تجربه «بازارسازی» در بورس تهران
دنیای اقتصاد – گروه بورس: طرح بازارسازی سهام از مدت‌ها پیش در سازمان بورس در دست بررسی و مطالعه بود، حتی از سال‌ها پیش عملیات جمع‌آوری صف‌های خرید و فروش توسط سهامدار عمده که به عملیات بازار گردانی شهرت یافته بود در جریان بود، اما این طرح بیشتر جنبه حمایتی داشت و هیچ سودی برای سهامدار عمده شرکت در برنداشت.
اما در 3 سال گذشته عملیات بازارگردانی بر روی سهام کوچکی که برای رونق معاملات و حفظ سهام شناور آزاد در این زمینه مجوز دریافت می‌کنند، آغاز شده است. به این ترتیب سهامی نظیر کابل‌های مخابراتی شهیدقندی، سینادارو، کابل البرز، سرمایه‌گذاری پردیس و آرتاویل تایر تجربه بازارسازی به شیوه جدید را پشت‌سر گذاشتند.
در همین راستا علی صحرایی، مدیر نظارت بر بازار شرکت بورس در گفت‌وگو با خبر نگار ما، زوایای گوناگون عملیات بازارسازی سهام در بورس تهران را تشریح کرد.
بازارساز سهام به چه کسی گفته می‌شود و بازارسازی چگونه انجام می‌شود؟
بازارسازی عملیاتی است که به منظور افزایش نقدینگی برای سهامداران جز و کنترل دامنه نوسان قیمت انجام می‌شود. همچنین براساس این تعاریف، بازار ساز شخصی است که به موجب قرارداد با یک شرکت بورسی، قسمتی از منابع خود را به منظور عملیات بازارسازی اختصاص داده است. سهامدار عمده میتواند راسا بازارسازی کند.
در خواست بازارسازی که شامل نام بازارساز، شرکت مورد نظر، دوره بازارسازی، کل سهام تعهد شده در دوره بازارسازی، تعداد سهام تعهد شده روزانه بازارساز و حداکثر خرید سهام از هر کد معاملاتی در یک روز توسط بازار ساز است از سوی سازمان مورد بررسی قرار گرفته و در صورت مقبولیت تمامی موارد، به عنوان در خواستی قابل اجرا مورد پذیرش قرار می‌گیرد.
چه شرکت‌هایی اقدام به بازارسازی می‌کنند؟
شرکت‌هایی که می‌خواهند تعداد سهام شناور آزاد در تابلوی معاملاتی را حفظ کنند و سهامدار خرد زیادی دارند، در کنار شرکت‌هایی که افزایش سرمایه می‌دهند و سهم شناور آزاد کافی را ندارند می‌توانند از طریق بازارسازی سهامدار عمده یا یک شرکت تامین سرمایه، شرایط مزبور را حفظ کنند.
نحوه معاملات سهامی که بازارسازی در آن صورت می‌گیرد به چه شکل انجام می‌شود؟
در سیستم جدید بازارسازی، دامنه نوسان سهام تا 8 درصد افزایش پیدا می‌کند که این موضوع در قرارداد و مجوزی که بازارساز از سازمان بورس دریافت می‌کند، ذکر می‌شود. البته تعیین دامنه نوسان بستگی به توافق‌های انجام شده و همچنین شرایط سهم دارد. از سوی دیگر حجم مبنا برای شرکتی که بازارسازی در آن صورت می‌گیرد در دوره بازارسازی برداشته می‌شود. بازارساز همچنین موظف است سفارش‌های خود را با یک دامنه مظنه وارد سیستم معاملات کند؛ به این معنی که بازارساز باید سفارش‌های فروش خود را بالاتر از سفارش خرید و به‌صورت همزمان وارد سیستم معاملات کند.
این دامنه‌ها برای چیست و چگونه تعیین می‌شود؟
اگر به‌طور مثال بازار گردان، سهام یک شرکت را 100 تومان خریداری کند، موظف است همزمان سفارش فروش آن سهم را بالاتر وارد سامانه معاملات کند. واردشدن سفارش‌های خرید و فروش به‌صورت همزمان باعث می‌شود تا بازارساز قیمتی را ارائه دهد که نزدیک‌ترین قیمت به ارزش ذاتی سهم است.
تفاوت شیوه جدید بازارسازی با شیوه قدیم در چیست؟
در سیستم قبلی معمولا هیچ سودی نصیب سهامدار عمده شرکت نمی‌شد و صرفا از سهم حمایت می‌شد؛ اما براساس روش جدید، بازارساز سهم از این عملیات سود به دست خواهد آورد. بازار ساز سهام را ارزان‌تر می‌خرد و آن را گران‌تر می‌فروشد و از این کار سود به دست خواهد آورد؛ ضمن اینکه مکانیسم بازارگردانی به‌گونه‌ای است که بازارساز را مجبور می‌کند که قیمتی را ارائه دهد که معتقد است ارزش ذاتی یک سهم است.
مزایا و منافع بازارسازی چیست؟
سازمان بورس به بازارسازها در کارمزد معاملات تخفیف خواهد داد. ضمن اینکه هزینه جایگاه معاملاتی بازارگردان‌ها رایگان خواهد بود مهمتر از اینها، اجرای عملیات بازارسازی در امتیازدهی و رتبه‌بندی کارگزاران لحاظ می‌شود.
کارگزاران در سود بازارسازی سهیم شوند
در همین حال مجید عشقی، مدیرعامل کارگزاری تدبیرگران فردا که سابقه بازارسازی چند سهم را دارد نیز در این گفت‌وگو به کاستی‌هایی اشاره کرد که مانع حضور جدی کارگزاران در زمینه بازارسازی می‌شود.
دلیل عدم تمایل کارگزاران برای رونق دادن به بازارسازی و گسترش این موضوع در شرکت‌های بزرگ چیست؟
بازارسازی فرآیندی است که کارگزار را درگیر می‌کند و وظیفه‌ای بالاتر از یک خرید و فروش را از کارگزار می‌طلبد تا عملیات بازارسازی به بهترین وجه ممکن انجام شود.
این در حالی است که ارتباطات بین کارگزار، بازارساز و سرمایه‌گذار تامین‌کننده منابع به درستی تعریف نشده تا کارگزار بتواند علاوه بر کارمزد خرید و فروش در سود ناشی از این فرآیند نیز شریک شود.
از سوی دیگر در بورس ما، سهامداران به دنبال شیب‌های تند قیمتی حرکت می‌کنند و این در حالی است که عملیات بازارسازی مانع از نوسان‌های شدید قیمتی در سهم می‌شود. بر این اساس ازنظر سهامداران، شرکتی که عملیات بازارسازی دارد به رشد قیمتی نمی‌رسد و نمی‌تواند حرکت قابل‌توجهی داشته باشد.
مزایای اجرای عملیات بازارسازی در بازار سرمایه چیست؟
معامله‌گران باید توجه کنند بازارسازی علاوه بر از بین بردن صف‌های خرید و فروش، نقدشوندگی و خرید و فروش سهام را تضمین می‌کند. بنابراین اطمینان سرمایه‌گذاران در این سهام افزایش می‌یابد. این در حالی است که کارگزار با مطالعه کارشناسی قیمت‌های خرید و فروش را تعیین می‌کند که نشان‌دهنده ارزندگی سهام در این قیمت‌ها است.
چگونه می‌توان بازارسازی را در بورس رونق داد؟
کارگزاران باید در این حوزه فعالیت خود را افزایش دهند تا با بازاریابی بیشتر اقدام به فرهنگ‌سازی برای عملیات بازارگردانی صورت دهند.
در گذشته عملیات بازارسازی فقط در زمانی اتفاق می‌افتاد که سهم در قیمت‌های بالا با صف فروش مواجه می‌شد و بازارساز به صورت سهمیه‌ای در قیمت مدنظر اقدام به خرید می‌کرد که کمکی به ایجاد تعادل قیمتی نمی‌کرد و اصلا منطقی نبود. این در حالی است که شیوه جدید بازارسازی با فرهنگ‌سازی میتواند جایگاه ویژه‌ای را در میان معامله‌گران کسب کند.
نقش بازارگردان در بورس چیست؟
1399/11/16
سامانه‌های بازارگردانی خودکار، میتواند به توسعه بازار و عملیات بازارگردانی که در اخر منجر به افزایش نقدشوندگی سهم‌ها می‌شود، کمک بزرگی کند.
به گزارش فراسرمایه ، مجید عبدالحمیدی معاونت توسعه بازار شرکت آیکو تحلیل با اشاره به نقش بازارگردان در بازار سرمایه گفت: یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های معاملات الگوریتمی، بازارگردانی الگوریتمی یا خودکار است. مارکت مِیکر یک “فعال بازار” یا عضوی از شرکتی است که اوراق بهادار را در قیمت مشخص‌شده در سیستم معامله‌گری خریدوفروش می‌کند. باوجودی که معنای لغوی Market Maker معادل “بازارساز” است، این اصطلاح در بورس تهران با نام “بازار گردان” نامیده می‌شود.
وی ادامه داد: بازارگردان برای انجام فعالیت‌های خود در بازار سرمایه به مواردی نیاز دارد که پول و دارایی دو نیاز اصلی به شمار می‌آید. از سوی دیگر باید شرایطی فراهم باشد تا این افراد به‌صورت مستقیم به سامانه معاملات دسترسی داشته باشند. “بازارگردانی” فعالیتی حرفه‌ای است و بازارگردان‌ها باید تخصص و دانش کافی در اختیار داشته باشند تا به‌وسیله آن بتوانند به‌درستی عمل کنند.
عبدالحمیدی افزود: بازارگردان نقش‌های زیادی در بازار سرمایه ایفا می‌کند که “افزایش قدرت نقد شوندگی” یکی از مهم‌ترین آن‌هاست و به‌این‌ترتیب بازارگردان باید مطمئن شود که عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار موردنظر در بازار وجود دارد. از سوی دیگر، باید شرایط مکانیزه کردن بازارگردانی نیز فراهم شود. به این معنا که سیستم نرم‌افزاری تصمیم می‌گیرد بر اساس تعهدات در روز چه تعداد از این ابزار را در چه قیمتی خریداری کند و چه مقدار از آنها را در چه قیمتی به فروش برساند.
این کارشناس بازارسرمایه تصریح کرد: در این شیوه معامله‌گر حذف می‌شود و فقط مدیر بازارگردانی استراتژی‌های معاملاتی خود را به سیستم رایانه می‌دهد. با توجه به دستورالعمل بازارگردانی اوراق بهادر، بازارگردان موظف است به‌طور دائمی مظنّه‌های خریدوفروش سهام خود را در قالب سفارش انباشته در دامنه مظنه مشخص و محدود وارد سامانه معاملاتی کند و در زمان کمی بعد از انجام معامله و کم شدن مقداری از حجم سفارش انباشته، سفارش‌های جدید با حداقل حجم تعیین‌شده را وارد سامانه کند. بازارگردان باید روزانه طبق قوانین سازمان، تعدادی سهام تعیین‌شده را خریداری کند که البته قوانین دقیق در قالب دستورالعمل بازارگردانی از طرف سازمان در هنگام بازارگردانی ارائه خواهد شد.
عبدالحمیدی در ادامه با اشاره به نقش ذاتی بازارگردان، اظهار کرد: بازارگردان، در زمان ریزش بازار، با منابع مالی که در اختیار دارد یا اعتباری که گرفته است، برای کنترل صف‌های فروش، سهام خریداری می‌کند. طبیعی است که برای تأمین وجه نقد خود مجبور به فروش هم هست و ازاین‌رو در بازار مثبت، سهام خود را عرضه می‌کند تا دوباره بتواند با منابع مالی، از بازار حمایت کند. در این حالت، از نوسان گیری بازارگردان یاد می‌شود که کاملاً امری طبیعی است. سرعت عمل بازارگردان در تشخیص جهت بازار و تعیین مظنه‌های خریدوفروش یکی از ویژگی‌هایی بازارگردان به شمار می‌آید.
این کارشناس بازار سرمایه در مورد عملکرد الگوریتم‌ها در بازارگردانی بیان کرد: الگوریتم‌های ساده‌ای وجود دارد که میتواند عملیات بازارگردانی را به‌صورت ماشینی و به بهترین نحو ممکن انجام دهد. سامانه‌های بازارگردانی خودکار، میتواند به توسعه بازار و عملیات بازارگردانی که در آخر منجر به افزایش نقد شوندگی سهم‌ها می‌شود، کمک بزرگی کند.
وی در خاتمه گفت: امیدوارم برای کنترل هر چه‌بهتر این فرآیند، ترتیبی اتخاذ شود که در سریع‌ترین حالت ممکن شرکت‌ها و صندوق‌های بازارگردانی برای بازارگردانی سهام خود از این سامانه‌ها که مجوز فعالیت خود را از بورس و فرابورس دریافت کرده‌اند، استفاده کنند تا علاوه بر بالا رفتن سرعت عمل در تصمیم‌گیری‌ها، دیگر دلیلی برای عدم ایفای تعهدات روزانه خود نداشته باشند.
همه چیز در مورد سفارش میکر و تیکر
اگر سری به صرافی‌های ارز دیجیتال زده باشید، احتمالاً اصطلاحات سفارش میکر و تیکر به گوش شما خورده است. روزبه‌روز حجم معاملات دنیای ارزهای دیجیتال افزایش پیدا می‌کند. افراد زیادی قصد خرید رمزارز دارند و عده زیادی هم به دنبال مشتری برای توکن‌های خود می‌گردند. Maker و Taker دو طرف یک معامله هستند. صرافی‌ها تلاش می‌کنند تا بستر را برای به توافق رسیدن این دو گروه فراهم کنند و معاملات بیشتری در بازار ارزهای دیجیتال انجام شود.
بازارساز و بازارگردان چیست؟
بازارها از ایجادکنندگان یا سازندگان معامله (Maker) و همچنین گیرندگان یا پذیرندگان معامله (Taker) تشکیل شده‌اند. سازندگان یا سفارش میکرها پیشنهاد انجام یک معامله را با ارقام مشخصی ایجاد می‌کنند. برای مثال سفارشی برای فروش ۱ واحد بیت کوین در قیمت ۱۵ هزار دلار ایجاد می‌شود. زمانی که بیت کوین به قیمت ذکرشده برسد، سفارش پردازش خواهد شد.
کسانی که معاملات سریع یا فوری انجام می‌دهند، گیرنده یا سفارش تیکر نامیده می‌شوند. در حقیقت تیکرها سفارش‌های ایجادشده توسط میکرها را نهایی می‌کنند.
صرافی‌ها نقشی کلیدی در دور هم جمع شدن تیکرها و میکرها دارند. اگر این پلتفرم‌های معاملاتی نباشند، معامله‌گران باید از طریق شبکه‌های اجتماعی به دنبال مشتری برای دارایی‌های خود بگردند!
نقدینگی چیست و چه ارتباطی با سفارش میکر و تیکر دارد؟
قبل از اینکه در مورد سفارش میکر و تیکر صحبت کنیم، باید مفهوم نقدشوندگی را به خوبی بشناسیم. زمانی که گفته می‌شود یک دارایی قدرت نقدشوندگی بالایی دارد، منظور آن است که سرمایه مورد نظر به راحتی قابل فروش و نقد شدن است. در طرف مقابل دارایی با قدرت نقدینگی کم به سختی فروخته خواهد شد.
یک شمش یا قطعه طلای آب‌شده قدرت نقدینگی بسیار بالایی دارد؛ زیرا می‌توان به راحتی آن را به پول نقد و ارز فیات تبدیل کرد. در طرف بازارساز و بازارگردان چیست؟ مقابل یک شیء عتیقه یا زمین کشاورزی قدرت نقدینگی بسیار کمتری دارد. فروختن این دارایی‌ها کار چندان راحتی نیست؛ حتی اگر ارزش بسیار زیادی داشته باشند. قدرت نقدینگی یک دارایی را میزان محبوبیت و مقبولیت و البته کاربردی بودن آن مشخص می‌کند.
در بازارهای مالی نیز مفهوم نقدینگی نقش پررنگی بازارساز و بازارگردان چیست؟ دارند. بازار نقدینگی به بستری گفته می‌شود که در آن امکان خرید و فروش دارایی‌ها با قیمتی منصفانه و در زمان اندک وجود دارد. در این بازارها تقاضای زیادی برای خرید دارایی وجود دارد و در طرف مقابل حجم عرضه نیز قابل توجه است.
در چنین بازارهایی خریداران و فروشندگان به راحتی یکدیگر را پیدا می‌کنند و رقابت شدیدی بر سر قیمت پیشنهادی به وجود نخواهد آمد؛ زیرا کمترین سفارش فروش یا قیمت درخواستی فاصله زیادی با بالاترین سفارش خرید یا قیمت پیشنهادی ندارد.
بدین ترتیب معاملات به سرعت انجام می‌شود و تفاوت بسیار اندکی میان قیمت خرید و قیمت فروش وجود دارد. در این بازارها تفاوت قیمت خرید و فروش را bid-ask spread می‌نامند.
در طرف مقابل، شاخص bid-ask spread در بازارهایی با قدرت نقدینگی کم گاهی بسیار زیاد است. در این بازارها تقاضای چندانی برای خرید یا فروش وجود ندارد. بنابراین زمانی که یک فرد سرمایه خود را برای فروش قرار می‌دهد، ممکن است تا مدت‌ها پیشنهاد منصفانه‌ای دریافت نکند. همچنین اگر کسی به دنبال خرید دارایی باشد، ممکن است در نهایت مجبور شود رقمی بیش از قیمت منصفانه بپردازد.
سفارش Maker و Taker در بازار ارزهای دیجیتال
سفارشات در صرافی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- سفارش میکر (Maker)
- سفارش تیکر (Taker)
سفارش میکر
صرافی‌ها معمولاً ارزش یک دارایی در بازار را با استناد بر دفترچه سفارش‌ها (order book) مشخص می‌کنند. در دفترچه سفارش‌ها تمام پیشنهادات کاربران برای خرید و فروش دارایی ثبت می‌شود. برای مثال زمانی که سفارشی برای فروش ۸۰۰ بیت کوین با قیمت ۴ هزار دلار ثبت می‌شود، در دفترچه سفارش‌ها ثبت می‌گردد و صرافی منتظر می‌ماند تا قیمت BTC به رقم مورد نظر برسد. سپس سفارش به جریان می‌افتد و خریداران می‌توانند بیت کوین‌های عرضه‌شده را خریداری کنند.
سفارش میکر باید پیشنهاد فروش خود را قبل از تحقق اهداف در دفترچه سفارش‌ها ثبت کند. در مثال قبل سفارش باید قبل از رسیدن بیت کوین به قیمت ۴ هزار دلار ثبت شده باشد. می‌توان صرافی‌های ارز دیجیتال را به یک بازار مواد غذایی تشبیه کرد که قفسه‌هایش را در اختیار تولیدکنندگان صنایع غذایی قرار می‌دهد. شما با اجاره قفسه‌ها می‌توانید محصول (دارایی) خود را به کاربران عرضه کنید.
معمولاً شرکت‌های بزرگ و تریدرهای حرفه‌ای و ثروتمند (نهنگ‌ها) نقش بازارساز یا سفارش میکر را بر عهده می‌گیرند. البته معامله‌گران مبتدی نیز می‌توانند با ثبت سفارش‌هایی که فوراً نهایی نمی‌شوند، تبدیل به Maker شوند.
سفارش تیکر
اگر دوباره به مثال فروشگاه برگردیم، افرادی که موجودی‌ها را از قفسه‌ها برمی‌دارند، سفارش تیکر یا گیرنده نامیده می‌شوند؛ با این تفاوت که در صرافی‌ها به جای اینکه قوطی‌های کنسرو برداشته شود، سفارش‌های فروش رمزارزها دریافت خواهد شد.
زمانی که به عنوان یک سفارش میکر معامله‌ای را در دفترچه سفارش‌ها ثبت می‌کنید باعث افزایش نقدینگی صرافی خواهید شد. در این حالت تیکرها گزینه‌های بیشتری برای خرید دارایی خواهند داشت. در طرف مقابل زمانی که به عنوان یک سفارش تیکر معامله را نهایی می‌کنید، نقدینگی صرافی را کاهش می‌دهید. به این فعالیت‌ها Market Order گفته می‌شود. مارکت اوردر یا پیشنهادات بازار درخواست‌های ثبت‌شده توسط سفارش میکر و تیکر برای خرید و فروش دارایی در دفترچه سفارش‌ها است.
کارمزد سفارش میکر و تیکر
بسیاری از صرافی‌ها بخش قابل توجهی از درآمدهای خود را از طریق کارمزدهای معاملاتی تأمین می‌کنند. در حقیقت سفارش میکر و تیکر باید مقدار کمی از رقم معامله را به عنوان کارمزد به صرافی پرداخت کند. این مقدار در صرافی‌ها همیشه یکسان نیست و معمولاً با توجه به رقم معامله تعیین می‌شود. البته برخی صرافی‌ها نیز کارمزدهای ثابت و معینی برای پردازش سفارش‌ها تعیین کرده‌اند که ربطی به حجم معامله ندارد.
به طور کلی صرافی‌ها تلاش می‌کنند تخفیف‌های زیادی به سفارش میکرها ارائه دهند؛ زیرا این دسته از معامله‌گران قدرت نقدینگی صرافی را افزایش می‌دهند و این موضوع سبب ارتقای جایگاه و رتبه صرافی خواهد شد.
سرمایه‌گذاران نیز ترجیح می‌دهند فعالیت‌های تجاری و معاملاتی خود را در صرافی‌هایی با نقدینگی بالا انجام دهند. در اغلب پلتفرم‌های معاملاتی سفارش تیکر باید کارمزد بیشتری نسبت به سفارش میکر بپردازد. Takerها باعث کاهش حجم نقدینگی صرافی می‌شوند و این موضوع در نهایت به امتیاز پلتفرم لطمه خواهد زد.
نمونه یک جدول کارمزدی را در تصویر بالا مشاهده می‌کنید. صرافی‌ها جداولی برای تعیین کارمزدها طراحی می‌کنند. اگر قصد سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال را دارید یا می‌خواهید وقت و انرژی خود را صرف ترید کنید، حتماً جداول کارمزد صرافی‌های مختلف را بررسی کنید.
خلاصه مطلب
سفارش میکر کاربری است که پیشنهادی برای انجام معامله در صرافی ثبت می‌کند. سفارش تیکر نیز فردی است که پیشنهادی را می‌پذیرد و معامله را نهایی می‌کند. Makerها نقدینگی را ایجاد می‌کنند و Takerها معاملات را به سرانجام می‌رسانند.
صرافی‌ها تلاش بازارساز و بازارگردان چیست؟ می‌کنند که سفارش میکر و تیکر بیشتری جذب کنند. البته بازارسازها یا میکرها سودآوری بیشتری برای صرافی‌ها دارند. به همین دلیل کارمزدهای تعیین‌شده برای Maker ها معمولاً کمتر است. هر چه صرافی بازارسازهای بیشتری جذب کند، حجم نقدینگی بالاتری خواهد داشت و در نتیجه امتیاز بهتری از کاربران دریافت خواهد کرد. با این حال تمام پلتفرم‌های معاملاتی برای نهایی شدن یک معامله به هر دو گروه نیاز خواهند داشت.
بازارگردانی بورس چیست و بازارگردان کیست؟
آیا می دانید بازارگردانی بورس چیست و توسط چه افرادی انجام می شود؟ این که بازارگردانی بورس چیست و بازارگردان کیست برای خیلی از افراد سوال ایجاد کرده است ولی نکته ای که در این خصوص باید در نظر داشته باشید اینجاست که بازارگردانی مفهومی نیست که در روزمره سرمایه گذاری خود با آن سروکار داشته باشید و تنها این که بدانید بازارگردانی بورس چیست و به چه کاری می آید، کفایت می کند، لذا در این مطلب به این پرداخته ایم که بازارگردانی در بورس یعنی چی و تاثیر بازارگردانی بر قیمت سهام چیست، پس تا انتها همراه ما بمانید.
بازارگردانی بورس چیست ؟
بازارگردان در واقع یک شخص حقیقی یا حقوقی می باشد که سهام را در قیمت مشخصی در سیستم معامله گری، مورد معامله قرار می دهد. بازارگردان ها، بازارساز نیز هستند و همواره در تلاشند تا نوسانات شدید قیمت سهام را کاهش دهند. سیستم معاملاتی بازار بورس تصمیم گیری می کند که بازارگردان هر روز چه میزان سهام را خریداری کنند و یا به فروش برسانند. البته این را نباید از خاطر برد که معاملات الگوریتمی و ربات ها هم در حال حاضر، نقش زیادی در کمک رسانی به بازارگردان ها برای ارتقا عملکرد در طول ساعت معاملاتی در بازار بورس ایفا می کنند.
حتما برایتان جالب است : نقش دولت در بازار بورس چیست؟
افزایش نقدشوندگی و وجود عرضه و تقاضا برای سهام و کنترل قیمت سهم در محدوده معین و کاهش هزینه های معاملاتی از طریق کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش، حفظ نقدینگی در بازار، کنترل دامنه نوسان قیمت در بازار از طریق خرید و فروش سهام، جلوگیری از نوسانات شدید قیمتی در بازار از طریق کنترل قیمت سهام، افزایش احتمال نقدشوندگی هر چه بیشتر در بازار و کاهش هزینه های معاملات از مهم ترین وظایف بازارگردانان بورسی به حساب می آید که با ترفند های خاصی که دارند، همواره در تلاشند تا این اهداف را محقق سازند.
بازار گردانی در بورس چگونه اجرا می‌شود؟
در روند ثبت بازارگردانی، شرکت های کارگزاری و متقاضیانی که صلاحیت انجام آن را دارند، تقاضای خود را در اختیار سازمان بورس قرار می دهند و سازمان بورس نیز ظرف حداکثر 15 روز بعد از دریافت درخواست متقاضی، نظر خود را اعلام خواهد کرد. جالب است بدانید که در صورت موافقت تاریخ شروع و پایان فعالیت در مجوزی به آن ها اعطا خواهد شد. مجوز فعالیت بازارگردانی حداکثر برای یک سال امکان تمدید خواهد داشت، البته این در حالی است که وظایف و اختیارات بازارگردان به صورت کامل تعریف شده باشد.
بر اساس ماده 6 قانون سازمان بورس، بازارگردان ها وظیفه دارند فعالیت بازارگردانی سهامی را در کد بازارگردانی انجام دهند. به منظور انتقال اوراق به کد بازارگردانی، باید فرمی را که به تایید مالک یا مالکان ورقه بهادار رسیده تکمیل کنند و به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارائه دهند تا تعداد اوراق به کد انتقال یابد و در ادامه می بایست به بازارگردان برای انجام معاملات، ایستگاه معاملاتی تخصیص داده شود.
بازارگردان ها همچنین وظیفه دارند در مقاطع 3 ماهه تمامی معاملات ورقه بهادار، دریافت ها، پرداخت ها، هزینه ها و درآمدهای مرتبط با بازارگردانی را در سرفصل حساب های جداگانه ثبت کرده و در اختیار سازمان بورس ایران قرار دهند. همواره سوالی که وجود دارد، این است که بازارگردان ها چگونه سود به دست خواهند آورد؟ باید گفت فعالیت بازارگردانی به علت تعهد معامله سهام و نگهداری دارایی، ریسک بالایی دارد. بازارگردان ها همیشه با ریسک از دست دادن ارزش یک اوراق بهادار بعد از خرید آن روبرو هستند.
حتما برایتان جالب است : ارز دیجیتال بهتره یا بورس ایران؟
ولی با این وجود از شکاف قیمتی بین سفارش های معامله سود به دست می آورند. برای مثال سهمی را در قیمت 2500 تومان خریداری می کنند و در قیمت 2505 تومان به فروش می رسانند. اگرچه هدف از بازار گردانی به دست آوردن سود نمی باشد، ولی این شکاف های قیمتی در حجم معاملات بالا، سود روزانه بسیار خوبی را به همراه خواهد داشت. به علاوه مزایایی برای صندوق های بازارگردانی و به صورت کلی بازارگردان های بورس در نظر گرفته شده است که یکی از این آن ها معافیت از پرداخت مالیات مقطوع 0.5 درصدی از منبع خرید و فروش هاست.
عوامل موثر در بازارگردانی کدامند؟
1) عمق بازار : از منظرگاه علم اقتصاد، در صورتی که منحنی عرضه و تقاضا، حول ارزش دارایی بازار مالی کشش پذیر و پیوسته باشند، این معنی را می دهد که بازار مورد بررسی عمق دارد. به عبارت دیگر چنانچه ارسال سفارش های خرید و فروش در قیمت های بالاتر و یا پایین تر از قیمت تعادلی از طرف سرمایه گذاران، به شکل دائمی و پیوسته در جریان باشد، حکایت از عمق بازار خواهد داشت. در بازار ایران، پس از هر رشد و یا هر افت قیمتی، صف خرید و یا فروش ایجاد می شود و مانعی است برای شکل گیری عمق بازار.
2) عرض بازار : هنگامی که تعداد خریداران و فروشندگان در قیمت تعادلی که نشان دهنده ارزش ذاتی آن سهم است زیاد باشد، بیانگر میزان عرض بازار است. در حقیقت وجود جریان دائمی در معاملات سهام، عرض بازار را مشخص خواهد کرد. بازاری که با چنین ویژگی مواجه باشد، از نقدشوندگی بالایی برخوردار است، از همین روی بازارسازان تمایل بیشتری دارند تا در این بازارها حتی با کسب سود کم، فعالیت نمایند.
3) نسبت سرمایه گذاران اطلاعات مدار به سرمایه گذاران نقدمدار : می توان سرمایه گذاران را به دو گروه اطلاعات مدار و نقدمدار تقسیم کرد. سؤال اصلی این است که هر کدام از این گروه ها چگونه در بازارهای مالی سرمایه گذاری می کنند و چه تاثیری بر بازار خواهند داشت؟ سرمایه گذاران نقدمدار، با وارد کردن سرمایه اضافی خود به بورس، به افزایش نقدینگی موجود در بازار کمک می کنند.
حتما برایتان جالب است : شاخص کل بازار بورس چیست؟
ولی سرمایه گذاران اطلاعات مدار، معمولا مطابق با اطلاعاتی که از یک سهم خاص کسب می کنند، اوراق بهادار را ارزیابی کرده و معاملات خود را انجام می دهند. با توجه به این نکته که امکان دارد بعضی اوقات اطلاعات نادرستی در اختیار سرمایه گذاران قرار گیرد، سفارشات نامتعادل در بازار افزایش می یابد و این عدم تعادل در بازار، ضرورت فعالیت بازارسازان را بیشتر می کند بازارساز و بازارگردان چیست؟ که به کسب سود بیش تر برای آنان منتهی خواهد شد.
بازارگردانان چگونه معاملات را تسهیل می کنند؟
با توجه به وظایف بازارسازان، می توان گفت که آن ها با تامین عرضه و تقاضا در بازار سهام، موجب می شوند تا سهام میان خریداران و فروشندگان انتقال یابد. به منظور دستیابی به این هدف، آن ها بایستی در جهت عکس سرمایه گذاران عادی حرکت نمایند.
بدین ترتیب وقتی که سهامداران قصد فروش سهام خود را می کنند و صف های فروش ایجاد می شود، بازارسازان به عنوان خریدار ورود می کنند و به روند تبدیل سهام به پول نقد در بازار کمک شایانی می نمایند، ولی چنانچه سهامداران به علت انتشار یک خبر و یا اطلاع از ارزشمندی سهام یک شرکت، برای خرید آن تصمیم گیری کنند و صف های خرید تشکیل دهند، بازارسازان به عنوان فروشنده وارد عمل شده و این کار را تا وقتی که قیمت به بازارساز و بازارگردان چیست؟ یک تعادل نسبی برسد، ادامه می دهند.
هدف از بازارگردانی چیست؟
بازارگردان وظیفه دارند در زمان افزایش قیمت سهم با فروش سهام از رشد هیجانی جلوگیری نماید و در هنگام ریزش های بازار نیز با خرید سهام شرکت، مانع افت هیجانی و شدید ارزش سهام شرکت گردد، لذا بازارگردان ها در راستای کنترل عرضه و تقاضای حاکم بر بازار، می بایست پشتوانه قوی مالی داشته باشند.
بازارگردان با در اختیار داشتن مدیریت تعداد مشخصی از سهام و منابع مالی و اعتباری، در صورت احتیاج اقدام به معامله سهام شرکت می کند. با این که هدف بازارگردان کسب سود از معاملات نیست، در بعضی شرایط امکان دارد خرید سهام با قیمت کم و فروش سهام با قیمت بالاتری انجام شود که به کسب سود حاصل از نوسان قیمت منتهی شود.
بازارگردان ها با توجه به وظایفی که در قبال معامله سهام شرکت ها بر عهده دارند، همیشه با ریسک بالایی روبرو می باشند. این شرکت ها در شرایطی سود به دست می آورد که بتوانند سهام خریداری شده خود را با قیمت بالاتری بفروشد و از اختلاف قیمتی میان خرید و فروش آن سهم در راستای کسب سود استفاده نماید.
حتما برایتان جالب است : صنایع فعال در بورس ایران کدامند؟
از طرفی وقتی که بازار سهام روند نزولی به خود می گیرد، بازارگردان به علت تعهدی که مبنی بر خرید سهام دارد، بایستی روزانه تعداد مشخصی سهم بخرد و تحت شرایطی که همچنان فشار عرضه بالا بود، با افت قیمت ها در بازار، بازارگردان هم با ضرر روبرو بازارساز و بازارگردان چیست؟ خواهد شد و از طرف دیگر در هنگام تشکیل صف خرید، بازارگردان باید سهم خریداری شده را در قیمت معاملاتی روز به مشتریان به فروش برساند و این عملیات برای بازارگردان زیان به همراه خواهد داشت.
نتیجه گیری و کلام پایانی
بازارگردانی و فعالیت آن ها در بورس کمک فراوانی به افزایش عمق بازار بورس می کند و همین طور از نوسانات هیجانی قیمت سهام شرکت ها جلوگیری می نماید. وجود بازارگردان در بازار بورس در کنار افزایش نقدشوندگی بازار، اعتماد به این بازار نزد سرمایه گذاران خرد را افزایش می دهد و به آن ها کمک می نماید تا با خیال راحت تری در این بازار جذاب سرمایه گذاری نمایند.
البته این نکته را نباید فراموش کرد که مشاوره سرمایه گذاری، به صورت اصولی به وسیله کارگزاران در کنار نقش حائز اهمیت بازارگردان ها، می تواند در افزایش نقدشوندگی بازار کمک بسیاری در راستای اعتمادسازی سرمایه گذاران نسبت به این بازار داشته باشد، پس می توان این طور انتظار داشت با بازارگردانی درست و مشاوره سرمایه گذاری اصولی، در آینده نزدیک شاهد افزایش عمق بازار سرمایه ایران و همین طور سرمایه گذاری در بورس باشیم.
همان طور که ابتدای مقاله به شما قول دادیم، به ذکر این که بازارگردانی بورس چیست و چطور انجام می شود، پرداختیم.
اگر همچنین به سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال علاقه دارید، از این مقاله جامع تر در اینترنت پیدا نخواهید کرد (به شرط) .
صندوق‌های بازارگردانی را دریابیم
مژده ابراهیمی - خبرنگار؛ صندوق‌های بازارگردانی به وجود آمدند تا به داد بازار سرمایه برسند و از نزول قیمت سهم‌ها جلوگیری کنند؛ اما آیا این صندوق‌ها به رسالت خود عمل کرده‌اند؟
مغفول ماندن رسالت اصلی
مرضیه خزائی، مدیر سرمایه‌گذاری و بازارگردانی تامین سرمایه امید در خصوص چرایی به وجود آمدن صندوق‌های بازارگردانی گفت: صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی از سال ۱۳۹۴ با هدف افزایش نقدشوندگی و حد و حدود گذاشتن دامنه نوسان قیمت، همچنین ممانعت از نوسانات نامتعارف فعالیت خود را در بازارسرمایه آغاز کردند. هم‌اکنون بیش از ۶۰ صندوق فعال با ارزش دارایی بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد ریال، بازارگردانی بیش از ۵۰۰ نماد را بر عهده دارند که با توجه به الزامات تعیین شده از سوی مقام ناظر، باید به صورت همزمان سفارش خرید و فروش خود را در دامنه قیمتی مشخص ثبت و به ایفای تعهدات بازارگردانی بپردازند و در این راستا در جهت حفظ تعهدات خود می‌توانند از معاملات الگوریتمی نیز بهره گیرند. بنابراین نقش صندوق‌های بازارگردانی در تنظیم بازار بسیار مهم بوده و همزمان با ریزش سهام از اواخر مردادماه سال گذشته بیش از پیش مورد توجه اهالی بازار قرار گرفته است. به طوری که باتوجه به الزام ناشران و سهامداران عمده به داشتن یک بازارگردان فعال در هر نماد از اواخر شهریورماه سال گذشته بسیاری از شرکت‌ها اقدام به معرفی بازارگردان و آغاز عملیات بازارگردانی کردند که این موضوع برخلاف رسالت اصلی صندوق‌های بازارگردانی مبنی بر حفظ نقدشوندگی در زمان ریزش بازار، عمدتا ابزاری حمایتی از سوی سهامداران حقیقی تلقی شد.
میثم فدایی، مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در بازار سرمایه ۶۵ صندوق بازارگردانی داریم که حجم آنها ۹۴ هزار میلیارد تومان است.
از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون این صندوق‌ها ۴۲ هزار میلیارد تومان خرید سهام و ۲۸ هزار میلیارد تومان فروش سهام انجام داده‌اند. مالک صندوق ها نیز سهامداران عمده، ناشران و بازارگردان‌ها هستند.
راهکاری در جهت جلوگیری از نزول سهام
بردیا بختیاری، کارشناس بازار سرمایه در این باره گفت: طبق جلسه فوق‌العاده شورای عالی بورس در شهریورماه سال ۱۳۹۹ تصویب شد که با سه ابزار در جهت متعادل‌سازی بازار سرمایه اقدام شود. در نتیجه از تاریخ ۱۰ مهرماه سال ۱۳۹۹ طبق دستورالعملی، ناشران به داشتن حداقل یک بازارگردان مکلف شدند. اما از همان ابتدا مفهوم بازارگردان توسط مسئولان به معنای بازارساز، حمایت از قیمت سهم و در نهایت سازوکاری جهت رشد قیمت سهم در اذهان عمومی معرفی شد که نه تنها با مفهوم اصلی فعالیت بازارگردانی زمین تا آسمان فاصله داشت، بلکه به‌نوعی مصداق بارزی از دستکاری قیمتی نیز بود. دقت کنید هیچ کجا از متن دستورالعمل ابلاغی اشاره‌ای به بازارسازی، حمایت و رشد قیمت سهم نشده است. بنابراین تغییر رویکرد چه در مفهوم و چه در کارکرد صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی، مهمتر از تعدد، منابع تحت مدیریت و بازدهی کسب‌شده توسط این صندوق‌هاست.
صدرنشینان
تینا زندی، مدیر صندوق سبدگردان کاریزما در خصوص اینکه کدام صندوق‌های بازارگردانی در رتبه نخست قرار دارند، گفت: در بخش خصوصی صندوق اختصاصی اکسیر سودا با تعداد ۶۱ نماد در رتبه اول قرار دارد؛ همچنین به طور کلی رتبه دوم را جهت بازارگردانی در میان ۶۵ صندوق بازارگردانی فعال را دارد. از لحاظ خالص ارزش دارایی‌ها، صندوق اختصاصی بازارگردانی خلیج فارس با ارزش روز ۸۵ هزار میلیارد ریال رتبه نخست را کسب کرده است. در واقع بزرگترین صندوق بازارگردانی، صندوق اختصاصی بازارگردانی خلیج فارس و بعد از آن صندوق بازارگردانی تجارت ایرانیان اعتماد و صندوق بازارگردانی صبا گستر نفت و گاز تامین است. این صندوق‌ها، جزو بزرگترین صندوق‌های بازارگردانی در بازار سرمایه هستند. ماهیت آنها نشان می‌دهد که گروه‌ها یا مجموعه‌های دولتی که شرکت‌های بیشتری را در بازار سرمایه دارند، از صندوق‌های بازارگردانی بزرگتری برخوردار هستند؛ البته صندوق‌هایی مثل تدبیرگردان فردا، صندوق‌های صبا تامین، صبا جهاد و توسعه معادن فلزات هم جزو رده‌های نخست صندوق‌های بازارگردانی هستند.
دیدگاه شما