نحوه حسابداری اوراق اختیار معامله(خرید/فروش)سهام
یکی از انواع ابزارهای مالی که در بازار سرمایه ایران کاربرد دارد، اوارق اختیار معامله است، در ادامه نحوه حسابداری اوراق اختیار معامله(خرید/فروش)سهام را بررسی خواهیم نمود:
خریدار اوراق اختیار خرید سهام: دارنده موقعیت خرید است که می‌تواند (اختیار دارد) در زمان یا زمان‌های معینی در آینده طبق قرارداد، تعداد مشخصی از سهم پایه را به قیمت اعمال از «فروشنده اوراق اختیار خرید سهام»، خریداری یا در صورت توافق طرفین تسویه نقدی کند.
– فروشنده اوراق اختیار خرید سهام: دارنده موقعیت فروش است که متعهد می‌شود در صورت درخواست «خریدار اوراق اختیار خرید سهام»، در زمان یا زمان‌های معینی در آینده طبق قرارداد، تعداد مشخصی از سهم پایه را به قیمت اعمال به «خریدار اوراق اختیار خرید سهام» واگذار یا در صورت توافق طرفین تسویه نقدی کند.
باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم نحوه خرید و فروش اوراق اختیار که دو مدل برای تسویه این اوراق وجود دارد: تسویه فیزیکی یا تسویه نقدی
تسویه فیزیکی: تسویه قرارداد اختیار خرید سهام اعمال شده شامل انتقال سهم پایه توسط «فروشنده اوراق اختیار خرید سهام» به قیمت اعمال به «خریدار اوراق اختیار خرید سهام» و پرداخت ارزش اعمال قرارداد اختیار خرید سهام توسط «خریدار اوراق اختیار خرید سهام» است.
– تسویه نقدی: تسویه قرارداد اختیار خرید سهام در حالتی که طرفین به انجام آن در سررسید توافق داشته یا «فروشنده اوراق اختیار خرید سهام» (دارنده موقعیت باز)، پس از اعمال، تعهدات موضوع قرارداد را ایفا نکند. در این حالت مابه‌التفاوت ارزش اعمال قرارداد اختیار خرید سهام و ارزش بازار سهم پایه قرارداد اختیار خرید سهام از طرف «فروشنده اوراق اختیار خرید سهام» به حساب «خریدار اوراق اختیار خرید سهام» واریز می‌شود.
استاندارد بین المللی گزارشگری مالی ۹ نحوه گزارشگری مالی دارایی های مالی و بدهی های مالی را مشخص نموده است که سازمان حسابرسی این استاندارد را ترجمه نموده و در تارنمای این سازمان نیز قابل دانلود و مطالعه است
در ادامه با ذکر یک مثال به نحوه حسابداری اوراق اختیار معامله(خرید/فروش)سهام که توسط سازمان بورس و اوارق بهادار تهیه شده است، خواهیم پرداخت:
شرکت جهان در تاریخ ۹۴/۱۱/۰۱ اقدام به فروش «اوراق اختیار خرید سهام» برای ۱۰۰ سهم شرکت «ب» (سهم پایه) با قیمت اعمال ۰۰۰ر۳ ریال و با سررسید ۶ ماه به شرکت ایران نموده است. این اوراق صرفا در تاریخ سررسید قابل اعمال است. قیمت بازار هر ورقه اختیار خرید سهام شرکت «ب» معادل ۳۰۰ ریال است.
ابتدا حسابداری اوراق را در دفاتر فروشنده اوراق( شرکت جهان) بررسی خواهیم کرد:
شرکت جهان در تاریخ ۹۴/۱۱/۰۱ مبلغ ۳۰.۰۰۰ ریال بابت فروش اوراق اختیار خرید سهام شرکت ب از شرکت ایران دریافت نموده است، ثبت آن در دفاتر به صورت زیر است:
| بانک | ۰۰۰ر۳۰ |
| بدهی اختیار خرید | ۰۰۰ر۳۰ |
در تاریخ ۹۴/۱۲/۲۹ قیمت بازار هر ورقه اختیار خرید سهام شرکت «ب» معادل ۲۸۰ ریال است:
با توجه به اینکه میزان تعهد شرکت جهان که فروشنده اوراق اختیار خرید سهام بوده است کاهش پیدا نموده، بنابراین باید میزان بدهی در دفاتر شرکت جهان کاهش یاید به عبارتی در تاریخ گزارشگری، در صورتیکه قیمت بازار اوراق اختیار خرید سهام کاهش داشته باشد، به همان میزان، از «بدهی اختیار خرید» کسر و سود شناسایی و در صورت افزایش قیمت بازار اوراق اختیار خرید سهام، به همان میزان به «بدهی اختیار خرید» اضافه و زیان شناسایی می‌شود. به عبارت دیگر حداکثر بدهی بابت اوراق اختیار خرید تا زمان سررسید برابر قیمت بازار آن است. باتوجه به اینکه میزان بدهی شرکت جهان از ۳۰.۰۰۰ ریال به ۲۸.۰۰۰ ریال (۱۰۰*۲۸۰) کاهش پیدا نموده است، باید سند زیر صادر شود:
بدهی اختیار خرید | ۰۰۰ر۲ |
| سود (زیان) ناشی از اختیار خرید | ۰۰۰ر۲ |
در تاریخ ۹۵/۰۳/۳۱ قیمت بازار هر ورقه اختیار خرید سهام شرکت «ب» معادل ۳۳۰ ریال است، با توجه به اینکه میزان تعهد فروشنده اوراق افزایش پیدا نموده است باید سند زیر در دفاتر صادر شود:
| سود (زیان) ناشی از اختیار خرید | ۰۰۰ر۵ |
| بدهی اختیار خرید | ۰۰۰ر۵ |
در تاریخ سررسید اوراق ۲ حالت ممکن است به وجود آید:
حالت اول:فرض کنید قیمت بازار هر سهم شرکت ب در بازار ۳۴۰۰ باشد با توجه به اینکه قیمت بازار سهم شرکت ب بیشتر از قیمت اعمال (۳۰۰۰) است، طبیعتا دارنده این اوراق ( شرکت ایران) از حق خود استفاده می کند و فروشنده این اوراق ( شرکت جهان) با فرض تسویه فیزیکی باید ۱۰۰ عدد سهم شرکت ب را تهیه و به شرکت ایران واگذار کند، در این رابطه ۲ ثبت به شرح ذیل خواهیم داشت:
ابتدا شرکت جهان باید ۱۰۰ عدد سهم از بازار خریداری کند:
سرمایه گذاری در سهام ۳۴۰.۰۰۰
باید ۱۰۰ عدد سهام خریداری شده را به شرکت ایران به قیمت اعمال ( از قرار هر سهم ۳۰۰۰ ریال) واگذار و حسابهای مرتبط با اوراق اختیار معامله را در دفاتر خود ببندد:
| بانک | ۰۰۰ر۳۰۰ |
| بدهی اختیار خرید | ۰۰۰ر۳۳ |
| سود (زیان) ناشی از اختیار خرید[۱] | ۰۰۰ر۷ |
| سرمایه‌گذاری در سهام | ۰۰۰ر۳۴۰ |
توجه شود که در حال اول ممکن است دارنده این اوراق تمایلی برای تسویه فیزیکی نداشته باشدو یا طبق مفاد قرارداد طرفین تمایل داشته باشند که فقط تسویه نقدی نمایند که د راین حالت ثبت زیر صادر خواهد شد:
| بدهی اختیار خرید | ۰۰۰ر۳۳ |
| سود (زیان) ناشی از اختیار خرید | ۰۰۰ر۷ |
| بانک | ۰۰۰ر۴۰ |
حالت دوم: ممکن است قیمت بازار سهام شرکت ب در بازار کمتر از ۳۰۰۰ ریال باشد که در این حالت طبیعتا دارنده اوراق اختیار معامله ( شرکت ایران)، انگیزه ای برای استفاده از این اوراق ندارد و فروشنده این اوراق ( شرکت جهان) باید تمامی حسابهای مرتبط با اوراق را در دفاتر خود ببندد:
بورس چگونه نجات می‌یابد
ابتدای این هفته نشستی با حضور وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس برگزار شد که در نهایت قرار شد حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیرمجموعه خود در قالب انتشار اوراق اختیار تبعی باشد.
ابتدای این هفته نشستی با حضور وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس برگزار شد که در نهایت قرار شد حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیرمجموعه خود در قالب انتشار اوراق اختیار تبعی باشد. پس از آن قرار شد که مقدمات عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ۱۵ شرکت بزرگ فراهم شود تا بورس از رکود خارج شود. این عرضه از دیروز یعنی سه‌شنبه آغاز شد.
به این ترتیب صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار درصدد است اوراق اختیار فروش تبعی روی سهام شرکت‌های بانک تجارت، بانک ملت، بانک صادرات، بانک پارسیان، ایران خودرو، سایپا، پالایشگاه بندرعباس، پتروشیمی پارس، پالایشگاه اصفهان، پالایشگاه تهران، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی، ملی مس، فولاد مبارکه، مخابرات و ارتباطات سیار ایران را منتشر کند.
بیمه کردن یکی از پرطرفدارترین روش‌های محافظت مردم از دارایی‌های خود است و این موضوع در نحوه خرید و فروش اوراق اختیار بازار سرمایه نیز کاربرد دارد. اوراق اختیار فروش تبعی که همواره به عنوان یکی از ابزارهای مشتقه و مکانیسمی برای پوشش ریسک شناخته می‌شود، یکی از همین سازوکارها برای بیمه کردن سهام در اختیار افراد است. در واقع بسیاری از شرکت‌های فعال در این بازار، با هدف کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و پایین آوردن نوسانات شدید قیمتی سهام خود، اقدام به انتشار گسترده اوراق اختیار فروش تبعی می‌کنند و این موضوع می‌تواند اثرگذاری مناسبی بر اعتماد سرمایهگذاران داشته باشد. بنابراین، افرادی که ریسک گریز هستند، با استفاده از این فرآیند می‌توانند سهام در اختیار خود را بیمه کنند.
بازار بورس نحوه خرید و فروش اوراق اختیار ایران یک بازار یک طرفه است؛ در واقع در چنین بازارهایی، سرمایه‌گذار تنها از طریق رشد قیمت سهم، سود کسب می‌کند. نوسانات شدید و اصلاحات بازار، سهامداران را نگران کرده و تمایل خرید آنها را کاهش می‌دهد. در این میان، شرکت‌هایی خاص با ارایه اوراق اختیار فروش، سهام در اختیار خود را اصطلاحا بیمه می‌کنند. اما سوالی که پیش می‌آید این است که اوراق اختیار فروش تبعی چگونه می‌تواند در بیمه کردن سهام، به افراد کمک کند؟
در واقع اوراق اختیار فروش تبعی که به سهامدار فروخته شده است، این امکان را به مالک آن می‌دهد که در تاریخی مشخص شده، سهام خود را با قیمتی از پیش توافق شده به فروش برساند. در واقع، شرکت‌ها اوراقی را به فروش می‌رسانند که این اوراق باعث ایجادیک کف قیمتی برای سهم شما شده و تضمین می‌کنند که در صورت ریزش قیمتی، خسارت شما را جبران کنند و ضرری به شما نرسد. به علت شباهت این موضوع با بیمه کردن، اصطلاحا آن را تحت عنوان بیمه سهام می‌شناسیم.
به عنوان مثال، سهام یکی از شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران، پس از افت 40 درصدی، قیمت آن به 600 تومان رسیده است و شرکت مذکور برای جلوگیری از افت نحوه خرید و فروش اوراق اختیار بیشتر، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می‌کند. براساس این اوراق، شرکت موظف می‌شود که در صورت افت بیشتر در شش ماه آینده، سهام در اختیار سرمایهگذاران را با قیمت 1000 تومان در تاریخ سررسید که در توضیحات این اوراق اختیار فروش تبعی قید می‌شود، خریداری کند.
در صورت خرید این اوراق، سه حالت در آینده قیمتی سهام مذکور رخ خواهد داد که با توجه به هر حالت، تصمیم‌گیری سهامدار باید متفاوت باشد.
حالت اول: قیمت سهام در تاریخ اعمال، کمتر از قیمت اعمال باشد؛ در این شرایط سهامدار اختیار فروش خود را اعمال کرده و خسارت وارد به سهم، توسط شرکت جبران می‌شود. به عنوان مثال در تاریخ اعمال (سررسید)، قیمت سهام 400 تومان می‌باشد و قیمت اعمال در این تاریخ را 600 تومان در نظر گرفته‌اند. بنابراین، شخص سهامداری که اوراق اختیار فروش را خریداری کرده است، می‌تواند سهام در اختیار خود را به جای 400 تومان، در قیمت 600 تومان به فروش برساند.
حالت دوم: قیمت سهام در تاریخ اعمال، بیشتر از قیمت اعمال باشد؛ در این حالت، سهامدار نباید اختیار فروش خود را اعمال کند. در صورت اعمال اختیار فروش، سهامدار ضرر خواهد کرد. به عنوان مثال، قیمت سهام در تاریخ سررسید، نحوه خرید و فروش اوراق اختیار 1500 تومان است و قیمت اعمال اوراق اختیار تبعی، 1200 تومان است؛ در این حالت اگر سرمایه‌گذار، اوراق اختیار خود را اعمال کند، در قبال هر سهم مبلغ 300 تومان ضرر می‌کند و این کار منطقی به نظر نمی‌رسد و بهتر است در این شرایط، اوراق اختیار تبعی اعمال نحوه خرید و فروش اوراق اختیار نشود.
حالت سوم: قیمت سهام تغییری نکند؛ این شرایط برای سرمایه‌گذار تفاوتی ایجاد نمی‌کند (سود و زیان کسب نمی‌شود) و تنها باید قیمت اوراق اختیار را پرداخت کند. به عنوان مثال در تاریخ سررسید، قیمت سهام 1200 تومان است و قیمت اعمال اختیار فروش تبعی نیز همان 1200 تومان است؛ در اینجا، فروش سهام یا اعمال اختیار فروش تبعی تفاوتی با یکدیگر ندارد. هدف از انتشار این اوراق، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار بورس و اطمینان‌بخشی به سهامداران در خصوص ارزندگی سهم و حفظ منافع آنها است. بنابراین سهامداران می‌توانند با خرید اوراق اختیار فروش تبعی، سهم خود را در برابر کاهش قیمت بیمه کنند.
اوراق تبعی چه تاثیری در معاملات سهامداران دارد؟
سید علی سجادی، رییس هیات‌مدیره شرکت سرمایه‌گذاری امین نیکان آفاق با بیان اینکه انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه سهام در مقابل نوسانات قیمت‌ها است، گفت: با این ابزار سهامدارانی که به صورت عمده یا خرد دارنده سهم هستند اطمینان حاصل می‌کنند که در یک قیمت مشخصی در سررسید معین قادرند سهام خود را با یک بازدهی معقول نقد کنند و با اوراق تبعی خیال سهامداران از بابت ریسک افت قیمت سهام و سود تضمین شده، راحت می‌شود و می‌توانند با اطمینان خاطر نسبت به نگهداری سهام خود اقدام کنند.
وی تشریح کرد: این ابزار می‌تواند در افزایش اعتماد سهامداران اثرگذار باشد. وی در این باره توضیح داد: باوجود افشای اطلاعاتی که همواره از سوی ناشران و شرکت‌های بورسی اتفاق می‌افتد باز هم عدم تقارن‌های اطلاعاتی ممکن است وجود داشته باشد. اما باید توجه داشت که مدیران شرکت و سهامداران عمده که نماینده سهامداران خرد هستند اطلاعات دقیق‌تری از شرکت دارند و زمانی که سهامدار عمده سهم را در قیمت مشخصی تضمین کرده و به نوعی به سهامداران اختیار فروش می‌دهد اطمینان خاطر و آسودگی را به سهامداران می‌دهد.
سجادی درباره نقش اوراق تبعی در رونق بازار نیز گفت: اوراق تبعی می‌تواند از فروش‌های هیجانی جلوگیری کند. به عبارتی انتشار این اوراق از سوی ناشران، سمت عرضه سهام را تضعیف کرده و عملا جلوی روند کاهشی قیمت سهم را می‌گیرد و با این تفاسیر، اختیار فروش تبعی به سهامداران اطمینان خاطر می‌دهد.
همچنین راضیه صباغیان، مدیر اسبق نظارت بر نهاد‌های مالی سازمان بورس درباره انتشار اوراق تبعی از سوی هلدینگ‌های بزرگ به منظور حمایت از سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود، اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه، مردم نگران این هستند که با سرمایه‌گذاری در این بازار مجددا متضرر شوند، اما انتشار اوراق تبعی به نوعی این اطمینان خاطر را به سهامداران می‌دهد که اگر سهم را تا زمان سررسید نگهداری کنند، نه تنها از ارزش آن کم نمی‌شود، بلکه سودی نیز در زمان سررسید نصیب سهامدار می‌شود.وی در پایان گفت: بنابراین انتشار اوراق تبعی به سهامداران اطمینان داده و به ثبات بازار نیز کمک می‌کند، چراکه اوراق تبعی بیمه‌کننده پرتفوی سرمایه‌گذار است؛ به‌طوری که با داشتن این اوراق سرمایه‌گذار می‌داند که حداقل سودی تضمین شده دریافت خواهد کرد.
چقدر اوراق منتشر شد؟
با یک حساب سرانگشتی پیداست که بیشترین میزان عرضه فردا اوراق اختیار فروش تبعی به دو سهم خودرویی اختصاص داد. به‌طوری که میزان حجم اوراق مذکور برای شرکت ایران‌خودرو ۱.۸۳ درصد سهام شناور این شرکت و برابر با حجم مبنای حدود ۳۳ روز کاری «خودرو» است. برای سایپا نیز حجم اوراق منتشر شده، ۴.۲۸ درصد سهام شناور و بیش از ۳۱ برابر حجم مبنای روزانه آن است. از سوی دیگر آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که تنها صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت مجاز به خرید این اوراق هستند و نرخ سود نیز بر اساس اطلاعات موثق ۲۲ درصد خواهد بود. این در حالی است که قیمت روز تابلوی سهام مذکور با قیمت اعمال در تاریخ سررسید بین ۲۵ تا ۳۲ درصد است. به این ترتیب فردا صندوق‌های با درآمد ثابت باید با قیمتی بالاتر از قیمت روز، اوراق مذکور را خریداری کنند. در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد گران‌ترین قیمت خرید نسبت به ارزش روز، متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با اختلاف ۸.۱۸ درصدی خواهد بود.
بورس مثبت می‌شود؟
برخی از کارشناسان عقیده دارند با انتشار اوراق تبعی جدید نقدینگی وارد بازار سرمایه می‌شود و به نوعی یکی از روش‌های حمایت از بازار سرمایه است. از سوی دیگر برخی دیگر از کارشناسان می‌گویند که اوراق تبعی به زیان بازار سرمایه است؛ یعنی نقدینگی که باید به رشد تک سهم‌های بورس کمک کند به اوراق تبعی اختصاص می‌یابد. اما مساله ورود و گردش نقدینگی در بازار سرمایه است اگر ورود و گردش پول داشته باشیم بازار نیز به آرامش می‌رسد اما در صورت عدم ورود پول روند همچنان نزولی می‌ماند.
البته روز گذشته شاخص کل بورس مثبت شد و برخی می‌گویند این مثبت بودن ناشی از انتشار اوراق تبعی است و در بلندمدت بازار سرمایه همچنان مثبت خواهد ماند.در پایان دیروز شاخص کل بورس با رشد۹هزار و۶۶۲واحدی در میانه کانال یک میلیون و ۳۱۳ هزار واحدی قرار گرفت.شپنا، فولاد، فملی و شبندر از جمله تاثیرگذارترین نمادها برروی شاخص کل بودند.
شاخص هم وزن هم با ۳هزار و۲۰۵واحد افزایش همراه بود.ارزش معاملات خرد حدود ۲هزار و۷۰ میلیارد تومان بود و حقیقی‌ها حدود۱۴۰میلیارد تومان از بازار خارج کردند.کشرق با ۱۶، وخاور با ۹ و قیستو با ۸ میلیارد تومان بیشترین ورود و غزربا ۸۳، بپاس با ۲۰ و ونوین با ۱۵ میلیارد تومان بیشترین خروج پول حقیقی را ثبت کردند.در میان صنایع نیز، گروه استخراج زغال سنگ با ۱۶ میلیارد تومان صدرنشین ورود پول حقیقی بود و گروه محصولات غذایی و آشامیدنی با ۸۳ میلیارد تومان از حیث خروج پول حقیقی رکورددار بود.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
برای رشد معاملات سهام و افزایش گردش نقدینگی، شرکت عرضه‌کننده سهام به نوعی سهام قابل عرضه خود را بیمه کرده و تضمین می‌کند در صورت پایین آمدن قیمت سهام نیز، آنها را به قیمتی که تعهد کرده خریداری کند.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
برخی شرکت‌ها برای افزایش معاملات سهام خود، اقدام به بیمه کردن سهام منتشر شده می‌کنند که به موجب آن، شرکت‌های منتشرکننده سهام متعهد می‌شوند تعداد معینی از سهام شرکت را در تاریخی مشخص و به قیمتی مشخص، خریداری کنند. اوراقی که شرکت‌ها به عنوان بیمه سهام خود منشتر می‌کنند، اوراق اختیار فروش تبعی نامیده می‌شود.
اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی تضمین می‌کند در صورتی که قیمت سهام کاهش یابد این کاهش قیمت تا حدودی جبران می‌شود.
خریدار اوراق اختیار فروش تبعی چه اختیاراتی دارد؟
خریدار اوراق اختیار فروش تبعی نیز می‌تواند در تاریخ سررسید نسبت به فروش اوراق خریداری شده خود اقدام کند.
در این معامله اگر خریدار اختیار فروش به دنبال ادامه دادن معامله خود باشد فروشنده باید تعهد خود را اجرا کند، در غیر اینصورت اگر خریدار به دنبال حق خریداری خود نباشد فروشنده ملزم به اجرای تعهدات خود نیست. براساس قانون، فروشنده اوراق اختیار فروش تبعی، شرکت عرضه‌کننده اوراق است.
چرا اوراق اختیار فروش تبعی را بیمه سهام می‌دانند؟
سرمایهگذاران بازار سرمایه به دنبال سود و افزایش سرمایه خود هستند. برخی اوقات سرمایهگذاران نسبت به شرایط بازار سهام در آینده، دچار بیم و نگرانی بوده و نمی‌دانند آیا این سهام ارزش خرید دارد یا خیر؟
برای رشد معاملات سهام و افزایش گردش نقدینگی، شرکت عرضه‌کننده سهام به نوعی سهام قابل عرضه خود را بیمه کرده و تضمین می‌کند در صورت پایین آمدن قیمت سهام نیز، آنها را به قیمتی که تعهد کرده خریداری کند. تعهدی که به نحوه خرید و فروش اوراق اختیار نوعی بیمه شدن سهام از طرف شرکت عرضه‌کننده سهام خوانده می‌شود. در چنین شرایطی اگر قیمت سهام تا زمان موعد کاهش داشته باشد، خریدار سهام می‌تواند بدون نگرانی و با قیمت مشخص شده، سهام را به خود شرکت بفروشد.
اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی شامل چه مواردی می‌شود؟
خریدار این مدل از اوراق اختیار قبل از خرید لازم است اطلاعیه عرضه اوراق را مطالعه کند. این اطلاعیه به صورت کلی شامل موارد زیر می‌شود:
- سهم پایه: فروش اوراق اختیار فروش تبعی بر مبنای تعداد سهام خاصی صورت می‌گیرد؛ تعداد سهامی که به آن سهام پایه گفته می‌شود.
- قیمت اعمال: فروشنده یا شرکت عرضه کننده سهام متعهد می‌شود در تاریخ اعمال، سهام پایه اوراق اختیار فروش تبعی را بر مبنای قیمت اعلام شده در اطلاعیه عرضه تسویه کند.
- تاریخ اعمال: تاریخی که بر مبنای آن فروشنده یا شرکت عرضه‌کننده سهام موظف به اجرای تعهدات خود در خصوص خرید سهام خریداران است.
- دوره معاملاتی: از روز اول عرضه سهام تا روزی که فروشنده یا همان شرکت منتشرکننده سهام اقدام به خرید سهام می‌کند، دوره معاملاتی برای اوراق اختیار فروش تبعی آن سهم است.
- سقف خرید: خریداران حقیقی یا حقوقی تا تعداد مشخصی اجازه خرید سهام شرکت مذکور را خواهند داشت که در اطلاعیه عرضه به آن اشاره می‌شود.
- کل حجم عرضه: عرضه‌کننده طی دوره معاملاتی عرضه تا سقف مشخصی امکان عرضه اوراق اختیار فروش تبعی را دارد.
- حداقل حجم عرضه روزانه: حداقل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی که توسط عرضه‌کننده در یک روز می‌تواند معامله شود.
- قیمت عرضه اوراق تبعی: بر مبنای فرمول مشخصی، قیمت اوراق تبعی منتشر شده در بازار مشخص می‌شود.
در شکل زیر می‌توانید اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی سهام شرکت فجر انرژی خلیج فارس با نماد هفجر را مشاهده کنید.
خرید اوراق اختیار فروش تبعی سودآور است؟
نکته‌ای که در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی باید مورد توجه قرار گیرد آن است که اگر در تاریخ اعمال، قیمت سهام پایه مساوی یا بیشتر از قیمت اعمال باشد، این اوراق قابل اعمال نیست و خریدار با همان قیمت روز می‌تواند نسبت به خرید یا فروش اوراق اقدام کند.
در واقع خریدار سهام اگر سهمی را ۱۹۰۰ تومان خریده باشد و شرکت متعهد شده باشد در زمان سررسید آن را به قیمت ۲۰۰۰ تومان بخرد اما در زمان مذکور قیمت هر سهم بالاتر از ۲۰۰۰ تومان باشد، خریدار می‌تواند سهام خود را با قیمت روز بفروشد و خواهان خرید از سوی شرکت نباشد. در چنین شرایطی سرمایه‌گذار تنها مبلغ پرداخت شده بابت خرید اوراق را از دست خواهد داد که در برابر ارزش سهام ناچیز است.
در غیر این صورت و در صورتی که قیمت اعمال از قیمت روز سهام کمتر باشد، برای نمونه قیمت سهام در مثال بالا به ۱۶۰۰ تومان برسد، فروشنده یا عرضه‌کننده سهام نسبت به ایفای تعهدات خود و پرداخت نقدی یا سهامی مابه‌التفاوت قیمتی سهام مذکور اقدام می‌کند.
بر همین مبنا در تاریخ اعمال، اوراق اختیار فروش تبعی از دارنده به عرضه کننده آن منتقل می‌شود و مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود. پرداخت مابه‌التفاوت می‌تواند به صورت نقدی یا از طریق واگذاری سهام پایه صورت گیرد. در واقع باید گفت اوراق فروش تبعی به انتظارات سرمایهگذاران پاسخ مناسب خواهد داد.
نکته که در خصوص اوراق اختیار فروش تبعی باید دانست ،مانند سایر اوراق موجود در بازار بورس، اوراق اختیار فروش تبعی نیز قوانین مخصوص به خود را دارد از جمله:
- اوراق تبعی تنها یک بار در زمان عرض معامله شده و قابلیت معامله مجدد را ندارد.
- امکان خریداری نحوه خرید و فروش اوراق اختیار بیش از تعداد سهام پایه وجود ندارد.
- اوراق اختیار فروش تبعی مازاد (تعداد سهام بیشتر از تعداد سهم پایه) باطل می‌شود.
- سقف خرید، حداکثر مجاز خرید برای هر کد سهامداری است.
- مبلغ پرداختی بابت خرید اوراق تبعی قابل برگشت نیست.
- تنها در تاریخ اعمال، امکان اعمال کردن اختیار فروش اوراق تبعی امکان‌پذیر است.
- اگر قیمت پایانی سهم در روز سررسید، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، نیاز به ثبت درخواست نیست و به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست خواهند داد.
از کجا اوراق فروش تبعی بخریم؟
در سایت بورس اوراق بهادار تهران، نام و شرایط شرکت‌هایی که اوراق فروش تبعی عرضه می‌کنند بروزرسانی می‌شود. با مراجعه به این سایت می‌توان شرایط فروش اوراق از سوی شرکت‌های مختلف را بررسی و نسبت به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مذکور اقدام کرد. اگر برای سرمایه‌گذاری دچار تردید هستید و نمی‌دانید بهتر است پول خود را برای چه سهامی کنار بگذارید، پیشنهاد می‌کنیم این کار را به افراد با تجربه و خبره بسپارید.
برای مشاهده فهرست اوراق اختیار فروش تبعی که تاکنون در بازار بورس منتشر شده است می‌توانید به بخش بازار تبعی در سایت سازمان بورس که در شکل زیر مشخص است، مراجعه کنید.
نحوه خرید و فروش اوراق اختیار
اوراق بهادار
- معرفی اوراق بهادار
- فرم اوراق
- سجام و احراز هویت
- کد بورسی
ضوابط اجرایی
- ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
- کارمزد
- اعتبار
بورس کالا
- معرفی بورس کالا
- فرم‌های بورس کالا
- رینگ‌های معاملاتی
- معاملات آتی
لینک‌ها
بورس انرژی
- معرفی بورس انرژی
- فرم‌های بورس انرژی
- شماره حساب بورس انرژی
معاملات
- معاملات بورس انرژی
عرضه و پذیرش
سامانه معاملات
- پشتیبانی سامانه معاملات
- منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
- راهنمای سامانه‌های معاملاتی
اطلاعات بازار
- وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
- گزارش روزانه
- تحلیل بنیادی
- بولتن هفتگی
آمار و اخبار و تحلیل‌ها
درباره ما
تماس با ما
- راه‌های ارتباطی
- شماره حساب‌ها
- دعوت به همکاری
- اخبار ویژه کارگزاری
راهنمای سامانه های معاملاتی
سامانه معاملات برخط ( آنلاین )
سامانه معاملات برخط آنلاین پلاس
سامانه معاملاتی آنلاین پلاس متناسب با نیاز بازار سرمایه طراحی و توسعه یافته است. این سامانه با بستر کاربری ساده، دسترسی امن و سریع را برای معامله گران فراهم آورده است. ایجاد بسترهای مختلف ارسال سفارش از طریق نرم افزار های همراه در کنار امکان مدیریت جامع سفارشات از طریق درگاه وب از مهم ترین شاخصه های این سامانه می باشد
امکانات و مهم ترین ویژگی ها :
- معماری بهینه در مدیریت سفارشات و امکان پشتیبانی حجم بالای کاربران آنلاین به‌صورت همزمان
- دریافت و نمایش لحظه‌ای تغییرات بازار
- امکان ثبت سفارش خرید و فروش و نمایش لحظه‌ای دارایی ها
- امکان حذف و ویرایش گروهی سفارش های باز
- امکان ارسال سریع سفارش با تنظیم کلیدهای میانبر
- امکان ارسال سفارش بیشتر از آستانه حجم مجاز با استفاده از امکان تقسیم سفارشات بزرگ
- امکان ارسال سفارشات بصورت دسته ای
- نمایش جایگاه سفارشات در صف
- امکان واریز آنی به حساب نزد کارگزار با استفاده از کارت بانکی و سامانه شتاب
- امکان ثبت درخواست تقاضای وجه
- امکان ارسال سفارش های شرطی
- امکان دریافت و نمایش هشدار های شرطی
- امکان مشاهده میزان سود و زیان لحظه ای با استفاده از صفحه پرتفوی لحظه ای
- نمایش و اعمال خودکار مجامع ( تقسیم سود و افزایش سرمایه ) در پرتفوی لحظه ای
- امکان نمایش و افزودن دیده بان های دلخواه
- امکان مشاهده تاریخچه نماد با استفاده از ابزار تکنیکال موجود در سامانه
- نمایش لحظه ای پیام های ارسال شده از طرف ناظر بازار و کارگزار
- امکان مشاهده نمای بازار با قابلیت اعمال فیلتر بر روی نمادها
- امکان طراحی صفحات و چیدمان به دلخواه کاربر با استفاده از ابزارک های موجود در سامانه
- امکان نمایش گزارش سفارشات و معاملات انجام شده
- امکان نمایش نقشه بازار
- امکان مشاهده سابقه معاملات هر نماد
- امکان نمایش شرکت های هم گروه
- امکان نمایش اطلاعات معاملات انجام شده با توجه به میزان مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی
- امکان انجام معاملات بر روی نماد های اختیار ( Option )
- امکان انجام معاملات بر روی نماد های آتی سبد سهام ( Future )
- امکان ثبت سفارش خرید عرضه های اولیه بصورت خودکار با تایید توافق نامه فی مابین با کارگزار
- ورود به سامانه آنلاین نحوه خرید و فروش اوراق اختیار پلاس
سامانه تحت وب همراه پلاس
سامانه تحت وب همراه پلاس
گسترش روزافزون دستگاه‌های هوشمند شخصی (موبایل و تبلت) و علاقه‌مندی فعالان بازار سرمایه به کسب اطلاع از وضعیت بازار در حین انجام فعالیت‌های روزانه و انجام عملیات خریدوفروش از راه دور و بدون نیاز به مراجعه حضوری منجر به طرحریزی و توسعه سامانه همراه پلاس شد.
این سامانه جدیدترین ابزار معامله در بورس است که امکان ارتباطی مطمئن در انجام معاملات و دریافت اطلاعات بازار را برای مشتریان فراهم می‌سازد. در حال حاضر کلیه دستگاه‌های هوشمند قابلیت استفاده را از این سامانه را دارا می باشند.
ارسال سفارش خریدوفروش به‌صورت لحظه‌ای
امکان برداشت اتوماتیک از حسابهای بانکی
مشاهده اطلاعات بازار به‌صورت لحظه‌ای
مشاهده سه مظنه برتر از عمق بازار
مشاهده صورت گردش حساب
مشاهده پرتفوی
تعریف دیده بان بازار
سازگار با سرعت‌پایین GPRS اپراتورهای تلفن همراه
دریافت لحظه‌ای پیام‌های ناظر بازار
لیست بیشترین‌های بازار
امکان تقاضای وجه
امکان مشاهده مانده‌حساب و ساعت بازار
وضعیت سهم (مجاز- متوقف و …) در جزئیات سهام نمایش داده می‌شود
به‌روزآوری لحظه‌ای و خودکار سفارش‌ها و معاملات
نمایش پیام‌های کارگزار به‌صورت Notification
منوی تماس با ما جهت ارائه پیشنهاد، انتقاد یا طرح سؤال با کارگزاری طرف قرارداد
انتشار اوراق اختیار تبعی به معنای ارزندگی قیمت سهم‌ها است
اختیار فروش تبعی ورقه بهاداری است که بر اساس آن، دارنده آن می‌تواند به شرط داشتن دارایی پایه (سهامی که اختیار فروش تبعی بر مبنای آن منتشر می‌شود)، دارایی پایه خود را با قیمت مشخص (قیمت اعمال) و در تاریخ مشخص (تاریخ اعمال یا سررسید)، به فروشنده بفروشد.
به گزارش صدای بانک، مشخصات اوراق اختیار فروش تبعی چنین عنوان شد:
دارایی پایه: همان سهامی که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است. دارایی پایه می‌تواند یکی از سهام پذیرفته شده در بورس یا فرابورس باشد.
قیمت اعمال: قیمتی است که دارایی پایه با نحوه خرید و فروش اوراق اختیار آن قیمت در سررسید تسویه می‌شود. این قیمت در اطلاعیه عرضه، بر اساس قیمت دارایی پایه در ابتدای دوره معاملات اختیار تبعی و با نرخ تضمین سالیانه اعلام شده توسط ناشر تعیین می‌شود
"به عنوان مثال اگر قیمت سهام پایه در ابتدای دوره معاملاتی یک ساله اوراق اختیار تبعی نحوه خرید و فروش اوراق اختیار معادل ۱.۰۰۰ تومان باشد و نرخ تضمین معادل ۲۰ درصد سالیانه اعلام گردد، قیمت اعمال در اطلاعیه عرضه برابر ۱.۲۰۰ تومان تعیین می‌شود".
سررسید: آخرین روز دوره معاملاتی است که پس از پایان جلسه معاملاتی آن روز، حسب مورد اوراق اختیار فروش تبعی قابلیت اعمال دارد.
نحوه خرید اوراق اختیار فروش تبعی
سرمایه گذاران در پنل معاملاتی آنلاین خود، مشابه با سایر نمادهای معاملاتی، به اوراق اختیار فروش تبعی نیز دسترسی خواهند داشت. با جست‌و جوی نماد مورد نظر امکان ورود سفارش خرید را با توجه به حدنصاب‌های تعیین‌شده در پیام ناظر یا اطلاعیه عرضه اوراق اختیار خواهند داشت.
محدودیت‌های معاملات اختیار فروش تبعی
برای اختیار فروش تبعی معاملات ثانویه وجود ندارد و خریداران اوراق اختیار فروش تبعی صرفاً می‌توانند اختیار خود را در تاریخ مشخص اعمال نمایند. از طرفی تنها تعداد اختیار فروش تبعی مورد قبول می‌باشد که برابر با تعداد سهم موجود در سبد سهامداری باشد، اگر تعداد اختیار فروش تبعی بیشتر از تعداد سهام پایه باشد، تعداد مابه‌التفاوت اوراق اختیار و دارایی پایه فاقد ارزش و بلااستفاده خواهد بود.
کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی
از منظر ناشران:
۱-جمع‌آوری وجوه مربوط به فروش اختیارهای فروش تبعی در بازار
۲-القای ارزش ذاتی و بنیادی سهام به بازار با استفاده از تعیین قیمت‌های اعمال ارزنده و قابل دفاع برای سهام خود
۳-حمایت موثرتر و بلندمدت از سهام و سهامداران خرد
از منظر خریداران :
۱-مدیریت و پوشش ریسک ناشی از کاهش ارزش قیمت سهام برای خریداران اوراق فروش تبعی
۲-تصمین حداقل سود از نحوه خرید و فروش اوراق اختیار پیش تعیین شده
از منظر کلی بازار سرمایه:
۱-افزایش حجم معامعلات و نقدشوندگی در بازار سرمایه
۲-افزایش امنیت و اعتماد سرمایهگذاران در بازار سرمایه
۳-تقویت فضای تحلیل در بازار سرمایه
۴-کنترل نوسانات هیجانی و ایجاد تعادل بیشتر در بازار
شرایط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی
قیمت سهام ارزنده شده است
علت اجرای طرح بیمه سهام در بورس این است که قیمت سهام شرکت‌ها به حدی کاهش پیدا کرده که سرمایه‌گذاری در بورس را به‌شدت ارزنده کرده است و قیمت‌ها در بازار به حدی رسیده که تضمین ریسک در بورس شدنی است. یکی دیگر از اهداف عرضه اوراق اختیار فروش تبعی (بیمه سهام) تشویق به سرمایه‌گذاری بلندمدت در بورس است.
تضمین اصل و سود سرمایه
اوراق تبعی علاوه بر تضمین اصل سرمایه افراد، سود آوری را برای سرمایه گذاران تضمین می‌کند. یعنی اوراق اختیار تبعی به نحوی قیمت‌گذاری می‌شوند تا حداقل بازده فردی که سهام و اوراق تبعی را امروز خریداری می‌کند تا زمان اعمال اوراق اختیار تبعی معادل سود بانکی روزشمار باشد. بدین ترتیب فرصت تضمین سود روزشمار بانکی در بازار سرمایه با استفاده از اوراق تبعی ممکن است.
آیا مفهوم بیمه کردن سهام با بیمه‌های رایج اموال یکسان است؟
این ابزار اختیار فروش است، هر چند از یک دیدگاه ماهیت بیمه یا تضمین تا حد سود روزشمار بانکی را دارد، اما با ماهیت بیمه متفاوت است.
بیمه مربوط به فعالیت‌هایی است که ریسک خالص دارند، در حالی که بازار سرمایه ریسک سفته بازی است یعنی در بیمه شما یا خسارت می‌بینید که بیمه زیان شما را جبران می کند، یا اینکه ضرری نمی‌کنید و بنابراین دو وضعیت وجود دارد اما در فعالیت‌های بازار سرمایه ما دارای وضعیت دیگری هستیم و آن کسب سود است. در حقیقت علاوه بر زیان یا عدم خسارت، وضعیت سود نیز وجود دارد و اختیار تبعی فروش، سود را بیمه می‌کند.
دیدگاه شما