)
اسلیپیج مثبت
اسلیپیج مثبت به معنی باز/بسته شدن معامله با قیمت کمی بهتر از قیمت سفارش است به عنوان مثال یک معاملهگر معامله خرید خود در GBPUSD را در قیمت ۱.۲۸۰۰ قرار میدهد. جفت ارز ۱۰۰ پیپ رشد کرده و به قیمت ۱.۲۹۰۰ میرسد. معاملهگر میخواهد معامله خود را در این قیمت ببندد اما به لطف یک حرکت صعودی قدرتمند، قیمت در زمان پردازش کمی بیشتر رشد میکند و در قیمت ۱.۲۹۰۱ بسته میشود. در اینجا معاملهگر ۱ پیپ از اسلیپیج سود میکند.
اسلیپیج منفی
در این حالت، معامله با قیمتی بدتر از آنچه معاملهگر سفارش داده است، باز یا بسته میشود. به عنوان مثال، یک معاملهگر در انتظار یک خبر منفی از اتحادیه اروپا است و میخواهد EURUSD را بفروشد. خبر بدتر از پیشبینی اعلام میشود و جفت ارز به سرعت شروع به ریزش میکند. معاملهگر به دنبال اجرای سفارش در قیمت ۱.۱۸۵۰ است با این وجود در هنگام پردازش سفارش، قیمت به خاطر سقوط شدید در قیمت ۱.۱۸۴۵ اعمال میشود. در این جا اسلیپیج مسبب ضرر ۵ پیپی معاملهگر میشود.
اسلیپیج در بازارهای مالی به صورت مکرر رخ میدهد و تنها منحصر به فارکس نیست بلکه در سایر بازارهای مالی مانند سهام و کالا نیز رخ میدهد. همچنین اسلیپیج در جفت ارزهای اصلی (Major Currency) اندک است (در حدود یک پیپ هنگامی که بازار آرام است). اسلیپیج برای معاملهگران اسکالپر (Scalper) بسیار مهم است چرا که برای این معاملهگران حتی یک پیپ نیز مهم است.
آیا بروکرها در اسلیپیج مقصر هستند؟
اغلب معاملهگرانی که با اسلیپیج منفی روبرو میشوند بروکر را مقصر میدانند. در واقع نمیتوان گفت بروکر بیتقصیر است. اگر بروکر شما غیرحرفهای باشد یا تجهیزات آن معیوب باشد، احتمالا در اجرای سفارشات تاخیر صورت میگیرد که این به خودی خود موجب افزایش احتمال اسلیپیج میشود.
به همین دلیل باید در انتخاب بروکر خود بسیار دقت کنید. بروکر شما باید یک شرکت قابل اعتماد باشد که سالها در بازار بوده و دارای مجوز و شهرت خوبی باشد. در این صورت سفارشات شما تقریبا بلافاصله و با کمترین اسلیپیج اجرا میشود. همچنین اسلیپیج باید دو طرفه یعنی هم مثبت و هم منفی رخ بدهد (در برخی بروکرها فقط اسلیپیج منفی رخ میدهد.).
عوامل موثر در اسلیپیج
اسلیپیج ممکن است به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شوند:
-
، عامل اصلی بروز اسلیپیج است. هنگام انتشار اخبار مهم (شاخص های اقتصادی، رویدادهای سیاسی، سخنرانیهای اشخاص برجسته و رویدادهای فورس ماژور (force majeure یا حوادث غیرمترقبه) قیمتگذاری به قدری سریع انجام می شوند که در مدت زمانی که برای پردازش سفارش صرف میشود، ممکن است قیمت به طرز قابل توجهی تغییر کنند. در این زمان ممکن است اسلیپیج بسیار بزرگ شود (پنج پیپ در بعضی جفت ارزها). داراییها، حرکات قیمت را نشان میدهد. هرچه نوسانات بیشتر باشد، احتمال اسلیپیج افزایش مییابد.
- نوع حساب معاملاتی: شرایط حساب معاملاتی نیز میتواند بر اسلیپیج تاثیر بگذارد. در حال حاضر محبوبترین حسابهای معاملاتی ECN هستند که با اسپرد پایین و اجرای بسیار سریع معاملات شناخته میشوند.
- سرعت اینترنت: برای اجرای به موقع سفارشات باید از اینترنت با کیفیت بالا استفاده شود. این موضوع هم برای معاملهگر و هم بروکر صادق است. هرچقدر کیفیت اتصال به اینترنت پایین تر باشد احتمال اسلیپیج افزایش مییابد.
چگونه میتوان اسلیپیج را به حداقل رساند یا آن را حذف کرد؟
با مطالعه دقیق عوامل تاثیرگذار، ممکن است سعی کنیم تاثیر این عوامل را در معاملات به حداقل برسانیم. این امر به ویژه برای معاملهگران روزانه (Day Traders) امری حیاتی است. برای معاملهگران با استراتژیهای میان مدت یا بلند مدت، اسلیپج چندان مهم نیست.
برای کاهش تاثیر اسلیپیج بهتر است از انتخاب یک بروکر قابل اعتماد که شرایط معاملهگری مناسب و سرعت بالا در اجرای سفارشات دارد، شروع کنید. مطمئن شوید که اینترنت شما کیفیت مناسبی دارد. هنگامی که بازار آرام است، اسلیپیج معمولا بسیار کم یا اصلا رخ نمیدهد.
بهتر است زمانی که اخبار مهم منتشر میشوند، از معامله کردن خودداری کنید تا اسلیپیج برایتان رخ ندهد. اگر اخبار بسیار غافلگیر کننده باشد، ممکن است شاهد اسلیپیج شدیدی باشیم و معامله بین پنج تا سی پیپ بدتر از قیمتی که معاملهگر سفارش ثبت کرده است، اجرا شود. پس اگر قصد معاملهگری بر اساس اخبار را دارید حتما این موضوع را به خاطر بسپارید.
روش دیگر برای جلوگیری از اسلیپیج، استفاده از سفارش Buy-limit و Sell-Limit است. این سفارشات به شما اجازه میدهند از اسلیپیج جلوگیری کرده و موقعیت خود را با کمترین اسلیپیج در جایی که میخواهید باز کنید.
خلاصه
اسلیپیج معمولا یک پدیده طبیعی در فارکس است. اگر از استراتژیهای معاملهگری روزانه یا اسکالپینگ استفاده میکنید حتما باید اسلیپیج را مدنظر قرار دهید. برای کاهش تاثیر منفی اسلیپیج در معاملات خود، عوامل تاثیرگذار بر آن را مطالعه کرده و از استراتژیهای مناسب استفاده کنید.
جهت پیگیری اخبار و تحلیل های فارکس و بازارهای جهانی به کانال تلگرامی UtoFX بپیوندید.
دیدگاه شما