نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال

استفاده از ارز‌های دیجیتالی داخلی یا خارجی می‌تواند تأثیر زیادی بر دور زدن تحریم‌ها داشته باشد.

فروش ارز تتر حلال است

بررسی نظر مراجع تقلید در خصوص ارز دیجیتال – علیرضا …

آیت الله وحید خراسانی نیز در رابطه با حكم معاملات بیت كوین (ارز دیجیتال) را اعلام کرده است که هر گونه خرید و فروش آن باطل می باشد. آیت الله …

حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟ | آکادمی پارسیان بورس

در ارتباط با مبادلات با ارزهای دیجیتال و خرید و فروش با آن ها برای همه ی مردم جامعه تا به حال قانونی وضع نشده است. در انتها باید به این مسئله اشاره کنیم با توجه …

استخراج و خرید و فروش ارز دیجیتال (بیت‌کوین) چه حکمی دارد؟

اگر اعتبار دریافتی، در مقابل کار حلال داده شود و خلاف قانون نباشد، اشکال شرعی ندارد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):. بیت‌کوین مالیت ندارد …

آیا خرید و فروش رمزارز‌ها شرعاً مجاز است/ نظر خاص رهبر انقلاب …

این روز‌ها در کشور خبرهای زیادی از استخراج و یا خرید و فروش رمزارز‌ها یا ارز مجازی می‌شود. حال سؤال اینجاست که آیا خرید و فروش رمزارزها …

بررسی ارزهای دیجیتال از نظر شرعی و احکام اسلامی – سرمایکس

ارز دیجیتال یا Cryptocurrency یک نوع پول الکترونیکی است، می توان گفت که هدف از طراحی ارزهای … خرید، فروش و قیمت تتر در صرافی سرمایکس.

حکم شرعی ارز دیجیتال، بیت کوین و اتریوم – Entekhab.ir

پاسخ: خرید و فروش آن باطل است. آیت الله صافی گلپایگانی سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟ پاسخ: حرام و اکل مال به باطل است …

حكم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال و بیت كوین در نظر مراجع

جواب: حكم تولید و خرید و فروش ارز دیجیتال، تابع قوانین و مقررات نظام … حرام حرام هست و صرف اینکه مردم همه انجام میدن حلال نخواهد شد .

درباره پشتوانه تتر بیشتر بدانید. چرا قیمت ارز USDT …

ارز تتر یک استیبل کوین مطمین در بازار کریپتوکارنسی است و دلار آمریکا به عنوان یک پشتوانه قدرتمند به حمایت از این ارز می‌پردازد. Missing: حلال | Must have: حلال

احکام شرعی بیت کوین و ارزهای دیجیتال حلال از دیدگاه آیت …

ارز دیجیتال مزبور با مشکل «احتمال عقلائی ضرر قابل توجه» مواجه است و از نظر شرعی دارای ارزش و مالیت نیست و نیز خرید و فروش آن حرام و باطل است …

آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟ – ارزینجا

این تصور از این واقعیت ناشی می شود که بیت کوین یک ارز دیجیتال است و نه یک ارز صادر شده توسط یک بانک مرکزی. با این حال، مانند ارزهای فیات; …

ارز دیجیتال حرام است؟ حکم معاملات ارزدیجیتال از نظر مراجع

ارز دیجیتال حرام است یا حلال؟ چرا ارز دیجیتال قمار است؟ حکم شرعی معامله ارز های دیجیتال از نگاه مراجع مختلف; حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال از …

خرید ارز دیجیتال – فروش ارز دیجیتال – صرافی ایرانیکارت

برای خرید یا فروش بیت کوین ، خرید اتریوم ، خرید تتر یا دیگر رمز ارزها همین الان اقدام کن. سوالات متداول. آیا خرید و فروش ارز دیجیتال قانونی است …

اکس نوین | خرید و فروش ارز دیجیتال | صرافی آنلاین

بازار تخصصی و امن خرید بیت کوین ، فروش بیت کوین ، خرید ترون ، چین لینک ، اتریوم ، تتر ، لایت کوین و ارزهای دیجیتال با حداقل قیمت به صورت اتوماتیک و حرفه ای.

آموزش ارز دیجیتال با تمامی نکات و کاربرد آن + PDF – چارت ایران

خرید و فروش بیت کوین بدلیل شهرت و استفاده فراوان بسیار راحت تر است. درگاه ها و سایت های بیشتری برای خرید و فروش بیت کوین وجود دارد. لایت کوین بعنوان ارز دیجیتال …

قیمت خرید ارز تتر حلال است

خرید ارز دیجیتال – فروش ارز دیجیتال – صرافی ایرانیکارت … چرا ارز دیجیتالی بیت کوین حلال تر از پول‌های سنتی است؟

خرید و فروش ارز دیجیتال حلال است – film118

بازار تخصصی و امن خرید بیت کوین ، فروش بیت کوین ، خرید ترون ، چین لینک ، اتریوم ، تتر ، لایت کوین و ارزهای دیجیتال با حداقل قیمت به صورت اتوماتیک و حرفه ای.

ارز دیجیتال از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ – صرافی کوینکس

در رابطه با بازار ارز دیجیتال و خرید و فروش ارز که امروزه سر و صدای زیادی در دنیا به پا کرده است، از نظر شرعی نظرات مختلفی وجود دارد.

معامله جفت ارز دیجیتال چیست و چگونه انجام می‌شود؟ | بلاگ …

دش- ریال; تتر- ریال. خرید و فروش رمزارزها بر پایه تتر در صرافی والکس به صورت زیر است: بیت کوین- تتر; اتریوم- … Missing: حلال | Must have: حلال

بهترین صرافی ارز دیجیتال ایرانی | بروزرسانی مهر ۱۴۰۱

آیا تاکنون صرافی ایرانی توانسته مجوز خرید و نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال فروش بیت کوین بگیرد؟ … آبان تتر یکی از صرافی های ایرانی است که حدود ۳ سال است مشغول به کار است …

آیا از نظر اسلام بیت کوین حلال است یا حرام – مهر‌ارز

از طرف دیگر، در معاملات اسپات، کاربران ارز دیجیتال خریده و آن را در کیف پول خود ذخیره می کند. آنها گزینه های خرید، فروش و مبادله رمزارز را در …

معرفی صرافی معتبر ارز دیجیتال ایرانی/بهترین … – بیت پین

در کدام صرافی برای خرید و فروش ارز دیجیتال ثبت‌نام کنیم؟ … صرافی آبان تتر یکی از صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی است که فعالیت خود را در سال …

ارز دیجیتال ترون (TRX) چیست؟ به همراه نمودار و قیمت لحظه ای آن

ارز دیجیتال ترون با نشانه‌ی اختصاری TRX، ارز داخلی بلاک چین ترون است. … اقدام به خرید ارزهای دیجیتال دیگری مانند بیت کوین، اتریوم و یا تتر نموده و سپس در …

حکم شرعی خرید و فروش استیبل کوین‌ها چیست؟ – انصاف نیوز

شاید مشهورترین استیبل کوین از این دسته، دلار تتر یا USDT باشد. قیمت دلار تتر همیشه معادل یک دلار است و بنیاد تتر به‌عنوان نهادِ پشتیبانِ این …

آموزش ارز دیجیتال و کسب درآمد دلاری فوق العاده در آکادمی هلاکوئی

آموزش ارز دیجیتال در به روزترین آکادمی آموزشی رمز ارزها به صورت کاملا تخصصی ؛ از مقدماتی تا پیشرفته و کسب بهترین درآمدهای دلاری.

حکم شرعی خرید، فروش و استخراج پول رمز پایه دیجیتال …

یکی از عمده مسائل در خرید و فروش این پولهای رمز پایه این هست که آیا این مالیت دارد … همین که مردم می پرسند بیت کوین حلال است یا حرام است؟

آموزش ارز دیجیتال – بهترین دوره آموزش رمزارز از صفر تا صد

اگر نیاز به خرید و فروش دائمی ارز دیجیتال دارید و قصد یک شبه پولدار شدن را … در فیلم آموزش ارز دیجیتال کمی مفصل تر در مورد آن ها توضیح داده ام و بهتر است …

خرید و فروش – پرسش و پاسخ – پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع …

پاسخ: فروش گوشت خوک حتی برای کسانی که آن را حلال می انگارند جایز نیست و فرق … ۶ پرسش: آیا جایز است از مغازه هایی خرید کرد که آنها قسمتی از سود کار خود را …

ربـا،کاهش ارزش پول وسود بانکی – دانشگاه شهید بهشتی

پاسخ: اگر برابر عقود اسلامی، مانند مضاربه باشد، جایز است و سود آن حلال است. در برخی تعاونی‌های دوستانه، هر ماه به قید قرعه، به یک …

حکم شرعی ارز دیجیتال و بیت کوین چیست؟ – صرافی فینیکس

پدیده‌های نوظهور اقتصادی همواره برای مسلمانان جهان یک پرسش اساسی مطرح می‌کنند: آیا این پدیده براساس دستورات شریعت حلال است؟

چرا معاملات بیت‌کوین اشکال شرعی دارد؟/ هیچ مرجعی فتوا به …

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، آ‌نچه تحت عناوین ارز دیجیتال، بیت‌کوین، و پول مجازی خوانده می‌شود، نوعی پول است که به‌‌صورت …

آیا خرید و فروش ارز دیجیتال حلال است – دکتر حمیدی

آیا معامله و خرید و فروش و سود حاصله از ارز دیجیتال جایز و حلال است؟ آیا مشتری مالک می شود؟ … چرا ارز دیجیتالی بیت کوین حلال تر از پول‌های سنتی است؟

دیدگاه رهبر معظم انقلاب در خصوص خرید و فروش ارز دیجیتال

سلام ،داشتن دستگاه ماینر و تولید ارز مجازی چی؟حلال است یا حرام؟ US ۱۱:۲۳ – ۱۴۰۰/۰۱/۱۶. 22 13.

آیا ارز دیجیتال حرام است؟ – بورس فردا

بطور کلی می توان گفت حرام یا حلال بودن ارز دیجیتال هنوز بطور حتم مشخص نیست چراکه حکم شرعی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال از نظر مراجع مختلف …

فتوا و حکم شرعی خرید و فروش ارز دیجیتال از دیدگاه مراجع و …

می پردازیم، قرار است ببینیم آیا از دیدگاه مراجع شیعه و اهل سنت ارز دیجیتال حلال است یا حرام. همراه داتیس نتورک باشید.

خطر از دست رفتن ارزهای دیجیتال، مردم ایران را تهدید می‌کند؟ – …

همزمان با تقویت پول‌های ملی در مقابل دلار، جایگاه ارزهای دیجیتال نیز به سرعت در حال ارتقا است به طوری که برخی کشورها اقدام به پذیرش ارزهای …

تتر ایران | بهترین صرافی ارز دیجیتال برای خرید و فروش …

تتر یک ارز ترکیبی و یک ارز پایدار رمزنگاری بر پایه ارز فیات است. ارزش آن به ارزش ارزهای فیات پیوند یا به عبارت بهتر، نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال متصل شده است. Missing: حلال | Must have: حلال

آیا خرید و فروش بیت کوین و ارز دیجیتال حلال است؟

اما برخی این سوال را دارند که آیا ارز دیجیتال و بخصوص بیت کوین حلال است؟ بدیهی است که نظر فقها و علما درباره حکم شرعی ارز دیجیتال و استفاده از …

مراکز فروش کنسرو تن ماهی درجه یک در ایران – تابناک | TABNAK

کنسرو تن ماهی شبنم یکی از بهترین نوع کنسرو است که بسیار خوشمزه بوده … مراجعه کنید مشاهده می کنید که قیمت ها بسیار ارزان تر و به صرفه تر می …

کووید ۱۹ برای بیماران قلبی خطرناک تر است – تابناک | …

به گفته محققان، افراد مبتلا به بیماری قلبی در معرض خطر بیشتر ابتلا به کووید ۱۹ شدید بوده و هستند.

خرید ارز دیجیتال، فروش ارز دیجیتال، قیمت ارز دیجیتال | …

عملکرد ارزهای دیجیتال چگونه است؟ خرید و فروش ارز دیجیتال. بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال به عنوان اختراعی جانبی در حین کار کردن روی پروژه پول دیجیتالی راه … Missing: حلال | Must have: حلال

ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تعداد آیات سوره به اتفاق مفسران و منابع، ۵ آیه است. محتوای سوره شامل دستور و توصیه به پیامبر اسلام برای استعاذه به خدا برای در امان ماندن از سه شرِ شب، حسودان و …

همشهری آنلاین، سایت خبری روزنامه همشهری | hamshahrionline

تازه‌ ترین اخبار سیاسی، بین الملل، اجتماعی، ورزشی و اقتصادی را در همشهری آنلاین بخوانید. hamshahri,hamshahrionline,ilaivdd.

آیا ارز دیجیتال حلال است؟ نظر مراجع تقلید – ایران متا

آیا ارز دیجیتال حلال است؟ در کشور ما زمزمه‌هایی در خصوص حلال و یا حرام بودن خرید و فروش ارزهای دیجیتال به گوش می‌رسد.

حمله تند ابطحی به شورای انقلاب فرهنگی/ حقوقتان حلال است آیا؟

یک فعال سیاسی اصلاح طلب در توئیتی از اعزام دانش آموزان به کانون اصلاح وتربیت انتقاد کرد.

این کوچه بن بست است؛ گاز ندهید! – Asriran

ادامه محدودیت ها نه تنها به آرام سازی محیط نمی انجامد که بحران را عمیق تر می کند. کسانی که تا کنون سرگرم کار خود در فضای مجازی و پلتفرم هایش …

این ۹ غذا را هیچگاه از رژیم تان حذف نکنید! – روزنامه رسالت

این در حالی است که برخی کربوهیدرات‌ها را تحت هیچ شرایطی نباید از رژیم … فیبر بالا و ریزمغذی‌هایی است که ۴۰ درصد آن‌ها از نوع حلال بوده و …

با ممنوع‌التصویر کردن، خود تحریمی هنری نکنید – الف

تصاویر مغشوش است و هر آنچه می‌بینیم با آن چه هست تفاوت دارد. … و از همه مهم تر و بالاتر میلیون‌ها نفر آحاد مردم این سرزمین را با چه دلیل …

بهترین گوشی های پوکو شیائومی [مهر 1401] – تکراتو

زیربرند پوکو از مهمترین زیربرندهای شیائومی است. … گرچه تنوع گوشی های Xiaomi Poco نسبت به دیگر گوشی های شیائومی کم تر است، اما عملکرد بی …

خرید ارز دیجیتال | فروش ارز دیجیتال | کیف پول ارز دیجیتال

اگر نگاهی به مسیر پیشرفت ارزهای دیجیتال بکنید ، ایمان می آورید که دنیا در حال تغییر است. سال 1390 تمامی افراد بزرگ میگفتند کسی از بیت کوین استفاده نخواهد کرد ، … Missing: حلال | Must have: حلال

آرامش در لاله زار / چرا اغتشاشگران دیروز بازار را هدف گرفتند؟

بررسی میدانی خبرنگار مهر از بازار لاله زار حاکی است کسبه این خیابان با آرامش به دنبال کسب درآمد حلال هستند و اغتشاش گران روز گذشته تنها …

جزئیات کامل از کلاهبرداری در برخی پمپ بنزین ها + فیلم

ماجرا از این قرار است که متصدیان پس از برداشت مبلغ بنزین برخی … فردا صبح جایگاه بخاطر 20هزار پلمپ میشه چندتا خانواده محتاج تر از قبل میشن …

گزارش سازمان «نصر» از ضرر و زیان ناشی از اختلال و قطعی …

اکثر کسب و کارهای اینترنتی، در زمینه فروش کالا و خدمات فعالیت می‌کنند … شده، برآورد آن‌ها از ضرر و زیان و خسارت روزانه‌ای است که در شرایط …

فال قهوه سریع روزانه؛ فال قهوه امروز ۱۸ مهر ۱۴۰۱ – اقتصاد آنلاین

برای پیشگویی دقیق تر فال بیننده می بایست به تفاسیر مربوط به این بروج … قهوه از این ماده، نوشیدنی اصلی و مهم مجالس پذیرایی را ساخته است.

فضای رهاشده مجازی به دنبال استحاله فکری و فرهنگی است – …

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رضوی از یاسوج، آیت الله «سید نصیر … خدا پرست نیست و حلال حرام نمی کند مثل حیوانات، بلکه گمراه تر از آنان است و …

رییس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران: «خشم نسبت به حکومت

اعتراض‌های شهریور ۱۴۰۱ فقط مساله حجاب و گشت ارشاد نیست. وی معتقد است هر اعتراضی یک کاتالیزور دارد. به طور مثال در آبان ۱۳۹۸ کاتالیزور، مساله …

دانلود سریال جیران قسمت بیست و ششم 26 – ایمنا

برای اولاد آدم هیچ قلعه ای محکم تر از عشق نیست. بدهید همه جا جار بزنند که: … سریال جیران به کارگردانی حسن فتحی در سال ۱۴۰۰ ساخته شده است.

متن کامل پیش گویی های شاه نعمت الله ولی درباره آینده ایران

عدد مزبور با هیچ یک از ارقام تاریخی در مورد ناصرالدین شاه تناسبی ندارد و نزدیک تر آن است که بگوییم مربوط به سن او در هنگام تاجگذاری باشد که …

ولایتی: ناتو منتظر شلیک گلوله‌ای در جهان است تا مداخله کند

ولایتی در بخش دیگری از این گفت وگو خاطرنشان کرد: «همکاری تجاری روسیه و چین با ارزهای داخلی، آن‌ها را از وابستگی به دلار دور نگه می‌دارد». وی …

همه چیز در مورد اسید فسفریک – روند بازار

در ادامه با استفاده از حلال ها می توان فلزات سنگین و فلوئور را از آن جدا کرد و محصولی با کیفیت تر برای مصارف غذایی به دست آورد.

جزئیات مهم از تصویب طرح ساماندهی استخدام کارکنان دولت

رامین اناری نماینده کارگران قراردادی و شرکتی سراسر کشور که پیگیر مساله در مجلس است و از طریق ارتباط با نمایندگان موضوع را دنبال می‌کند؛ در …

یکی از ستون‌های دیوان محاسبات مردم‌ پایه کردن دیوان است – دانا

سلطانی وش گفت: قطعاً یکی از ستون های دیوان محاسبات در انجام … سرباز کوچک امام، صباح و چشم تر، لیلا نظری گیلانده نویسنده کتاب‌های حاج جلال، …

واکنش علی کریمی به استوری داغ دختر شهید | تصویر

خرداد: پس از اعتراض آسیه باکری، فرزند شهید باکری به صحبت‌های تند رائفی پور درباره … حق با دختر باکری هست چه ربطی داره یعنی حتما آمریکا و انگلیس که بچه های …

حرف‌های جدید عارف غلامی پس از تجمعات مردمی – برترین ها

فوتبال فراتر از یک بازی است. قبل از اینکه همه مردم رنگ آبی، قرمز، زرد، سبز و… را انتخاب کنند، هموطن ما هستند. از هواداران رقیب تشکر می کنم …

بیمه، عیدی، سنوات در شرکت شیمی گستر اتحاد – ای استخدام – …

… و تولید انواع رنگ و حلال های شیمیایی جهت فروش و هماهنگی های مربوطه، ثبت … دستگاهی که آب مصرف نمی کند و از نمونه های دیگر ایمن تر است …

بررسی فقهی و حقوقی رمزارزها با تمرکز بر ارز دیجیتال بانک مرکزی

جهان فقه و حقوق، دنیای اعتبار است. فقیه در آموزه‌های شرعی و حقوق‌دان با وضع قاعده حقوقی، به دنیای «بایدها» وارد می­شوند. از طرفی رمزارز یکی از جدیدترین نوآوری‌ها در عرصه فناوری‌های مالی بوده که روندی تکاملی و پرشتاب را دنبال می‌کند. به نظر می‌رسد با طراحی خلاقانه بتواند نظام‌های مالی را دستخوش تغییر کند. رمزارزها پروتکل‌هایی ضروری هستند که با استفاده از فناوری رمزنگاری طراحی شده­اند و امکان اعتبارسنجی تراکنش‌ها را بدون نیاز به شخص ثالث قابل‌اطمینان مانند بانک‌ها فراهم می‌کنند. پیش از پرداختن به چالش‌های فقهی و حقوقی رمزارزها، آشنایی اجمالی با اصطلاحات و مفاهیم این حوزه ضروری است.

در نظام حقوقی ایران، فقیه و حقوق‌دان در کنار یکدیگر برای تفکیک جعل و اصل فعالیت می­کنند. فناوری­های نوین یکی از عرصه­هایی است که نظام فقهی و حقوقی به آن توجه ویژه­ای می­کنند. انقلاب اطلاعات و پیشرفت فناوری، زمینه و زمانه امروز ما را چنان دستخوش دگرگونی کرده که غفلت از آن، نتیجه‌ای جز وهن نظام حقوقی در پی نخواهد داشت. حقوق‌دان باید از برج عاج محافظه‌کاری و جزم‌اندیشی پایین بیاید و چون نوآموزی در پی کشف وقایع و تغییرات زمانه، بکوشد با این قافله هم‌راستا شود؛ حتی به قیمت حیرانی در آغاز راه.

توسعه دانش رمزنگاری یکی از این عرصه‌هاست که در دوره اخیر زمینه ایجاد اصلاحات اساسی در ساختار نظام‌های اقتصادی، مالی و پولی را فراهم کرده و منجر به شکل‌گیری پدیده‌های نوینی چون رمزارزها و توکن‌ها شده است. تحولات جهانی و توسعه روزافزون رمزارزها در سطح بین‌المللی، نظام‌های حقوقی و قانون‌گذاری را نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال بر آن داشته تا ضمن اشراف کامل بر ابعاد موضوعی، کمر بر تمشیت جوانب حقوقی آن بربندند. بر همین اساس، نظام حقوقی ایران نیز، تلاش‌هایی را در راستای موضوع‌شناسی، سنجش مزایا و مخاطرات و درنهایت تقنین و ریل‌گذاری معمول داشته که به دلیل ابهامات فقهی، عمدتاً در همان مراحل اولیه متوقف مانده است.

این چالش اما برای نظام حقوقی ایران، چیز تازه‌ای نیست. نمونه‌های بی‌شماری ازاین‌دست نزاع‌ها را می‌توان در تاریخ تقنین در ایران سراغ گرفت. مقاومت فقه در برابر «مال» دانستن حقوق و منافع و دستاوردهای علمی و هنری از همین جمله است.

موضوع‌شناسی، مفاهیم و مبانی

ارز دیجیتال از عام‌ترین مفاهیم حوزه انقلاب اطلاعات و پیشرفت فناوری است. ارزهای دیجیتال به­صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل شده و غیرملموس هستند؛ مانند موجودی حساب بانکی که اسکناس‌ غیرفیزیکی است. ارز مجازی زیرمجموعه‌ای از ارز دیجیتال است؛ این نوع ارز لزوماً با پول بانکی ارتباط ندارد؛ این ارزها از یک منظر، به قابلِ تبدیل و غیرقابلِ تبدیل تقسیم می‌شوند. ارز مجازی غیرقابلِ تبدیل امکان تبدیل‌شدن به پول‌های رایج بانکی را ندارد؛ همانند پول‌هایی که در بازی‌های کامپیوتری وجود دارند و تنها امکان استفاده در محیط بازی برای آن‌ها متصور است.

ارزهای مجازی قابل تبدیل خود به دو گروه متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند. مشهورترین مثال برای ارزهای مجازی قابل تبدیل «وِب‌مانی» است. بر اساس دسته‌بندی صندوق بین‌المللی پول، نهایتاً آن دسته از ارزهای مجازی قابل تبدیل که غیرمتمرکز نیز هستند، رمزارز تعریف شده‌اند. به عبارت بهتر، رمزارز همچون بیت‌کوین نوعی ارز مجازی است که از قابلیت تبدیل‌شدن به پول رایج برخوردار است و هیچ‌گونه وابستگی به یک نهاد مرکزی همچون بانک مرکزی ندارد؛ لذا توجه به این نکته ضروری است که همه رمزارزها ارز مجازی و ارز دیجیتال هستند، ولی برعکس آن لزوماً صادق نیست.

توکن نیز نماینده یک دارایی تاییدشده و دارای ارزش مانند ارز، طلا، حواله، آیتم‌های بازی‌های کامپیوتری و… است. به‌عبارت‌دیگر، توکن یک موجودیت رمزینه است که یک ارزش واقعی یا مجازی را در بستر پلتفرم زنجیره‌بلوک نمایندگی می‌کند. درواقع، می‌توان گفت که معمولاً رمزارزها توکن هستند، ولی توکن‌ها لزوماً رمزارز نیستند. در پژوهش‌های این حوزه عموماً این دو مفهوم معادل هم تصور می‌شوند؛ درحالی‌که رمزارز صرفاً نوع خاصی از توکن است.

طبق گزارش پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در خصوص رمزارزها و توکن‌ها، CBDC یا همان ارز دیجیتال بانک مرکزی، شکل الکترونیک همان پولی است که توسط بانک مرکزی خلق و صادر می‌شود و قابلیت آن را دارد که منطبق بر اصول رمزنگاری، در یک بستر توزیع‌شده و به‌صورت فردبه‌فرد بدون دخالت هیچ نهاد واسط پرداخت تبادل شود. این نوع رمزارز به پشتوانه پول ملی کشور (ریال) صادر می‌شود.

با این مقدمه، بپردازیم به مسائل فقهی.

ابعاد فقهی رمزارزها با تمرکز بر ارز دیجیتال بانک مرکزی

ورود رمزارزها به نظام حقوقی ایران، همانند هر موضوع دیگری موکول بر انطباق با موازین فقهی است. فقیه معاصر برای حکم به جواز و مشروعیت‌بخشی به هر موضوع تازه‌ای به اصول و قواعد کلی فقهی رجوع و با کاربست آن، حکم نهایی را از دل شریعت استخراج می‌کند.

اصل صحت و لزوم قراردادها

بر اساس شریعت اسلام، اصل بر آن است که کلیه ابزارها و راهکارهای جدید که در زمان مختلف جهت پاسخ‌گویی به نیازهای هر عصر و دوره‌ای ابداع می‌شود، به لحاظ شرعی مورد تایید است، مگر آنکه خلاف یکی از ضوابط شریعت (مانند ربا یا قمار) باشد. علاوه بر این، اصل اولی در قراردادها «لزوم» است، مگر اینکه «جواز» یک قرارداد با دلیل خاص ثابت شود.

با توجه به این مطلب، می‌توان این اصل را این‌گونه تعریف کرد: «عهد و پیمانی که از منظر عرف و عقلا قرارداد و عقد محسوب شود، از دیدگاه شرع صحیح و لازم است؛ مگر اینکه دلیل خاص یا عامی برخلاف آن اقامه شود.» لذا بعد از احراز عرفی صدق معامله، اگر به هر دلیلی در صحت شرعی شک داشته باشیم، تا زمانی که دلیل خاص یا عام بر بطلان معامله نباشد، معامله از نظر شرعی صحیح است و آثار معامله بر آن مترتب می‌شود. دراین‌خصوص، تفاوتی بین معاملات رایج در صدر اسلام و معاملات جدید وجود ندارد. همان گونه که ملاحظه می‌شود در این باره، همین‌که «عرف» و «نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال بنای عقلا» حکم به روایی و مشروعیت یک قرارداد داد، فقیه هم با تکیه بر اصل صحت، آن را صحیح می‌پندارد مگر آنکه یک دلیل قطعی شرعی برخلاف آن حکم کند.

عرفی بودن مفهوم پول

دراین‌خصوص توجه به این نکته ضروری است که مفهوم پول اختراع شریعت نبوده و پدیده‌ای عرفی است و همان‌طور که پول درهم و دینار در عصر پیامبر رایج بود و مورد نهی شرعی قرار نگرفت، پول‌های اعتباری و بدون پشتوانه امروزی نیز همین وضعیت را دارد؛ یعنی پدیده‌ای عرفی نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال است که در چارچوب شریعت مورد پذیرش واقع می‌شود. براین‌اساس، اگر در آینده رمزارزها کارکرد پول پیدا کند و بتواند وظایف و کارکردهای اصلی پول شامل وسیله مبادله، معیار سنجش، ذخیره ارزش، و معیار پرداخت‌های معوق را ایفا کند، امکان پذیرش آن‌ها به‌عنوان پول به لحاظ شرعی با محدودیت خاصی مواجه نیست؛ چراکه اساساً پول مفهومی عرفی است و نه ابداع شریعت.

عرفی بودن مفهوم مال و مالیت

از منظر فقه اسلامی، مال و مالیت اساساً «مفهومی عرفی انتزاعی» است و نه «مفهومی شرعی». درواقع، معیار و مرجع برای تشخیص مال بودن و مالیت داشتن یک شیء صرفاً عرف است و برای استخراج این موضوع نیز باید به عرف مراجعه کرد. به‌عبارت‌دیگر، آنچه اعتبار دارد مالیت عرفی است و نه مالیت شرعی؛ لذا اگر فرض شود که یک شیء از نظر شارع مقدس مال نیست، ولی از نظر عرف مال محسوب می‌شود، این موضوع بر مال دانستن آن شیء خللی وارد نمی‌کند؛ بنابراین، اساساً ساقط کردن مالیت عرفی اشیا در وسع شریعت نیست و آنچه شریعت می‌تواند انجام دهد، جلوگیری از آثار معاملات به‌صورت کلی یا جزئی است و نه سلب کردن جایگاه و اعتبار عرف در تعیین مالیت اشیاء.

معتبر دانستن تمام انگیزه‌های عقلایی در شریعت

تمام انگیزه‌هایی که افراد به دلیل آن‌ها به انجام‌دادن معاملات اقدام می‌کنند، به لحاظ شرعی مورد تایید است، مگر آنکه نهی خاصی وجود داشته باشد. مثلاً خرید کالاها و خدمات به‌قصد مصرف، سرمایه‌گذاری، کسب سود، سیاستگذاری پولی و مالی، و غیره صحیح است. البته پذیرش تمام انگیزه‌های عقلایی محدود به ضوابط کلی شریعت اسلامی مانند ربا، قمار، غرر، و ضرر است.

همان گونه که ملاحظه می‌شود، فقیه در مواجهه با مسائل مستحدث، مایل است تا جایی که به اصول کلی شریعت اسلامی خدشه‌ای وارد نشود، عرفِ عقلای اجتماع را محترم شمارد و جز در مواردی که شارع مقدس نهی کرده، مانع اصل آزادی قراردادی و جریان آزاد دادوستد میان افراد اجتماع نشود؛ اما این تمایل به معتبر دانستن عرف و بنای عقلا را باید در چارچوب موانع فقهی نگریست.

شبهات فقهی

مهم‌ترین این شبهات و موانع عبارت است از:

ضرری بودن: ضرری بودن رمزارزهای جهان‌روا نه در سطح فردی نه در سطح اجتماع، امری قطعی محسوب نمی‌شود. در سطح فردی اگر افراد با اطلاع مناسب به خریدوفروش رمزارزهای جهان‌روا اقدام کنند و از این محل ضرری متوجه آن‌ها شود، از نوع پذیرش ریسک و انجام معاملات پرمخاطره محسوب می‌شود که در ذیل قاعده فقهی اقدام مطرح است و نمی‌توان آن را فعلی ضرری دانست. همان‌طور که افراد در بازارهای سرمایه و بدهی می‌توانند به خرید دارایی‌های مالی پرریسک اقدام کنند و این فعل را نمی‌توان الزاماً ضرری محسوب کرد.

در سطح جامعه و حاکمیت نیز دلیلی وجود ندارد که معاملات رمزارزها را الزاماً ضرری محسوب کرد. همان‌طور که در بسیاری از کشورها رمزارزها به‌عنوان ابزار پرداخت، دارایی مالی و کالا جایگاه قانونی مشخص پیدا کرده‌اند و توسعه آن‌ها نه‌تنها ضرری برای کل اقتصاد و حاکمیت ایجاد نکرده، بلکه با کاهش هزینه‌های مبادلاتی و افزایش سرعت مبادلات، زمینه افزایش کارایی در بازارهای مالی را فراهم کرده است.

ربا و قمار: ربا در ذات این رمزارزها راه ندارد و می‌توان از رمزارزهای جهان‌روا در قالب معاملاتی غیر قرضی استفاده کرد. مسئله قمار نیز به طور ذاتی در رابطه با آن‌ها مطرح نیست؛ زیرا اگر بر اساس نظر مشهور فقهی قمار شامل دو حالت یعنی «بازی با وسایل (آلات) مخصوص قمار، چه با شرط‌بندی (مراهنه) باشد و چه بدون آن» و «هر نوع بازی همراه با شرط‌بندی» در نظر گرفته شود، معاملات رمزارزهای جهان‌روا شامل هیچ‌کدام نمی‌شود؛ زیرا رمزارز از وسایل مخصوص قمار نیست و اساساً بدون شرط‌بندی انجام می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، اساساً منطق شرط‌بندی در رمزارزها قابل‌تصور نیست و سود یک فرد الزاماً معادل زیان طرف دیگر محسوب نمی‌شود.

مالیت: در خصوص شبهه مالیت اشیا، همان گونه که پیش‌تر ذکرش آمد، فقیه می‌کوشد برای این سؤال که «چرا برخی از اشیاء نزد عرف، «مال» شناخته می‌شود و برخی دیگر مال به‌حساب نمی‌آید؟» پاسخی درخور بیابد. درواقع، فقیه با تامل در عرف عقلا بر آن است که دریابد ملاک مال به‌حساب‌آمدن یک شیء نزد مردم چیست؟

پاسخی اجمالی که تقریباً تمام فقها در رابطه با آن اتفاق‌نظر دارند آن است که ملاک مال دانستن یک شیء، وجود نفع عقلایی در آن و به تعبیر دیگر منفعت محلَّله مقصوده است؛ یعنی منفعت حلالی که موردتوجه و قصد عقلا قرار می‌گیرد. اما پاسخ به این سؤال که مقصود از منفعت عقلایی چیست؟ فقیهان را به دو گروه تقسیم می‌کند؛ یکی آن‌هایی که ملاک عقلایی بودن منفعت را وجود هر نوع نفع عقلایی جهت ایجاد مالیت می‌دانند و دیگری آن‌هایی که وجود نفع عقلاییِ نوعی را برای ایجاد مالیت ضروری می‌پندارند.

دیدگاه گروه نخست که وجود هر نوع عرضه و تقاضا برای یک شیء را برای ایجاد مالیت کافی می‌داند و به ایجاد عرف عام جهت شکل‌گیری مالیت بی‌توجه است، منطقی‌تر و بیشتر هم‌راستا با نیازهای روز جوامع به نظر می‌رسد. براین‌اساس، «مالیت یک شیء هم از جهت اصل تحققش و هم از جهت مقدار مالیتش، بستگی به عرضه و تقاضا دارد. پس چیزی که هیچ منفعت ندارد، اگر به‌خاطر خرید و حفظ کردنش و یا خرید و معدوم کردنش غرض سیاسی دولت (یا سایر غرض‌های عقلایی) به آن تعلق بگیرد و وجود چنین غرض‌هایی نسبت به آن شیء سبب رغبت به خرید آن شود، خود وجود این رغبت و تقاضا سبب ایجاد مالیت در شیء خواهد شد.» بنابراین ملاک اصلی مالیت صرفاً وجود هر نوع تقاضا و شکل‌گیری بازار است و لازم نیست اکثر عقلا وجود چنین نفعی را در شیء تایید کنند.

غرر: در فقه اسلامی، به معامله‌ای که در آن نوعی از خدعه یا خطر وجود داشته باشد، معامله غرری گفته می‌شود. در بررسی شبهه غرری بودن معاملات حوزه رمزارزها را باید به رابطه مفهومی غرر و ریسک توجه کرد. درواقع، اگر ریسک و عدم اطمینان ناشی از جهل و ابهام در ارکان قرارداد (مانند ثمن و مثمن در قرارداد بیع) باشد، مصداق غرر خواهد بود؛ اما چنانچه ریسک ناشی از ابهام و جهل نسبت به آینده دارایی باشد، مصداق غرر نیست و ازاین‌حیث معامله اشکالی نخواهد داشت.

در رابطه با رمزارزهای جهان‌روا نیز زمانی که فرد به خرید آن‌ها اقدام می‌کند، از مقدار، ارزش دلاری یا ریالی آن‌ها، زمان تحویل، و غیره اطلاعات کامل دارد و فقط ممکن است اگر رمزارزها را نگه دارد در آینده با نوسانات قیمتی و ریسک مواجه شود. در اینجا ابهامی در ارکان قرارداد وجود ندارد و این ریسک منجر به ایجاد جهل و ابهام در ارکان قرارداد نمی‌شود و ازاین‌رو، چالش غرر در مورد رمزارزهای جهان‌روا قابل پذیرش نیست.

نتیجه

انبان فقه را محدود دانستن به قواعدی خاک‌گرفته و ناکارآمد در پاسخ‌گویی به نیازهای روز، خطایی راهبردی است که محقق و مقنن را به انتزاع از واقعیات سوق خواهد داد. توشه‌دان فقیه معاصر پر است از ابزارهایی که می‌تواند گره از کار فروبسته این نیازها بگشاید و راه سازگاری نظام حقوقی با پیشامدهای نو را هموار سازد. نه فقیه به‌تنهایی و با رویکرد تفوق‌جویانه یارای تمشیت امور را خواهد داشت و نه حقوق‌دان با کوفتن بر طبل تک‌صدایی که هم‌جواری و همپایی این دو است که می‌تواند با تمسک به ضوابط و قواعد فقهی از یک سو، و انطباق با اصول بنیادین حقوقی نیازهای زمانه را بازشناخته و رخت قانون بر تن آن کند.

ظهور و توسعه رمزارزها نه اولین نمونه این چالش‌هاست و نه آخرینش خواهد بود. تمرکز و تاکید بر قرائت عرفی و زمانمند از ضوابط فقهی، زمینه را برای برون‌رفت از چالش‌هایی ازاین‌دست مهیا خواهد ساخت. شفافیت بالا در ساختار و ماهیت فنی رمزارزها ازجمله ارز دیجیتال بانک مرکزی که با ثبت همیشگی و تغییرناپذیر تراکنش‌ها بر بستر بلاک‌چین، امکان ارزیابی و صحت‌سنجی را میسر می‌سازد، می‌تواند خود اماره‌ای باشد برای پذیرش فقهی مالیت آن‌ها. از سوی دیگر، مسئولیت قانونی و حقوقی مشخص و تعریف‌شده بانک مرکزی در خصوص این رمزارز، ایراد نبود معتبِر (اعتباردهنده) را نیز رفع می‌کند. ازاین‌رو، تفاوتی میان CBDC با ریال وجود نخواهد داشت. فقط در توسعه این واحد پولی جدید از بستر بلاک‌چین و دفاتر کل توزیع‌شده استفاده شده است. ایراداتی از قبیل پول‌شویی، تامین مالی تروریسم، فرار مالیاتی، تسلط بیگانگان و قاعده نفی سبیل و اخلال در نظام اسلامی نیز محلی از اعراب ندارد؛ چراکه این موارد جزو اوصاف ذاتی رمزارزها نیست.

به هر روی، طرح شبهات فقهی و حقوقی، هرچند به اشراف بیشتر بر ابعاد موضوعی امر و استحکام چهارچوب حکمی آن منجر می‌شود، نباید فقیه و حقوق‌دان را از مواجهه با مسائل نو برحذر داشت.

مقایسه بیت‌کوین و گلدکوئست

خبرگزاری ایکنا نوشت: حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی، با اشاره به موافقت دولت با استخراج ارزهای دیجیتال و به ویژه بیت‎کوین، به بیان نکاتی درباره این مصوبه و همچنین ابعاد شرعی استفاده از ارزهای دیجیتال پرداخت و گفت: در مورد ارزهای موجود همانند بیت‌کوین، لایت کوین و . هنوز مسائل شرعی آن‌ها برطرف نشده است. بنابراین حتی اگر مقامات پولی ما هم اجازه دهند، از نظر شرعی فعلاً نمی‌‌توانیم مجوز استفاده از این پول‌ها را صادر کنیم.

شبهات جدی شرعی وارده به ارزهای دیجیتال

وی با اشاره به برگزاری جلسات فقهی در مورد ارزهای دیجیتال گفت: در جلسات متعددی که با اساتید اقتصاد اسلامی و همکاران داشته‌ایم و با بحث‌های مفصلی که صورت گرفت عقل جمعی و اکثر اساتید فاضل حوزوی که این مسائل را بلد هستند و نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال با موضوع‌شناسی‌هایی که صورت گرفت معتقد بودند که نباید از این ارزهای دیجیتال استفاده کرد، چراکه شبهات جدی درباره آن‌ها وجود دارد که هنوز حل نشده است.

معصومی‌نیا بیان کرد: برای مثالی در این زمینه می‌توان یکی از شبهاتی را که در مورد بیت‌کوین و امثالهم وجود دارد غَرَری بودن آن‌ها دانست. از سوی دیگر هر چیزی که قرار باشد با آن مبادله صورت گیرد باید در ابتدا مالّیت آن محرز شود. مالّیت هم یک امر عرفی است و در واقع در دست نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال شرع نیست. وقتی از نظر عرفی احراز شد که فلان چیزی، مال هست، سپس شارع مقدس، یعنی خدا، پیغمبر(ص)، کتاب و سنت هم برای آن احکامی را بیان می‌کنند.

اهمیت توجه به مقوله مالّیت درباره ارزهای مجازی

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: ممکن است شارع مقدس، در بیان احکام، آن موضوع را توسعه دهد یا تضعیف کند یا تبصره‌هایی به آن بزند. بنابراین می‌دانیم که مالّیت یک چیز امری عرفی است. برای مثال دقت کنید که مردم در مقابل چه چیزی حاضر هستند پول پرداخت کنند. مردم در قبال مواردی همانند برنج و میوه پولی را پرداخت می‌کنند چراکه از نظر عرف این‌ها مال هستند.

مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی یادآور شد: در مورد بیت‌کوین از همین قدم اول که آیا مال هست یا نه؟ اتفاق نظری وجود ندارد چراکه درست است که عده‌ای در برابر بیت‌کوین پول می‌دهند ولی به دلایل مختلفی ممکن است بگوییم که این مالّیت، توهمی است و واقعیت ندارد. این در واقع شبیه این است که کالایی در بازار وجود داشته باشد که عده‌ای حاضر باشند در برابر آن پول بدهند اما اگر مقداری زمان بگذرد و موضوع برای آنها روشن شود، بفهمند که تا الان اشتباه کرده‌اند.

ماهیت پول‌های مجازی توهمی است

وی تصریح کرد: ممکن است کالایی وجود داشته باشد و عده‌ای گمان کنند کالایی خوب است و مثلاً ۲۰ درصد مردم حاضر هستند که در مقابل آن پول بدهند ولی ۸۰ درصد معتقد هستند که مال واقعی نیست بلکه تقلبی است. در مورد بیت‌کوین هم وضعیت همین‌گونه است چراکه در همان قدم اول این اختلاف در مورد آن وجود دارد که آیا مالیت آن واقعی یا اینکه خیالی و توهمی است. نظر بنده این است که فعلاً باید بنا را بر این بگذاریم که ماهیت این پول‌ها توهمی است چراکه متخصصان در مورد بیت‌کوین اختلاف نظر دارند.

این کارشناس اقتصاد اسلامی با بیان اینکه بیت‌کوین ممکن است ارزش خود را از دست بدهد افزود: ارزش پول ملی کشورها هرچقدر هم کاهش پیدا کند، بی‌ارزش نمی‌شود، ولی بیت‌کوین با مشکلات زیادی مواجه است. یکی از مشکلات این است که هنوز مشخص نیست چه کسانی آن را اختراع کرده‌اند. از سوی دیگر استخراج آن بسیار سخت است و هرچند ممکن است عده‌ای به خاطر آن پول بدهند اما اگر فردا عده دیگری رمز ارز دیگری را اختراع کردند و ارزش پول ما صفر شد، بنابراین دیگر کسی پاسخگو نیست.

بیت‌کوین ضامن اعتباری ندارد

وی ادامه داد: این در حالی است که حتی در کشورهایی که نرخ تورم به شدت بالاست، پول ملی آن‌ها ارزش دارد، گرچه ممکن است ارزش آن کاهش پیدا کند اما بیت‌کوین این‌گونه نیست و ضامن اعتباری و مالیت ندارد. بنابراین چنین چیزهایی باعث می‌شود که به طور مسلم این سؤال پدید بیاید که مالیت آن درست یا توهمی است؟

معصومی‌نیا بیان کرد: یکی از دلایل عرفی مالیت نداشتن بیت‌کوین این است که اگر به مردم اعلام کنند قرار است ارزش بیت‌کوین به شدت بالا برود آیا مردم حاضر هستند همه زندگی و حتی خانه خود را بفروشند و تبدیل به بیت‌کوین کنند؟ قطعاً پاسخ خیر است چراکه مردم احتمال می‌دهند که ممکن است فردا اعلام شود این ارز دیجیتال به هر دلیلی بی‌اعتبار شده است.

منع معاملات غَرَری در شرع مقدس اسلام

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: از سوی دیگر، این تحلیلی که راجع به موضوع شد در زمینه حکم شرعی هم تأثیر می‌گذارد. وقتی که موضوع مبهم شد آنگاه معامله غَرَری و مجهول می‌شود. یکی از معانی غَرَر این است که انسان، مال خود را در معرض هلاکت قرار دهد. شارع مقدس این موضوع را قبول ندارد؛ حتی اگر بنده حاضر باشم مالم را در معرض هلاکت قرار دهم اما شرع مقدس راضی نیست.

مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی یادآور شد: رسول گرامی اسلام(ص) مردم را از بیع و معامله غرری نهی فرمودند. یکی از معانی مهمی که فقها برای معامله غرری کرده‌اند این است که انسان مال خود را در معرض هلاکت قرار بدهد اما حتی اگر من و شما راضی باشیم خداوند و پیغمبر(ص) راضی به انجام چنین کاری نیستند.

معنای معاملات غَرَری

وی تصریح کرد: معنای دوم غرر، خدعه و نیرنگ است. این به شدت در مورد بیت‌کوین صدق می‌کند، چراکه احتمال قوی وجود دارد کسانی‌که بیت‌کوین را اختراع کرده‌اند، که به احتمال زیاد هم از سوی سازمان سیا (CIA) اختراع شده، ممکن است غدعه‌ای در کار آن‌ها باشد. الان محرز نشده است که خدعه‌ای در کار نیست بنابراین فردا به راحتی ممکن است این پول دیجیتال بی‌اعتبار شود.

این کارشناس اقتصاد اسلامی یادآور شد: غَرَر، دو معنای اصلی دارد که یکی غدعه و دیگری در معرض خطر قرار گرفتن است. مهم‌ترین معنای غَرَر، خدعه است. معنای نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال سومی که فقها بیان کرده‌اند جهالت است. البته جهالت منشأ در خطر قرار گرفتن و در واقع در طول همان معنایی است که غرر را در معرض هلاکت قرار گرفتن تعریف کردیم.

پیش‎نیازهای شرعی صدور مجوز استفاده از ارزهای دیجیتال

وی با اشاره به پیش‎نیازهای شرعی صدور مجوز استفاده از ارزهای دیجیتال ادامه داد: با این اوصاف غَرَر هم به معنای، خدعه و نیرنگ و هم به معنای در معرض هلاکت قرار دادن است. بنابراین تا وقتی این مالیت عرفی برای ما مشخص نشده و غرری بودن آن برطرف نشود نمی‌توانیم مجوز استفاده از ارزهای دیجیتال را صادر کنیم.

معصومی‌نیا افزود: یکی از اشکالاتی که وجود دارد این است که ممکن است این پول طراحی شده باشد که حجم زیادی از دارایی‌های خیلی از کشورها نظیر ما به آن تبدیل شده و انتقال ارز صورت بگیرد و بعد یک‌مرتبه اعلام کنند که این ارزش ندارد و قسمت زیادی از ثروت ملی ما از بین رفته و وابستگی ما به دیگران زیادتر شود.

احتمال مخالفت شورای فقهی بانک مرکزی با مصوبه دولت

این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: براساس همه این ملاک‌ها، فعلاً نمی‌توانیم حکم به صحت معامله به وسیله بیت‌کوین را بدهیم. اگر روزی مسلم شود که این مسائل منتفی است و کارشناسان مربوطه واقعاً بتوانند مالّیت آن را احراز کنند ممکن است ما هم حکم به جواز بدهیم. در مورد اینکه مقامات پولی اجازه استخراج ارزهای دیجیتال را صادر کرده‌اند هم باید بگویم که مگر آن‌ها اسلام‌شناس هستند؟ آنها نظر کارشناسی خود را می‌دهند و از نظر شرعی باید فقها و صاحب‌نظران شرعی جواب این مسئله را بدهند.

مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی یادآور شد: مسئولان دولتی و اقتصادی باید مشخص کنند که به استناد حکم کدام مرجع فقهی چنین حکمی را در مورد ارزهای دیجیتال صادر کرده‌اند. حتی گمان نمی‌کنم شورای فقهی بانک مرکزی هم که رسمی شده است اجازه این کار را بدهد. کاش لااقل اول نظر آن‌ها را می‌پرسیدند. البته مردم مقلد مراجع هستند و در این مورد نظر و فتاوای آنها بسیار اهمیت دارد.

ارزهای رمزنگاری شده ابداع خوبی است نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال اما باید ضوابط شرعی آن رعایت شود

وی اظهار کرد: همان گونه که عرض کردم کسانی که حاضر به خرید بیت‌کوین هستند عده قلیلی هستند و همه مردم حاضر به چنین کاری نیستند. این وضعیت همانند ابتدای رواج گلدکوئست در ایران است که باعث شد پول عده‌ای از مردم از دستشان برود. گاهی اوقات پیمان‌های پولی دو جانبه مطرح است و امروزه هم می‌توانیم با طرف‌های تجاری که منافع مشترک داریم پول خاصی برای دور زدن تحریم‌ها تعریف کنیم. این خیلی هم خوب است اما باید جزئیات آن مشخص باشد و ضوابط شرعی آن هم رعایت شود تا بتوانیم برای دور زدن تحریم‌ها از آن استفاده کنیم. امروزه راه‌های زیادی وجود دارد و با برخی طراحی‌های رمزنگاری می‌توانیم پول‌هایی را خودمان تعریف کرده و حساب همه جوانب آن را بکنیم و با طرف‌های تجاری مورد استفاده قرار دهیم.

این کارشناس اقتصاد اسلامی گفت: البته آن کسانی‌که در بانک مرکزی اقدام به این کار کرده‌اند باید حواسشان جمع باشد که مبادا اقدام به پذیرش این ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم‌ها کنند و بعداً عکس آن مشخص شود و بخش زیادی از ثروت کشور از دست ما برود. این مسئله‌ای است که باید محرز شود و همان‌گونه که عرض کردم هم بُعد شرعی و هم بُعد کارشناسی آن باید مورد توجه قرار گیرد.

مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی در پایان اظهار کرد: نکته مهمی که باید توجه داشت این است که با پیشرفت و تکنولوژی‌های جدید مخالف نیستیم بلکه با این موضوع که نکند فریب بخوریم و ثروت ملی و ثروت مردم از دست برود و ضرر کنیم مشکل داریم. ارزهای رمزنگاری شده ابداع خوبی است؛ به شرطی‌که همه ضوابط کارشناسی و شرعی آن رعایت شود و فریب آن را نخوریم.

آیا بیت کوین در ایران قانونی است؟

آیا در ایران بیت کوین قانونی است؟ این سؤالی است که از ۲ جنبه مختلف می‌توان به آن پرداخت.

اول اینکه آیا استخراج بیت کوین قانونی است؟

دوم اینکه آیا خرید و فروش و نگهداری بیت کوین در ایران قانونی است یا خیر؟

در این مطلب بنا داریم که به این پرسش‌‌‌ها پاسخ دهیم.

آیا استخراج بیت کوین قانونی است؟

احتمالاً پاسخ این سؤال، شما را حیرت‌زده خواهد کرد. باید بدانید که استخراج بیت کوین در ایران عملی مجرمانه تلقی نمی‌‌‌شود، اما استفاده از تجهیزات ماینینگ، جرم است. نیروی انتظامی به عنوان ضابط قضایی موظف است در صورت مشاهده تجهیزات استخراج، آنها را ضبط و با متخلفین برخورد کند. در روی دیگر این سکه، دولت به واردکنندگان اجازه واردات دستگاه‌‌‌های ماینر را داده است. ضمن اینکه بر اساس قوانین ایران، استخراج بیت کوین یک پروسه قانونی خواهد بود. برای روشن شدن این موضوع باید بدانید که استخراج بیت کوین تنها با اخذ مجوز از وزارت صمت امکان‌‌‌پذیر است. این وزارتخانه تنها به افرادی که قصد راه‌‌‌اندازی فارم بیت کوین دارند، مجوز استخراج اعطا می‌‌‌کند. یکی از قوانین استخراج بیت کوین در ایران، تأمین برق فارم توسط متقاضی است. این مجوز‌‌‌ها تنها برای ۶ ماه صادر می‌‌‌شوند که در پایان دوره ممکن است ۶ ماه دیگر تمدید شوند. البته در صورتی که قبلاً اقدام به راه‌اندازی فارم به صورت غیر قانونی کرده‌اید، نگران نباشید. برای ثبت درخواست خود می‌توانید به سایت بهین‌یاب مراجعه کنید. ‌‌‌در صورتی که بخواهید ازAntminer S17 استفاده کنید، بیش از ۱۲۵ دستگاه از آن را برای اخذ مجوز نیاز دارید. این دقیقاً همان نکته کلیدی است که شما را از حیرت درمی‌آورد. بنابراین در صورتی که ۱ یا ۲ دستگاه ماینر در اختیار دارید، به احتمال زیاد می‌‌‌بایست منتظر جمع‌آوری تجهیزات خود توسط پلیس باشید.

آیا نگهداری و خرید و فروش بیت کوین قانونی است؟

اما مطلب دیگری نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال که باید در مورد آن صحبت کرد، این است که آیا نگهداری و خرید و فروش بیت کوین قانونی است؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که با توجه به قانونی بودن پروسه استخراج بیت کوین، به احتمال زیاد خرید و فروش یا نگهداری آن غیرقانونی نیست. ضمن اینکه با توجه به عدم وجود قوانین مرتبط با این موضوع، نگهداری آن نمی‌تواند غیرقانونی باشد. البته به یاد داشته باشید که در صورت محرز شدن سوءنیت کاربر، پلیس مجاز به دخالت در این زمینه است.

در صورتی که برای پلیس محرز شود که هدف کاربر از خرید بیت کوین، انجام اعمال مجرمانه است؛ اجازه دستگیری فرد را دارد.

اگر با خصوصیات بیت کوین آشنا باشید، حتماً می‌‌‌دانید که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌‌‌های این ارز دیجیتال، ناشناس بودن تراکنش‌‌‌های آن است. بنابراین افراد مجرم به راحتی می‌‌‌توانند از طریق آن به اهداف پلید خود دست پیدا کنند. به احتمال زیاد همین ویژگی است که بسیاری از دولت‌ها و کشور‌‌‌ها را نسبت به استفاده از آن حساس کرده است. البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که همین ویژگی می‌تواند نقش مهمی در دور زدن تحریم‌‌‌ها داشته باشد.

پرسش و پاسخ‌‌‌های مرتبط با استخراج بیت کوین در ایران

اکنون برای رفع هر گونه ابهام در این زمینه، چند پرسش مهم را با هم مرور می‌کنیم.

آیا امکان طرح شکایت در زمینه ارز دیجیتال ممکن است؟

باید بدانید که در صورت بروز کلاهبرداری در زمینه خرید و فروش بیت کوین، شما می‌‌‌توانید از فرد کلاهبردار شکایت کنید. به‌ عنوان‌ مثال شما اقدام به خرید بیت کوین از شخصی ناشناس می‌‌‌کنید. با وجود واریز پول برای وی، طرف مقابل از ارسال بیت کوین توافق‌شده به کیف‌ پول شما خودداری می‌کند. در این زمان شما می‌‌‌توانید با ارائه مستندات، از فرد مقابل شکایت کنید.

نظر فقها در مورد بیت کوین و ارز‌‌‌های دیجیتال چیست؟

برای کسب تکلیف در مورد حکم شرعی استخراج بیت کوین، با دفتر مرجع خود تماس بگیرید.

آیا استفاده از بلاکچین بیت کوین قانونی است؟

پاسخ این سؤال مثبت است. بلاکچین یک فناوری جدید است و مسلماً استفاده از بلاکچین به خودی خود غیرقانونی نخواهد بود. البته در صورت محرز شدن استفاده نادرست و انجام اعمال غیرقانونی با آن، استفاده از این فناوری نیز غیرمجاز و غیرقانونی خواهد بود.

آیا بیت کوین ایرانی وجود دارد؟

پروژه‌‌‌های مختلفی در زمینه ایجاد و راه‌‌‌اندازی ارز دیجیتال ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است. برخی از این پروژه‌‌‌ها نیز پیشرفت‌‌‌های قابل توجهی کسب کرده‌‌‌اند. البته در حال حاضر امکان رقابت بین ارز دیجیتال ایرانی با بیت کوین و سایر ارز‌‌‌های دیجیتال معروف وجود ندارد. با این وجود، حرکت به سمت استفاده از ارز‌‌‌های دیجیتال می‌‌‌تواند به کم کردن فشار تحریم‌‌‌ها کمک شایان توجهی کند.

استفاده از ارز‌های دیجیتالی داخلی یا خارجی می‌تواند تأثیر زیادی بر دور زدن تحریم‌ها داشته باشد.

سخن پایانی

بدون شک استفاده و نگهداری از بیت کوین قانونی است و کسی نمی‌‌‌تواند معترض شما در این زمینه شود. از سوی دیگر استخراج بیت کوین با اخذ مجوز قانونی از وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز بدون اشکال است. این نشانه‌‌‌های مثبت می‌‌‌تواند نویدبخش فراگیری بیت کوین در سراسر ایران باشد.

شاه‌دامادها! مهریه دیجیتال را فراموش کنید

قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران مهریه دیجیتال را غیرقانونی کرد

تعیین بیت‌کوین به جای سکه طلا در مهریه از حدود یک سال پیش باب شد - عکس از فرارو

دادستان مرکز وکلای قوه قضائیه می‌گوید اگر بیت کوین به عنوان مهریه تعیین شود، مهریه باطل است ولی عقد باطل نیست.

اگر در روزهای نوروز قصد برگزاری مراسم خصوصی عقد دارید و برای مهریه حساب و کتاب می‌کنید، بدانید که بیت کوین برای ثبت در دفترچه ازدواج غیرقانونی اعلام شده است. برخی حقوقدانان قوه قضائیه، منشأ کسب ارزهای دیجیتالی را غیرمشروع و غیرقانونی دانسته‌اند و مهریه شما هم سندیت نخواهد داشت.

دادستان مرکز وکلای قوه قضاییه می‌گوید ارزهای دیجیتالی از جمله بیت کوین چون به عنوان پول یا کالا ارزش مبادلاتی رسمی ندارند، مهریه قرار دادن آن‌ها قانونی نیست. به گفته او، اگر بیت کوین به عنوان مهریه تعیین شود، مهریه باطل است ولی عقد باطل نیست.

کمال رئوف، دادستان مرکز وکلای قوه قضاییه و حقوقدان، در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفته است که بیت کوین و ارزهای دیجیتالی نباید به عنوان مهریه تعیین شوند. او همچنین اضافه کرده است که چنین معامله‌ای، مبتنی بر ضرر زوجه است. با تعیین بیت کوین برای مهریه، باید مهریه را در عقد دائم، باطل دانست ولی عقد صحیح است و باید مهریه دوباره تعیین شود.

اختلاف بر سر قرار دادن یا ندادن بیت کوین به عنوان مهریه در سند ازدواج، چالش جدید خانواده‌های ایرانی شده است. برخی حقوقدان‌ها معتقدند که بیت کوین و ارزهای دیجیتالی را می‌توان به عنوان مهریه در سند ازدواج وارد کرد ولی برخی نظر مخالف دارند و آن را خلاف شرع و غیرقانونی می‌دانند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

اسفندماه گذشته، یک وکیل دادگستری گفت بیت‌کوین می‌تواند به عنوان مهریه تعیین شود. به گفته مهدی عزیززاده قصاب، وکیل پایه یک دادگستری، بر اساس قانون هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به عنوان مهریه تعیین شود. آقای قصاب همچنین در مورد جزئیات قانونی بودن تعیین بیت‌کوین به عنوان مهریه به نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود که در قانون مدنی گفته شده هر چیزی که مالیت داشته باشد و قابل تملک نیز باشد، می‌توان به عنوان مهر قرار داد و به همین دلیل، تعیین بیت‌کوین به عنوان مهریه مشکلی ندارد.

ولی کمال رئوف، دادستان مرکز وکلای قوه قضاییه، می‌گوید ارزهای دیجیتالی از جمله بیت کوین چون به عنوان پول یا کالا دارای ارزش مبادلاتی رسمی نیستند و عرفا هم مالیت ندارند، لذا مهریه قرار دادن آن‌ها قانونی نیست. به گفته او، باید اول به موضوع شرعی بودن مهریه تعیین شده توجه کرد. دادستان مرکز وکلای قوه قضائیه همچنین گفته است که «بعضی از فقها معتقدند که معامله با بیت کوین اکل مال به باطل (خوردن مال نامشروع و غیرشرعی) است و می‌دانیم که قرارداد نباید مخالف با شرع باشد؛ لذا به فرض که خانمی بیت کوین به عنوان مهریه دریافت کند، دریافت او مصداق دریافت نامشروع مال است.»

او در ادامه اضافه کرده است: «قراردادها یا اجرای آن‌ها نباید مخالف نظم عمومی یا مصالح عمومی کشور باشد. نکاح و تعیین مهریه نوعی قرارداد است و طبیعتا وقتی این قرارداد به نظم عمومی کشور لطمه می‌زند، قاضی نمی‌تواند اجرای قرارداد را با استناد به قانون، دستور دهد. به بیان دیگر، در اجرای احکام هم امکان اجرای چنین مهریه‌ای نیست و به فرض اگر زوج نخواهد یا نتواند بیت کوین را بپردازد، نمی‌شود او را مجبور به پرداخت بیت کوین کرد.» به گفته کمال رئوف، این ارزها منشا قانونی ندارند؛ در حالی که به گفته مهدی عزیززاده قصاب، وکیل دادگستری، شرع، انتخاب بیت‌کوین را ممنوع نکرده است و می‌تواند به عنوان مهریه انتخاب شود. از نگاه قانون نیز انتخاب بیت‌کوین یا ارز دیجیتال، ممکن است ولی به نظر می‌رسد در باور عمومی تعیین ارز دیجیتال به عنوان مهریه کمی عجیب و ناپذیرفتنی است.

پایگاه خبری تابناک در مردادماه امسال با ارائه گزارشی در مورد تب‌وتاب تعیین «رمزارز» یا بیت‌کوین به عنوان مهریه، در پی استفتا از برخی مراجع تقلید، نوشت که عموم مراجع بر این نکته هم‌نظرند که استفاده از رمز ارز‌ها دلایل شرعی ندارد و قابل اعتنا نیست.

بر اساس این گزارش، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی اعلام کرده است: «معامله با بیت‌کوین و ارز‌های رمزنگار به دلیل این که نسبت به آن‌ها ابهامات زیادی مطرح می‌شود، اشکال دارد.» آیت‌الله صافی گلپایگانی نیز معامله با پول‌های دیجیتالی را حرام دانسته و آن را «به کل باطل» اعلام کرده است. آیت‌الله وحید خراسانی هم در نظری هم‌راستا با صافی گلپایگانی گفته است: «معامله با پول‌های مجازی باطل است.» پاسخ آیت‌الله شبیری زنجانی به استفتا هم چنین بود: «در صورتی که نظرات فقها در خصوص ارز های دیجیتال استفاده از این ارز‌ها خلاف قانون باشد و باعث ایجاد فساد اقتصادی باشد، هرگونه معامله با این ارز‌های مجازی اشکال شرعی دارد.» آیت‌الله نوری همدانی نیز با تصریح این که ورود در معامله پول‌های مجازی اشکال شرعی دارد، نظر موافقی در معامله با بیت‌کوین نداشته است.

تعیین بیت‌کوین به جای سکه طلا در مهریه از حدود یک سال پیش و با اعلام تعیین بیت‌کوین به عنوان اولین مهریه ثبت شده در ایران، وارد ادبیات بخشی از شهروندان ایرانی شد. در ماه‌‌های گذشته با صعود نابهنگام ارزش سکه طلا و تغییر قوانین مهریه در ایران، گروهی از مردم به تعیین بیت‌کوین در سند ازدواج روی آورده‌اند.

سکه که گران شد و زندانیان مهریه که افزایش پیدا کردند، سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس از طرح اصلاح قانون مهریه خبر داد و گفت: «در طرح اصلاح قانون مهریه سعی شده است ضمن ساماندهی این امر، تعادلی نیز در این زمینه ایجاد شود.» این ساماندهی بیشتر به قصد رفع مجازات زندان برای مردانی انجام شد که زیر قید پرداخت مهریه قرار گرفته‌اند. افزایش مشکلات اقتصادی در ایران که موجب کاهش تمایل به ازدواج شده ‌است نیز از دیگر دلایل ساماندهی مهریه عنوان شد. بر اساس طرح مجلس، مقرر شد که مهریه بیش از پنج سکه زندان نداشته باشد. با سخت کردن دریافت مهریه و نبود تضمین دریافت مهریه در قالب سکه طلا، برخی به دنبال راهی جایگزین رفتند: مهریه دیجیتال!

همزمان با تحت‌تاثیر قرار گرفتن قیمت سکه در بازارهای ایران و افزایش ارزش بیت‌کوین، تعیین یکی از ارز‌های دیجیتال (بیت‌کوین) به عنوان مهریه، در فضای مجازی هم مورد بحث کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است. واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی به این خبر اما به دو شکل کاملا متفاوت است. گروهی آن را دستمایه طنز قرار دادند و گروهی نیز آن را غیرقانونی، غیرشرعی و نامأنوس عنوان کردند.

حالا دادستان مرکز وکلای قوه قضاییه با غیرقانونی اعلام کردن قرار دادن بیت کوین برای مهریه، بر حساب و کتاب زوج‌ها و خانواده‌های حسابگر ایرانی که به سودآوری ارزش مهریه در بلندمدت چشم دوخته بودند، آب پاکی ریخته است.